Στην παράσταση, που παρουσιάζει για πρώτη φορά στη σκηνή την τραγική ιστορία της μεγάλης κρητικιάς Ελένης Παπαδάκη, θύμα των Δεκεμβριανών, η Ηθοποιός επιστρέφει στο χώρο της για να αφηγηθεί το εμφύλιο κύτταρο του Θεάτρου, του τόπου της, του καιρού της.
Σημείωμα σκηνοθέτη:
Kαι με το μίσος περνάει ο καιρός. Και με το μίσος γεννιέται η παραφροσύνη και μένουνε μισοί οι λαοί και οι άνθρωποι.
Το θεματικό φεστιβάλ του Εθνικού Θεάτρου για τον εμφύλιο πόλεμο, από όπου γεννήθηκε η παράσταση, ήρθε όχι για να μας διχάσει, αλλά για να μας ενώσει σε έναν κοινό τόπο, σε μια τουλάχιστον κοινή πεποίθηση, όσο οι ιδεολογίες και τα συστήματα γύρω μας καταρρέουν.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Αυτόν τον τόπο αναζήτησα στην περίπτωση της Ελένης Παπαδάκη, η ιστορία της οποίας ζωντανεύει για πρώτη φορά στη θεατρική σκηνή με τη Μαρία Κίτσου στο ρόλο της ηθοποιού και τον Σπύρο Κυριαζόπουλο σε εκείνον του εκτελεστή της.
Άλλωστε, στη σκηνή δικαιώνονται πρόσωπα αδικαίωτα…
Έτσι, η τραγική ηθοποιός – «θύμα με ονοματεπώνυμο» στα Δεκεμβριανά – επιστρέφει στο χώρο της, στη θεατρική σκηνή, για να αφηγηθεί το εμφύλιο κύτταρο του θεάτρου, του τόπου της, του καιρού της.
Έχουν ειπωθεί πολλά, όλα στα σκοτεινά, εκεί όπου «προχωρούσαν και οι ήρωες», που έσωσε η Παπαδάκη από το εκτελεστικό απόσπασμα λίγο πριν εκτελεστεί και η ίδια.
Ένα όμως είναι το σίγουρο: η Παπαδάκη δεν ήταν ο μέσος όρος.
Θεατρίνα, ανύπαντρη, με αμφιλεγόμενη προσωπική ζωή, καπνίστρια, οδηγός αυτοκινήτου, μεγαλοαστή, ιδιαιτέρως καλλιεργημένη μα πάνω από όλα μια σκηνική ιδιοφυΐα, όπως οι ίδιοι οι κριτικοί του θεάτρου μαρτυρούν.
Η προσωπική της ετερότητα συναντά τη δημόσια εμφύλια περίοδο της χώρας και κάπου εκεί γράφεται ίσως η πιο μελανή ιστορία του θεάτρου μας.
Πόσο ανεκτικοί είμαστε στο διαφορετικό, στο οποιοδήποτε ξένο όταν οι συνθήκες γύρω μας στενεύουν; Πως καταλαβαίνουμε τα δραματικά πρόσωπα και όχι τα ίδια τα βιολογικά πρόσωπα που τα γεννάνε;
Τα μέσα και τα εργαλεία αλλάζουν, αλλά το θέμα και στα τρία ολότελα διαφορετικά έργα που καταπιάστηκα την τελευταία διετία (Ποιος σκότωσε τον σκύλο τα μεσάνυχτα; Σ’ εσάς που με ακούτε και Για την Ελένη) είναι το ίδιο: η ετερότητα και ο σεβασμός στο διαφορετικό.
Με τον ιστορικό νου του Μάνου Ελευθερίου, αφοσιωμένου συλλέκτη της προσωπικής ιστορίας της Παπαδάκη που μου παραχώρησε γενναιόδωρα την πρόσβαση στο αρχείο του, και με την παραπάνω καλλιτεχνική ανησυχία το πρόσωπο επιστρέφει στο φυσικό του χώρο.
Ίσως η παραφροσύνη του καιρού της γίνει το μέσο για να αρθρωθεί ολοκάθαρα το σημερινό αίτημα: μόνο μέσα από το σεβασμό στην προσωπική ιστορία του άλλου και όχι από συνήθη επαναστατικά τσιτάτα, ενδέχεται να έρθει η δημοκρατία που όλοι ονειρευόμαστε.
– Μάνος Καρατζογιάννης
Συντελεστές:
Κείμενο / Σκηνοθεσία: Μάνος Καρατζογιάννης
Σκηνικό: Γιάννης Αρβανίτης
Κουστούμια: Βασιλική Σύρμα
Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Μουσική επιμέλεια: Γιώργος Πούλιος
Μουσική σύνθεση τραγουδιού: Άρης Βλάχος
Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου
Φωτογραφίες: Κarol Jarek
Ερμηνεύουν: Μαρία Κίτσου (στο ρόλο της Ελένης) και Σπύρος Κυριαζόπουλος (στο ρόλο του βωβού εκτελεστή της).