Όταν το μυθιστόρημα του Fitzgerald εκδόθηκε το 1925, δεν βρήκε την αναγνώριση που του άξιζε. Πολλές οι συμπτώσεις και τα γεγονότα, …
Της Γιώτας Παπαδημακοπούλου
κοινωνικά και πολιτικά, που μεσολάβησαν και έτσι, η προσοχή στράφηκε σε αυτά και ο κόσμος, δε είχε τη διάθεση να ασχοληθεί μαζί του και να του δώσει, την πρέπουσα σημασία. Όμως τα μεγάλα έργα, τελικά, βρίσκουν το δρόμο τους, ακόμα κι αν χρειαστεί να περάσει καιρός για να αναγνωριστούν και η ιστορία του Fitzgerald, είναι μία από αυτές. Σήμερα, η ιστορία του “Υπέροχου Γκάτσμπυ” θεωρείται ένα από τα κορυφαία αριστουργήματα της αγγλόφωνης λογοτεχνίας του 20ου αιώνα και όχι άδικα καθώς, μέσα από τις σελίδες του, εκφράζεται η ιδεολογία και τα συναισθήματα του αμερικάνικου λαού, σε μια εποχή ματαιοδοξίας και ψευδαισθήσεων που δεν περίμενε τις εξελίξεις που θα ακολουθούσαν και θα άλλαζαν, τα πάντα.
Η ιστορία του Γκάτσμπυ, είναι μια ιστορία έρωτα και αγάπης, αφοσίωσης και πίστης, σε σχέσεις, ιδανικά και αξίες, που είναι όμως χτισμένα πάνω σε χαλάσματα, στην ουτοπική φαντασίωση της ολοκλήρωσης και κατάκτησης του ανέφικτου. Ό,τι κάνει ο Γκάτσμπυ, προέρχεται από την απεγνωσμένη του επιθυμία να κατακτήσει τον έρωτα που έχασε και όμως, παρά τα χρόνια που μεσολάβησαν από τη γέννησή του, δεν έσβησε αλλά αντίθετα, μεγάλωσε και φούντωσε και τελικά, τον οδήγησε στο φαινομενικό απόγειο και την καταστροφή του. Ο έρωτάς του για την Νταίζυ, ειλικρινής και απόλυτος, ολοκληρωτικά δοσμένος σε εκείνη χωρίς να ζητάει τίποτα περισσότερο από όλα εκείνα που κάποτε του έταζε. Και εκείνη, γοητευμένη και παραδομένη σε όλα όσα τις προσέφερε, χωρίς ωστόσο να δίνει την ψυχή της γιατί στο βάθος της ψυχής της, αν ποτέ είχε τέτοια, ήταν δεσμευμένη με άλλα πράγματα, λιγότερο σημαντικά και όμως, στα δικά της μάτια, απόλυτα σπουδαία.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Fitzgerald αφηγείται μέσα από τα μάτια ενός τρίτου την ιστορία του Γκάτσμπυ που είναι ο απόλυτος εκπρόσωπος μια χαμένης γενιάς, μιας γενιάς που πίστευε πως έχει τη δύναμη να κατακτήσει τον κόσμο, που πίστευε ότι τα είχε καταφέρει. Και όμως, η γενιά αυτή, δεν είχε νικητές, μονάχα χαμένους στο βωμό μιας δόξας που όσο γρήγορα ήρθε, άλλο τόσο γρήγορα έσβησε. Μιας γενιάς που πίστευε πως είχε κατακτήσει τα πάντα ενώ στην πραγματικότητα, δεν είχε κατακτήσει τίποτα απλώς, είχε ξεκλέψει μερικές στιγμές αναγνωρισιμότητας, πολυτέλειας, έρωτα, άκαιρης φήμης και που ζούσε με την ψευδαίσθηση πως κάτω από το πέπλο όλων αυτών, μπορούσε να κρύψει την αλήθεια. Όμως η αλήθεια, όσο κι αν προσπαθούμε, δεν μένει κρυφή για πολύ, όχι όταν όλα γύρω μας συνηγορούν στο να αποδοθεί δικαίωση, έστω κι αν δεν είναι ολοκληρωτική και απόλυτη.
Οι χαρακτήρες του Fitzgerald είναι ολοκληρωμένοι, ειλικρινώς σκιαγραφημένοι, απόλυτοι εκπρόσωποι της εποχής όπου το αμερικάνικο όνειρο, δεν θυμίζει σε τίποτα την σημερινή, ευτελή έννοια που το έχει αποδοθεί. Ο Γκάτσμπυ, ζει για την δικαίωση του έρωτα, αγαπώντας τον έρωτα και όλα όσα εκείνος συμβολίζει στα μάτια του. Η Νταίζυ πάλι, ζει για την ίδια τη ζωή. Είναι η προσωποποίηση της αυταρέσκειας, ένας άνθρωπος που με το πέρασμα των χρόνω, έχασε όποια αθωότητα μπορεί να είχε κάποτε, παραδομένη στην χλιδή και την πολυτέλεια, ένας άνθρωπος που δεν θέλει να δώσει τίποτα και παράλληλα, θέλει να της δίνουν τα πάντα, όχι γιατί πραγματικά το αξίζει αλλά γιατί, πιστεύει ότι το αξίζει, χωρίς να υπολογίζει τις συνέπειες για τους άλλους. Και οι δυο του μαζί, εκπροσωπούν τις πτυχές ενός συλλογικού ονείρου, του ονείρου ενός λαού, ενός κόσμου, μιας εποχής που έσβησε, όπως ακριβώς γεννήθηκε και τελικά, χάθηκε στη λήθη των χαμένων ψευδαισθήσεων, πληρώνοντας τις επιλογές του.
Το βιβλίο αυτό, είναι ένας ύμνος στη ζωή που κάποιοι ήθελαν να έχουν την ίδια στιγμή που ζούσαν μια εντελώς διαφορετική, προσπαθώντας να διεκδικήσουν το όνειρό τους. Είναι ένα ύμνος στις ανθρώπινες επιθυμίες και στην εθελοτυφλία μας απέναντι σε αυτά που δεν θέλουμε να δούμε, που πιστεύουμε πως είναι διαφορετικά απ’ ότι είναι στην πραγματικότητα. Και ο Γκάτσμπυ, είναι ένας πραγματικά υπέροχος άνθρωπος, που αφήνεται και παρασύρεται και τελικά, πληρώνει πολύ ακριβά το τίμημα, φτάνοντας σε ένα αδιέξοδο τέλος χωρίς επιστροφή, έχοντας γευτεί μερικές στιγμές ενός παρελθόντος που νοσταλγούσε και όμως, δεν μπορούσε να υπάρξει στα αλήθεια. Είναι ο ύμνος στην ελπίδα και τον ρομαντισμό μιας εποχής που πέρασε και χάθηκε, αφήνοντας πίσω της έργα όπως αυτά για να μας θυμίζουν πως κάποτε υπήρξε. Και πραγματικά, είναι πολύ κρίμα που ο Fitzgerald δεν έζησε αρκετά για να δει το μυθιστόρημά του να απογειώνεται και να μένει στην ιστορία, γραμμένο με χρυσά, ένδοξα γράμματα και εμείς, πολύ τυχεροί που έχουμε αυτή τη δυνατότητα.
Εκδόσεις Πατάκη: Ημερομηνία τελευταίας έκδοσης: Νοέμβριος 2012