Νάπολη, τέλη δεκαετίας του ’40. Στις γραφικές φτωχογειτονιές της, συχνάζουν πόρνες, εγκληματίες και τυχοδιώκτες που διάγουν την περιβόητη «ντόλτσε βίτα». Σε ένα τέτοιο περιβάλλον εξελίσσεται η υπόθεση της «Φιλουμένας Μαρτουράνο», της περιβόητης ηρωίδας του Εντουάρντο Ντε Φιλίππο, που είναι για τις γυναίκες ηθοποιούς, ρόλος-ορόσημο και ρόλος-παγίδα, στον οποίο όλες θα ήθελαν να δοκιμαστούν.
Στην χώρα μας έχει ανέβει ουκ ολίγες φορές, με λαμπερές πρωταγωνίστριες που θέλησαν να δώσουν το δικό τους στίγμα στην πανέξυπνη γυναίκα, αναφωνώντας την περιβόητή της ατάκα, «Τα παιδιά είναι παιδιά μας». Αλέκα Κατσέλη, Έλλη Λαμπέτη, Αλίκη Βουγιουκλάκη, Λυδία Κονιόρδου, Άννα Βαγενά και Μάρθα Βούρτση είναι μερικές από αυτές. Στον κινηματογράφο βέβαια, κομβικής σημασίας ήταν η ταινία «Γάμος αλά ιταλικά», του ντε Σίκα με την Σοφία Λόρεν και τον Μαρτσέλλο Μαστρογιάννι.
Η Φιλουμένα, μια νεαρή Ναπολιτάνα πόρνη, γνωρίζεται με τον γόη Ντομένικο Σοριάνο στον οίκο ανοχής που δουλεύει. Αυτός δεν αργεί να την απομακρύνει από κει και να την βάλει στις επιχειρήσεις και το σπίτι του, όχι όμως ως μέλλουσα σύζυγο, μα ως υπάλληλο και απλή ερωμένη. Τα χρόνια περνούν και εκείνος αποφασίζει να παντρευτεί μία νεότερη κοπέλα. Η Φιλουμένα όμως, νιώθοντας προδομένη και αδικημένη, καταστρώνει ένα έξυπνο σχέδιο ώστε να τον εκδικηθεί και να εξασφαλίσει το μέλλον των τριών γιων της, εκ των οποίων ο ένας είναι παιδί του Ντομένικο. Τον αφήνει όμως με την απορία για την ταυτότητα του συγκεκριμένου νεαρού, μέχρι να πετύχει τον απώτερο σκοπό της, που είναι η εξασφάλισή τους και η απομάκρυνση από τη φτώχεια.
Το έργο διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία που οικοδομούν μία επιτυχημένη μελοδραματική ηθογραφία εποχής. Μπορεί κάποιος να αναρωτηθεί εύστοχα αν αφορά η «Φιλουμένα» την εποχή μας, πέρα από την αναμφισβήτητη θεατρολογική της σημασία. Αν αναλογιστούμε την γυναικεία επιβίωση στις σκληρές ανδροκρατούμενες κοινωνίες, καθώς και τις περιπτώσεις που καλείται κάποιος να διαχειριστεί τη ζωή του μέσα στη γενική αδικία, η απάντηση θα ήταν θετική. Βέβαια, σπανίως έχουμε δει οι σκηνοθέτες που καταπιάνονται με τη «Φιλουμένα» να προσπαθούν να δώσουν μία πιο σύγχρονη πνοή στο κείμενο, «επαναπαυόμενοι» ίσως στην δυναμική του λαϊκού μελοδράματος και της εκάστοτε πρωταγωνίστριας. Κάτι τέτοιο όμως αρκεί εν τέλει; Για την πλειοψηφία του κοινού ναι, αφού καθηλώνεται δακρυσμένο, ξεσπώντας σε συχνά χειροκροτήματα και επευφημίες.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Κάπως έτσι έχουν τα πράγματα και στην επιτυχημένη παραγωγή του Εθνικού μας θεάτρου. Ο Σταμάτης Φασουλής, έχοντας στα χέρια του την διασκευή που επιμελήθηκε η Ελένη Ράντου, η οποία έδωσε περισσότερη έμφαση στην σκοπιά της χειραφέτησης, έχτισε μία λαϊκή συμβατική παράσταση παλιάς κοπής, με έντονο πάντα το συγκινησιακό στοιχείο. Στο ίδιο πνεύμα τα σκηνικά του Μανόλη Παντελιδάκη και τα κοστούμια της Ντένης Βλαχιώτη. Αναδύουν ένα άρωμα εποχής, χωρίς όμως κάποια ιδιαίτερη πρωτοτυπία. Καίριοι οι φωτισμοί του Σάκη Μπιρμπίλη, ενώ η μουσική της Nalyssa Green συνέλαβε το γενικό πνεύμα.
Ερμηνευτικά, η Ελένη Ράντου είναι μία ηθοποιός με πάθος και ιδιοσυγκρασία κοντινή σε αυτό που ζητά ο ρόλος. Έχει αμεσότητα, έντονο συναισθηματισμό και παρά τις στιγμές που αφήνεται στις ευκολίες της, η τελική εντύπωση είναι πολύ ικανοποιητική. Ο Άλκις Κούρκουλος δεν δένει απόλυτα με την συμπρωταγωνίστριά του, αλλά έχει αέρα στο ρόλο του γόη και οικοδομεί έναν χαριτωμένο Ντομένικο, χωρίς ιδιαίτερο βάθος. Όμως, στη συνέχεια θα θέλαμε να τον δούμε και σε κάτι διαφορετικό, πέρα από αυτόν τον τύπο ήρωα που μας έχει συνηθίσει τα τελευταία χρόνια. Η Βίλμα Τσακίρη με το γνωστό της ταπεραμέντο, αποδίδει μία πολύ επιτυχημένη Ροζαλία, ενώ η Μαρία Διακοπαναγιώτου διαθέτει ενδιαφέρουσα κωμική χροιά, που ίσως εκπλήξει ευχάριστα στο μέλλον. Ήπιων τόνων οι ερμηνείες των τριών «γιων» Νικόλα Αγγελή, Νικόλα Μακρή και Θοδωρή Φραντζέσκου. Καλοί, χωρίς εκπλήξεις ο Αλφρέντο του Μελέτη Γεωργιάδη και η μητέρα Σοριάνο της Ντίνας Αβαγιαννού. Ο υπόλοιπος θίασος κινείται προβλέψιμα σε ένα κωμικό ερμηνευτικό πλαίσιο.
Περιπλανήσεις στην Νάπολη του 1950, μέσω της ιστορίας της φλογερής Ναπολιτάνας που καταφέρνει να επιβιώσει, προστατεύοντας με τον δικό της τρόπο ό,τι σημαντικότερο αγαπά.
_____________________________
Η μεγάλη περσινή επιτυχία «Φιλουμένα», του Εντουάρντο Ντε Φιλίππο, παρουσιάζεται ξανά στην Κεντρική Σκηνή του Εθνικού Θεάτρου. Περισσότερες πληροφορίες.