Ο Θωμάς Σίδερης, Διδάκτορας ανθρωπογεωγραφίας, δημοσιογράφος και σκηνοθέτης («Η θηλιά», «Το θολό ποτάμι του Μπαασίμ», «Τα Ρόδια του Ναγκόρνο – Καραμπάχ», «Ο γάμος στο Αφρίν»), στη νέα του δουλειά συνδυάζει καθημερινά στιγμιότυπα, με δυνατά ντοκουμέντα που παρουσιάζουν ορισμένες σκληρές, μα αναγκαίες εικόνες για το προσφυγικό και μεταναστευτικό, θέτοντας ως φόντο το ναυάγιο της Πύλου.
Το νέο ντοκιμαντέρ του, “Gas Station ή τα περιστέρια της Λαχώρης”, γυρίστηκε σε τρεις χώρες: Ελλάδα (Αθήνα, Ελαιώνα, Νέα Ιωνία, Πέραμα, Μέγαρα), Πακιστάν (Λαχόρη) και Λιβύη (Αλ Χουμς), αποτελώντας μια ιδιαίτερη καταγραφή του προσφυγικού. Σταδιακά, μέσα από αφηγήσεις και παρουσίαση ντοκουμέντων, θα ξεδιπλωθεί η καθημερινότητα για τους μετανάστες που εργάζονται στην Ελλάδα, καθώς και το κύκλωμα διακίνησης μεταναστών από το Πακιστάν μέχρι τα κέντρα κράτησης-κολαστήρια της Λιβύης.
Ο Σίδερης, επιχειρώντας να κάνει την ταινία, εκτός από πολιτική, και εξαιρετικά προσωπική, συνδέει την εξιστόρηση ενός Πακιστανού μετανάστη που μένει στην Ελλάδα, του Muhammad, με τον πατέρα του, ο οποίος δούλευε ως εργάτης στη Ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη Περάματος. Ο κινηματογραφιστής θα βρει κοινό τόπο στην εργασιακή ανασφάλεια και εκμετάλλευση. Συγκεκριμένα θα πει για τον πατέρα του πως: «μετρούσε και ξαναμετρούσε τα χαμένα ένσημα και τα χαμένα μεροκάματα», ενώ θα κάνει λόγο και για το πως η δουλειά στη Ζώνη του Περάματος, επηρέασε την υγεία του. Από την άλλη, στο ντοκιμαντέρ θα ακουστούν οι απειλές του πρώην αφεντικού του Μοχάμαντ, ο οποίος τόλμησε να διεκδικήσει τα δεδουλευμένα του. Η φωνή του Σίδερη θα σχολιάσει: «Σκλάβος των διακινητών κάποτε, σκλάβος των αφεντικών του αργότερα».
Γίνεται ξεκάθαρο πως η άφιξη στην Ελλάδα δεν ταυτίζεται με κάποιο αίσιο τέλος. Πολλοί είναι αυτοί που δεινοπαθούν απλώς για την επιβίωση. Σε αυτήν την κατάσταση συμβάλλει καταλυτικά και το πλαίσιο χορήγησης νομιμοποιητικών εγγράφων – πτυχή που θα φωτίσει περισσότερο ο Αντίλ, μιλώντας για τον αδερφό του. Ο τελευταίος, μετά από χρόνια παραμονής και εργασίας στην χώρα μας, απελάθηκε, και επιχειρώντας να επιστρέψει στην Ευρώπη (και να δοκιμάσει την τύχη του στην Ιταλία), τελικά εντοπίστηκε νεκρός στο ναυάγιο της Πύλου.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η ταινία του Σίδερη μέσα από συζητήσεις, συναντήσεις με οικεία άτομα των αγνοουμένων και νεκρών του ναυαγίου, καθώς και αντλώντας πολύτιμο υλικό από κινητά, προβάλει την επικίνδυνη διαδρομή που ακολούθησαν οι επιβάτες του αλιευτικού σκάφους “Adriana”, καθώς και όσους άφησαν πίσω. Ένα πλοίο στο οποίο επέβαινε άγνωστος ακόμα αριθμός ανθρώπων, προερχόμενοι κυρίως από το Πακιστάν.
Έτσι βλέπουμε την οικογένεια, τον τόπο πίσω από τον “ξένο”. Μαθαίνουμε για το πως οι οικογένειες τους ενημερώθηκαν από το διαδίκτυο για την είδηση του ναυαγίου, και πως προσπάθησαν να μάθουν αν επέζησαν οι δικοί τους. Μερικοί είδαν την εικόνα των δικών τους ανάμεσα στους νεκρούς. Μια μάνα λέει στο φακό του Σίδερη πώς θέλει πίσω τη σορό του γιού της, να τον θάψει, σε μια προσπάθεια να γαληνέψει.
Στην ταινία, ακόμα αναφέρονται δύο ρατσιστικές δολοφονίες που έχουν πραγματοποιηθεί τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας: του Σαχζάντ Λουκμάν (το χρονικό της επίθεσης, καθώς και πληροφορίες για την εξέλιξη της υπόθεσης, εμφανίζεται να δίνει ο δικηγόρος της οικογένειας του θύματος, Δημήτρης Ζώτος), καθώς και της πιο πρόσφατης, του Σιράζ Σαφτάρ.
Εν κατακλείδι
Πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που επιχειρεί να παρουσιάσει διάφορες πτυχές του μεταναστευτικού/προσφυγικού, και με ανθρωποκεντρική διάθεση να δείξει την ευαλωτότητα της ζωής όσων δεν ανήκουν στα υψηλά και μεσαία στρώματα της δύσης. Υπάρχει ένας λυρισμός σε πολλά σημεία της ταινίας, ο οποίος έρχεται καταπραϋντικά σε ορισμένες σκληρές, μα αναγκαίες εικόνες που απαθανατίζει ο φακός του Σίδερη. Ντοκουμέντα και μαρτυρίες που προβάλλονται, αφήνουν μια σημαντική παρακαταθήκη μνήμης. Ωστόσο, στην προσπάθειά του να θίξει πολλά πράγματα συγχρόνως, ο δημιουργός, καταλήγει να προκαλεί μια μικρή σύγχυση στον θεατή. Το βασικό μήνυμα όμως, θριαμβεύει: Είμαστε όλοι άνθρωποι, και αξίζουμε πολλά παραπάνω από την απλή επιβίωση. Κάτι που το σύστημα, και μάλιστα με τον καπιταλισμό να περνάει βαθιά κρίση στην παρούσα φάση, δεν μπορεί να εγγυηθεί σε κανέναν.
Απομονώνω από την αφήγηση του Θωμά Σίδερη:
“Τα περιστέρια δεν έχουν πατρίδες.
Τα περιστέρια πετούν από τα σύνορα,
ερωτεύονται πάνω από τα σύνορα,
χορεύουν πάνω από τα σύνορα
κι ύστερα χάνονται στα βάθη του ουρανού.”
Διαβάστε επίσης:
Gas Station ή τα περιστέρια της Λαχώρης: Δυνατό ντοκιμαντέρ του Θωμά Σίδερη για το προσφυγικό