Η περιοδική έκθεση Για μια φλόγα που καίει, που θα διαρκέσει ένα έτος, αποτελεί τη συμμετοχή του μουσείου στον εορτασμό για τα 200 χρόνια από τον σημαντικότερο σταθμό της νεότερης ελληνικής ιστορίας, το ξέσπασμα του αγώνα για την εθνική ανεξαρτησία.
Σχεδόν 100 χρόνια μεσολαβούν από το 1821 μέχρι το 1912 όταν ενσωματώνεται και η Μακεδονία στο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος. Ένας αιώνας προσμονής, όπου η φλόγα της εξέγερσης γίνεται μια φλόγα που συνεχίζει να καίει χρόνια για τους απανταχού Έλληνες. Η έκθεση επιχειρεί να φωτίσει αυτή τη σημαντική, αλλά σχετικά άγνωστη σελίδα της ελληνικής ιστορίας, εστιάζοντας στον ρόλο των αρχαιοτήτων ως υλική υπόσταση και πνευματική παρακαταθήκη στη διαμόρφωση της συλλογικής μνήμης.
Αρχαιότητες, έργα συλλεκτών, κειμήλια και αρχειακό υλικό, παρουσιάζονται μαζί με κειμενικές πηγές, οπτικό και ηχητικό υλικό, σε μια εκθεσιακή αφήγηση που εντάσσει τα χρόνια της επανάστασης, αλλά και τα χρόνια πριν και μετά από αυτήν, στη συνολική ιστορική διαδρομή της Θεσσαλονίκης.
Τα 117 αντικείμενα της έκθεσης συμπλέκονται με τις προσωπικές ιστορίες επώνυμων και ανώνυμων, αντανακλώντας τα γεγονότα, τις ιδεολογίες και το πνεύμα της εποχής και προσπαθούν μέσα από επτά εκθεσιακές ενότητες να δώσουν απαντήσεις σε μια σειρά ερωτημάτων:
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ποιες αλλαγές σημάδεψαν τον μετασχηματισμό της Θεσσαλονίκης μετά την οθωμανική κατάκτηση;
Πώς τα τείχη της διαφύλαξαν μέσα τους, και στη συνέχεια αποκάλυψαν τα μνημονικά ίχνη της πολυτάραχης ιστορίας της;
Πώς είδαν ταξιδιώτες και περιηγητές στη Θεσσαλονίκη του Λεβάντε τα αρχαιοελληνικά μνημεία της;
Τι ρόλο έπαιξαν οι αρχαιότητες στις προεπαναστατικές διεργασίες και τα απελευθερωτικά οράματα του μακεδονικού χώρου;
Ποια η τύχη των επαναστατικών κινημάτων και των αγωνιστών του μακεδονικού χώρου;
Ποια η δράση της ελληνικής κοινότητας στα χρόνια της προσμονής για την απελευθέρωση;
Τη μουσειακή εμπειρία εμπλουτίζει η ανάπτυξη μιας ξεχωριστής ενότητας με τίτλο Με τη δική τους φωνή, που διατρέχει όλη την έκθεση με τη λογική των μικροϊστοριών. Πρόκειται για ακουστικά αρχεία, αντιπροσωπευτικά κάθε εκθεσιακής ενότητας, που μέσα από μικρά αποσπάσματα μαρτυριών ανθρώπων της εποχής, μάς μεταφέρουν την ατμόσφαιρα και το άρωμα της ιστορίας.
Ο εορτασμός της επετείου δίνει την ευκαιρία στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης να διοργανώσει μια έκθεση που μας βοηθά να αναστοχαστούμε την ιστορία της πόλης μέσα από τις περιπέτειες των μνημείων της και τη συλλογική μνήμη.
Οι φορείς και οι συλλέκτες οι οποίοι συμμετέχουν με δανεισμό αντικειμένων στην πραγματοποίηση της έκθεσης είναι οι εξής:
Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Συλλογή Γιώργου Κωνσταντινίδη (ιστορικό οικογενειακό αρχείο), Συλλογή Κώστα Σταμάτη (γκραβούρες), Συλλογή Βασίλη Νικόλτσιου (ιστορικά πολεμικά κειμήλια). Πλήθος άλλων φορέων και συλλεκτών έδωσαν την άδεια για τη χρήση οπτικού υλικού.
Παράλληλα με τα εκθέματα, θα προβάλλεται σύντομη ταινία διάρκειας 7 λεπτών που μεταδίδει μέσα από την εικόνα, την αφήγηση και το ηχητικό περιβάλλον την ατμόσφαιρα και τα μηνύματα της έκθεσης.
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιείται σε συνεργασία το Αρχείο Χαρτογραφικής Κληρονομιάς (Γενικά Αρχεία του Κράτους – Ιστορικό Αρχείο Μακεδονίας) το εκπαιδευτικό πρόγραμμα με τίτλο, Ένας χάρτης, ένα νόμισμα, μια ιστορία για την ελευθερία.
Η Χάρτα της Ελλάδος του Ρήγα Βελεστινλή μετατρέπεται σε ένα επιτραπέζιο παιχνίδι για τους μαθητές Ε΄- Στ΄ Δημοτικού, προσφέροντας ένα νοητό ταξίδι στους τόπους και τους ανθρώπους που ενέπνευσαν την Επανάσταση. Τα παιδιά καλούνται να ακολουθήσουν διαδρομές, να παρατηρήσουν τα σύμβολα, να παίξουν με τα νομίσματα, να σχολιάσουν και να πουν τις δικές τους ιστορίες.
Η έκθεση θα συνοδευτεί από δίγλωσσο κατάλογο στα ελληνικά και αγγλικά, ο οποίος θα κυκλοφορήσει σύντομα.
Κεντρική φωτογραφία θέματος (Από αριστερά προς τα δεξιά):
1) Αγαλμάτιο Νίκης, Στην αρχαιότητα η θεά Νίκη ήταν συνδεδεμένη με τον πολεμικό θρίαμβο. Αντίστοιχα, στην εικονογραφία του 1821, η φτερωτή θεά εκφράζει τον εθνικό θρίαμβο της ελληνικής επανάστασης. 2oς αι. μ.Χ. Συλλογή Αστεριάδη
2) Ηγεμόνας καλυπτήρας στέγης με θεατρικό προσωπείο Αστυάνακτος, γιου του Έκτορα. Πιθανόν προέρχεται από σκηνή θεάτρου. Θεσσαλονίκη, Αυτοκρατορική Σχολή Ιδαδιέ, σημερινή Παλιά Φιλοσοφική του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου. 2ος αι. μ.Χ.
3) Τμήμα ανάγλυφης μορφής πολεμιστή, Ανδρική μορφή από τμήμα ανάγλυφου με σκηνή μάχης. Πιθανότατα από τους καταστραμμένους πεσσούς της Αψίδας του Γαλέριου. 298-303 μ.Χ.
