Την επιμέλεια της έκθεσης έχουν ο Ντένης Ζαχαρόπουλος και η Λορέττα Γαΐτη με τη σημαντική συμβολή του Μιχάλη Γαβρίλου, στενού συνεργάτη του Γιάννη Γαΐτη.
Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα σημαντικό μέρος της τελευταίας δεκαετίας της ζωής και του έργου του Γιάννη Γαΐτη, ενός από τους μεγαλύτερους καλλιτέχνες που έβγαλε η Ελλάδα διεθνώς στον 20 αιώνα, καθώς και το πέρασμα από τη δεκαετία του ‘70 στη δεκαετία του ‘80.
Ο Ντένης Ζαχαρόπουλος αναφέρει για τον Γιάννη Γαΐτη:
«Παράλληλα με τη διεθνή καριέρα που έκανε και την παρουσία του έργου του στην Ευρώπη, τις ΗΠΑ και τη Νότιο Αμερική, ο Γαΐτης δεν έχασε ποτέ τη σχέση του με την Ελλάδα. Μορφή περιπετειώδης, αγνόησε κάθε ρίσκο και προχώρησε με μια ιδιαίτερα αυστηρή, αλλά και βαθιά ανθρωπιστική κριτική της εποχής μας. Ακάθεκτος, εξέφραζε με έμφυτο ταλέντο και τόλμη μια τρυφερότητα που τον έκανε να είναι κι ο ίδιος ένα μεγάλο παιδί.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Το παιγνιώδες ύφος του έργου του έγινε γνωστό κι αγαπητό διεθνώς, και σήμερα μοιάζει πιο επίκαιρο από ποτέ. Μέσα από τη σχηματική γραφή του συνδυάζει το μάθημα του μοντερνισμού και της πρωτοπορίας χωρίς ίχνος λογιοτατισμού και σοβαροφάνειας. Η γραφή του λιτή φέρνει τον καλλιτέχνη δίπλα στους απλούς ανθρώπους με τους οποίους ταυτίζεται. Ο Γαΐτης σε όλη τη ζωή και το έργο του μοιράζεται τις τραγωδίες της εποχής μας εξ ίσου με τις χαρές που επιτρέπουν στον άνθρωπο να προχωρήσει και να προοδεύσει.
Σε όλη τη διάρκεια της ζωής του δε διέκοψε ποτέ τη σχέση του με την Ελλάδα, που λάτρεψε όσο λίγοι, και τίμησε τους ανθρώπους μέσα από την αγάπη του, χωρίς να παραβλέψει ποτέ την ηθική και κοινωνική κατάπτωση της πολιτείας μας, αλλά μένοντας σε μια αισιόδοξη στάση πέρα από κάθε ιδεολόγημα.
Αντιστάθηκε στην Κατοχή, αρνήθηκε με κίνδυνο της ζωής του τον Εμφύλιο, ξεπέρασε τον κομφορμισμό που επικράτησε βαρύγδουπα στα μετεμφυλιακά χρόνια, αντιστάθηκε με σθένος κατά της Δικτατορίας, κι όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά και διεθνώς. Το έργο του είναι βαθιά πολιτικό, αλλά με τρόπο προσωπικό και αδέσμευτο.
Το 1969 ο σημαντικός αρχιτέκτων και πολεοδόμος Τάκης Ζενέτος γράφει στον κατάλογο της έκθεσης που κάνει ο Γαΐτης στο Ινστιτούτο Γκέτε μέσα στη Χούντα (ο Γαΐτης είναι ο πρώτος, κατά σειρά, εικαστικός που τολμά να σπάσει τη σιωπή και να καυτηριάσει τη δικτατορία με ιδιαίτερα προσωπικό και τολμηρό τρόπο): Το πλήθος, εμείς τα απρόσωπα όμοια μέλη ενός «τέλειου» μηχανισμού παραγωγής – κατανάλωσης. Η τυποποίηση του ανθρώπου για την κατανάλωση του τυποποιημένου προϊόντος. Η ταύτισή του με το προϊόν… Έτσι ο άνθρωπος φτάνει στη μοναξιά, που δεν μπορεί να την συνειδητοποιήσει … Αυτό το δράμα, που μας ξεφεύγει, όσο κι αν διαπιστώνεται θεωρητικά, λογικά, το καθηλώνει ο Γαϊτης με επιβλητικά, άμεσα παραστατικά μέσα, που υπακούουν σε μια νέα ζωγραφική εκφραστική νοοτροπία, και με την οποία αυτός ο ίδιος ο δημιουργός ταυτίζεται με το πλήθος που εκφράζει.
Τα «ανθρωπάκια» του Γαΐτη περνούν από τη δεκαετία του ‘60 μέχρι το τέλος πολλές φάσεις, τόσο καλλιτεχνικές όσο και κοινωνικές. Δε θα σταματήσει ποτέ να βλέπει με γενναιοδωρία αυτά τα ίδια που κατακρίνει και καυτηριάζει, τη μοναξιά που μέσα από την τέχνη του μοιράζεται με τον κάθε απλό άνθρωπο και τις όλο και μεγαλύτερες απειλές κατά του ανθρώπινου κόσμου. Η τεκμηρίωση αυτής της πραγματικότητας δεν τον εμποδίζει να εκφράζει όλο και πιο δυναμικά την άρνηση κάθε απαισιοδοξίας και να έρχεται πιο κοντά στον καθημερινό άνθρωπο, συνεχίζοντας ανέμελα ως κάτι φυσικό τη μάχη για έναν καλύτερο κόσμο. Σαν παιδί με ξύλινο σπαθί κερδίζει μάχες στο δρόμο του πολιτισμού και της κοινωνικής παιδείας που τον φέρουν ανάμεσα στους μεγάλους καλλιτέχνες του 20 αιώνα διεθνώς.
Όπως λέει ο ίδιος ο καλλιτέχνης σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις στην εκπομπή Μονόγραμμα της ΕΡΤ, το 1984:
[…] τα ανθρωπάκια του σήμερα, είναι στο κατεστημένο και το ίδιο το ανθρωπάκι αυτό αντιδρά στο κατεστημένο. Οι άνθρωποι, τα ανθρωπάκια που λέω, το κατεστημένο, έφτασε σ’ ένα σημείο όπου δεν παίρνει άλλο να πάει πιο μακριά […] γίνανε ένα νούμερο και τίποτα παραπάνω. Εδώ εγώ κάνω μια μαρτυρία και σας λέω: φροντίστε να σωθείτε, να σωθούμε … Δεν μπορώ να κάνω τίποτα άλλο εγώ εκτός απ’ αυτήν τη μαρτυρία […] Το πρόβλημα με τη ζωγραφική είναι ότι η ζωγραφική συνεχίζεται […] Σήμερα κάνω το ανθρωπάκι, δεν έχω τη δύναμη να το αλλάξω, γιατί το ανθρωπάκι με αντιπροσωπεύει απόλυτα […] Ο κόσμος δεν θέλει να βλέπει τον εαυτό του ανθρωπάκι. Προτιμάει δηλαδή ένα βότσαλο, ένα λουλούδι ή κάτι άλλο, αλλά ποτέ ανθρωπάκι! Γιατί σου λέει «εγώ δεν είμαι αυτός». Κι όμως είναι! […]
Η έκθεση αυτή σήμερα του Γαΐτη είναι πιο επίκαιρη από ποτέ. Αφορά άμεσα την κατάσταση που ζει η ανθρωπότητα κι ο τόπος μας, όπου το ρήγμα ανάμεσα στον άνθρωπο και το ανθρωπάκι βαθαίνει καθημερινά. Το αισιόδοξο, μαχητικό και παιγνιώδες πνεύμα, που εμπνέει τα έργα του Γαΐτη, αποδύεται κάθε σοβαροφάνειας που χαρακτηρίζει την κοινωνία μας. Με κέφι, σαν παιδί, μιλά με τον καθημερινό άνθρωπο και μοιράζεται τη δημιουργικότητα και την ελευθερία της έκφρασης. Δίνει σχήμα στα ωραιότερα και στα χειρότερα μας όνειρα, για να μας λυτρώσει και να γελάσουμε με τα ψεύτικα φαντάσματα που μας περιβάλλουν. Με πολύ μεγάλη αμεσότητα η τέχνη του Γαΐτη είναι βάλσαμο, παιχνίδι και θεμέλιο για τον Άνθρωπο και τη Δημοκρατία. Ο Γαΐτης με ένα χαμόγελο, σαν το παιδί στο μύθο μας λέει ότι «ο αυτοκράτορας είναι γυμνός».
Ευχόμαστε στους θεατές να χαρούν τα έργα του Γαΐτη όσο κι εμείς που τους ανταποδίδουμε την αγάπη και την καλή διάθεση που μας προσφέρουν τόσα χρόνια τώρα.»
– Ντένης Ζαχαρόπουλος
Φωτογραφία: Γιάννης Γαϊτης, Η Ακρόπολη, λάδι σε μουσαμά (200Χ300) και ξύλινα ζωγραφισμένα ανθρωπάκια (εγκατάσταση σε μεταβλητες διαστάσεις. 1979 – 1980