Ο Γιάννης Καλαβριανός γράφει για την ιστορία του Βελλεφρόντη, ένα λιγότερο γνωστό ήρωα της μυθολογίας, που παρουσιάζει μέσα από την παράσταση «Βελλεροφόντης [παλεύοντας με τα τέρατα]», η Γεωργία Μαυραγάνη για την παράσταση «Προμηθέας Δεσμώτης: Ένα τραγούδι αντίστασης», την οποία θα παρουσιάσει με τους τριτοετείς σπουδαστές της Ανώτερης Σχολής Δραματικής Τέχνης «δήλος» – Δήμητρα Χατούπη, ενώ ο Θοδωρής Γκόνης γράφει για τον Οιδίποδα και την παράσταση «Οιδίπους – Ανασκαφή Δεύτερη».
Γιάννης Καλαβριανός
«Βελλεροφόντης [παλεύοντας με τα τέρατα]»
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Όταν μου έγινε η πρόταση συμμετοχής στο Εργαστήρι Αρχαίου Δράματος, είχε ήδη αποφασισθεί πως οι άλλες δύο ομάδες θα χρησιμοποιούσαν κείμενα του Αισχύλου και του Σοφοκλή. Έτσι, για λόγους ισορροπίας της κλασικής τριάδας, άρχισα να ψάχνω υλικό από τον Ευριπίδη. Εκμεταλλευόμενος τη σχετική ελευθερία και ασφάλεια δοκιμών που παρέχει το Εργαστήρι, προσανατολίστηκα σε εκείνα τα κείμενά του, που δεν έχουν την τύχη να παρουσιάζονται συχνά και ξεκίνησα να διαβάζω τα σπαράγματα των μερικώς σωζόμενων τραγωδιών του, καταλήγοντας στον Βελλεροφόντη. Επειδή όμως το διαθέσιμο υλικό της τραγωδίας, δεν ήταν αρκετό για να φτιαχτεί μία παράσταση, άρχισα να συλλέγω υλικό για τον μύθο, χρησιμοποιώντας και άλλες διαθέσιμες πηγές και κείμενα.
Τελικά ενσωματώθηκαν στίχοι από τα σπαράγματα των δύο μερικώς σωζόμενων τραγωδιών του Ευριπίδη που σχετίζονται με τον μύθο (Βελλεροφόντης και Σθενέβοια) καθώς και στίχοι από την Ιλιάδα και ειδικότερα τη Ραψωδία Ζ’, τη Θεογονία του Ησίοδου, τον Ιππόλυτο του Ευριπίδη, για τις ομοιότητες Φαίδρας-Σθενέβοιας, το Ελλάδος περιήγισης του Παυσανία, αποσπάσματα από τον Πίνδαρο και τις μελέτες των Πιερ Γκριμάλ (Λεξικό της ελληνικής και ρωμαϊκής Μυθολογίας), Καρλ Κερένυι (Η Μυθολογία των Ελλήνων) και Ερικα Σιμόν (Οι Θεοί των Αρχαίων Ελλήνων).
Οι πρόβες κράτησαν 20 ημέρες, όπου όλοι οι συντελεστές συνεργαστήκαμε επί τόπου, σε διαφορετικές ώρες της ημέρας και της νύχτας, από την ανατολή του ήλιου, μέχρι αργά μετά τα μεσάνυχτα. Η παράσταση στήθηκε στον χώρο της δυτικής παρόδου του Αρχαίου Θεάτρου των Φιλίππων και δοκιμάσαμε να μην χρησιμοποιήσουμε κανένα σκηνικό, κοστούμι ή αντικείμενο, παρά μόνο τον χώρο ως έχει.
Να σημειωθεί πως δεν επιχειρούμε μία φιλολογική, ψυχαναλυτική, συμβολιστική ή άλλου τύπου ερμηνεία και ανάγνωση του μύθου, αλλά μία πρώτη γνωριμία και προσέγγιση του Βελλεροφόντη, που αν και εξαιρετικά δημοφιλής στην εποχή του, είχε την ατυχία στους επόμενους αιώνες να μην τραγουδηθεί όπως του άξιζε.
Ευχαριστώ πολύ για τη βοήθειά τους, τον Θοδωρή Γκόνη, τον Βασίλη Νικολαΐδη, τον Ανδρέα Γεωργιάδη, τον Παναγιώτη Λάρκου και τη Βασιλική Κυπραίου.
Γεωργία Μαυραγάνη
«Προμηθέας Δεσμώτης: Ένα τραγούδι αντίστασης»
Όσο προχωρούν οι πρόβες και τα εργαστήρια εδώ στις Κρηνίδες τόσο και αντιλαμβανόμαστε όλο και περρισότερο την πολύτιμη εμπειρία που μας προσφέρει αυτό το Φεστιβάλ. Το πρώτο είναι ότι μας δίνεται η δυνατότητα να σκάψουμε όλο και πιο βαθιά στον Προμηθέα Δεσμώτη και στην ποίηση του Αισχύλου και το δεύτερο να επανακαλύψουμε την πολιτική διάσταση του Αρχαίου Δράματος.
Κατά τη διάρκεια των προβών στην αυλή του πρώτου Δημοτικού Σχολείου Κρηνίδων όλο και περρισότεροι κάτοικοι όλων των ηλικιών έρχονται δειλά δειλά να ακούσουν και να δουν από κοντά την ποίηση του Αισχύλου. Αυτή η αυθόρμητη χορική σύναξη γύρω από τη θεατρική λειτουργία και ένα τόσο σπουδαίο τραγικό κείμενο είναι κάτι που με τον πιο πραγματικό τρόπο μας υπενθυμίζει ποιος ακριβώς ειναι ο προορισμός και η δύναμη αυτών των κειμένων αλλά και του θεέτρου. Οι κουβέντες που ακολουθούν μετά αλλά και το φορτίο της συγκίνησης που αυθόρμητα μας προσφέρουν κατά τη διάρκεια της κάθε δοκιμής είναι πρωτόγνωρα για μας αλλά και για εκείνους. Είναι σαν να μας ψηλώνει όλους ο ποιητής.
Σε ό,τι αφορά τη δική μας ανάγνωση στον Προμηθέα θα πω τα εξής. Για μας όλα ξεκινούν από το χορό. Μια όμαδα νέων ανθρώπων έρχεται πρώτη φορά σε ενα αρχαίο ανοιχτό θέατρο. Έχει στο μυαλό της τον Προμηθέα σαν ενα σύμβολο αντίστασης και αμφισβήτησης της κάθε απόλυτης εξουσίας. Κανείς δεν ξέρει ποιος θα κάνει ποιον ρόλο και για πόσο. Ένας ένας διαδοχικά αυτοί οι νέοι ηθοποιοί ανεξαρτήτως φύλου, ηλικίας κ.τ.λ. θα περάσουν μέσα από τους ρόλους του Προμηθέα, της Ιούς, του Κράτους, της Βίας, του Ερμή, ενώ ποτέ δεν θα πάψουν να ειναι χορός. Καθώς η τραγωδία προχωρά τους αποκαλύπτεται όλο και πιο πραγματικά η δύναμη, η αντοχή και η αντίσταση του Προμηθέα. Τους αποκαλύπτεται όμως και το πάθος του. Το κόστος που σημαίνει δηλαδή μια τέτοια πράξη. Όταν αυτή η τραγωδία τελειώνει όλοι θεατές και ηθοποιοί είμαστε πια ξεκάθαρα αντιμέτωποι με την πολιτική και υπαρξιακή μας ευθύνη.
Θοδωρής Γκόνης
«Οιδίπους – Ανασκαφή Δεύτερη»
Πώς να αποκρυπτογραφήσει κανείς τους τρεις χρησμούς; Την αιμομιξία, την πατροκτονία, τον προκαθορισμό; Πώς να λύσει το αίνιγμα του Οιδίποδ ; Τί μπορεί να κάνει κανείς, πώς μπορεί να μπει σε αυτόν τον ανεξερεύνητο χώρο, παρά μόνο με τα μέσα που διαθέτει, την ευαισθησία και πάνω από όλα τη διαίσθησή του και αυτά όλα να τα ελέγχει και να τα αμφισβητεί καθημερινά;
Σκεφτήκαμε να κάνουμε αυτό που έκανε μπροστά στα μάτια μας ένας αθώος και ταυτόχρονα απερίσκεπτος επισκέπτης σε έναν χώρο όπως οι Φίλιπποι. Έβγαλε τα παπούτσια του και περπατούσε ξυπόλητος και σιωπηλός πάνω στα σπαράγματα και τα αρχαία συντρίμμια, πάνω στα χώματα, τα τριβόλια και τα αγκάθια, προσπαθώντας να βρει την επαφή, την ενέργεια, τον τόπο. Και δεν τον ένοιαζε καθόλου που η πατούσα του τραυματιζόταν και μάτωνε.
Αυτό προσπαθήσαμε να κάνουμε κι εμείς, να βρούμε την επαφή με το κείμενο και τον τόπο. Να πούμε την ιστορία όσο μπορούμε πιο καθαρά μέσα στο φως της μέρας. Κι αν σταθούμε και λίγο τυχεροί – πράγμα πολύ δύσκολο – και προκύψουν κάποια στοιχεία ερμηνευτικά, δε θα τα περιφρονήσουμε καθόλου.
Διαβάστε επίσης:
2ο Διεθνές Εργαστήρι Αρχαίου Δράματος από το Φεστιβάλ Φιλίππων