Το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης παρουσιάζει την αναδρομική έκθεση ζωγραφικής Φυσικός εκκλησιασμός 1934-1993 – 3+1 Θέματα, 3 Ουρανοί του Νίκου Γαβριήλ Πεντζίκη στο Πολιτιστικό Κέντρο Θεσσαλονίκης του ΜΙΕΤ, στη Βίλα Καπαντζή από τις 13 Δεκεμβρίου 2013 έως τις 26 Ιανουαρίου 2014.
Πρόκειται για τη μεγαλύτερη αναδρομική θεματική έκθεση του μεγάλου Θεσσαλονικέα, η οποία συγκεντρώνει πάνω από τριακόσια πενήντα έργα όλων των περιόδων. Ταυτόχρονα, ξεκίνησε μια μεγάλη προσπάθεια ψηφιοποίησης του συνόλου των έργων του που βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές, με αποτέλεσμα να έχει ήδη δημιουργηθεί μια ικανή βάση δεδομένων για το πεντζικικό έργο.
Επιμελητής της έκθεσης είναι ο γιος του καλλιτέχνη, Γαβριήλ Νικολάου Πεντζίκης.
Τα έργα που θα παρουσιαστούν κατανέμονται σε τρεις χρονολογικές ενότητες (ουρανούς):
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
– 1934 ἕως 1952, «Οὐρανὸς τὰ ἐσώρουχα»
– 1952 ἕως 1967, «Οὐρανὸς τὸ παράθυρο»
– 1967 ἕως 1993, «Οὐρανὸς τὸ σπήλαιο»
και σε τρία + ένα θέματα:
– το θήλυ
– η γενέτειρα πόλη Θεσσαλονίκη
– η φύση και, τέλος,
– το σημειωματάριο από την επίσκεψη στο Άγιον Όρος το 1952.
Κίνηση και στάση είναι οι δύο συνιστώσες του αφηγήματος της αναδρομικής έκθεσης: κίνηση είναι η εξηντάχρονη σχεδόν διαδρομή του συγγραφέα και ζωγράφου (παιζωγράφου, όπως αρεσκόταν να αυτοχαρακτηρίζεται) στην τέχνη και στάση το εικοσαήμερο προσκύνημα στο Άγιον Όρος τον Ιούλιο-Αύγουστο του 1952. Πυρήνας της έκθεσης είναι η παρουσίαση του σημειωματαρίου που κράτησε ο Ν.Γ. Πεντζίκης κατά τη διάρκεια αυτού του προσκυνήματος. Τα πενήντα φύλλα του είναι κατάγραπτα και στις δυο όψεις με σχέδια, σημειώσεις για χλωρίδα και πανίδα, αντιγραφές επιγραφών, σχόλια για τοιχογραφίες, καλογέρους, προσκυνητές. Πολλά από τα σχέδια χρησιμοποιήθηκαν ως αφετηρία για πίνακες που ο καλλιτέχνης ζωγράφισε κι εξέθεσε στη δεύτερη ατομική του έκθεση, τον Δεκέμβριο της ίδιας χρονιάς, και πολλές από τις σημειώσεις αντανακλώνται στη διάλεξη με θέμα «Προσεγγίσεις στο Άγιον Όρος», με την οποία είχε εγκαινιασθεί η έκθεση.
Η επίσκεψη εκείνη του 1952 δεν ήταν ασφαλώς ούτε η πρώτη ούτε η τελευταία, αφού ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης σε διάστημα εξήντα ετών επισκέφθηκε το Άγιον Όρος 94 φορές. Είναι όμως η τελευταία τεκμηριωμένη φορά που ο Πεντζίκης επισκέφθηκε τον Άθω όσο ασκούσε το επιτήδευμα του φαρμακοποιού και ταυτόχρονα η πρώτη φορά που πήγε εκεί ως συνειδητοποιημένος καλλιτέχνης που έχει στο ενεργητικό του μια ατομική έκθεση και μια συμμετοχή σε ομαδική, ως συνειδητοποιημένος συγγραφέας που έχει στο ενεργητικό του τέσσερα εκδοθέντα βιβλία. Το γεγονός που ξεχωρίζει τον Ν.Γ. Πεντζίκη από άλλους ομότεχνούς του, ζωγράφους και συγγραφείς, που επισκέφθηκαν το Όρος είναι ότι εκείνοι έφτασαν στη μοναστική πολιτεία λίγο πολύ καταξιωμένοι, με διαμορφωμένους εκφραστικούς τρόπους και είτε κονταροχτυπήθηκαν με τους αγιορείτες καλογέρους είτε θήτευσαν στον Άθω. Ο Νίκος Γαβριήλ Πεντζίκης φτάνει στον Άθω αδιαμόρφωτος· δεν θητεύει στον Άθω, είναι θρέμμα του Άθω.
Αρχικά, η έκθεση στο ΜΙΕΤ προέβλεπε μόνο την αυτοτελή παρουσίαση του αγιορείτικου σημειωματαρίου με συνοδεία τεκμηριωτικού υλικού που θα αναψηλαφούσε την έκθεση του 1952, δίνοντας την ευκαιρία κάποια από τα αγιορείτικα έργα του καλλιτέχνη να αναρτηθούν ξανά μαζί, για πρώτη φορά μετά από 61 χρόνια. Στην πορεία όμως, η έκθεση εξελίχθηκε σε αναδρομική και επεκτάθηκε σε όλη την καλλιτεχνική διαδρομή του Ν. Γ. Πεντζίκη.
Ξεναγήσεις θα πραγματοποιούνται στην έκθεση από τον ιστορικό τέχνης Μιγκέλ Φερνάντεθ Μπελμόντε κάθε Τετάρτη στις 18.00 και κάθε Κυριακή στις 12.00, εκτός από τις ημέρες των εορτών. Για κρατήσεις, στο 2310 295 171 τις καθημερινές 10.00-14.00. Για ομαδικές επισκέψεις παρακαλούμε να προηγείται συνεννόηση με το ΜΙΕΤ.