Γιάννης Μεγαλακάκης: Γνωρίζω τον εαυτό μου όταν χορεύω

Το θέατρο Badminton παρουσιάζει τη Δευτέρα 4 Φεβρουαρίου μια βραδιά αφιερωμένη στους κρητικούς χορούς και την κρητική μουσική. Τα αδέρφια Μεγαλακάκη που υπηρετούν την Κρητική χορευτική παράδοση με συνέπεια και ψυχή τα τελευταία 15 χρόνια καλούν επί σκηνής τον Ψαραντώνη και μας υπόσχονται μια βραδιά – γλέντι γεμάτη από το πάθος, το δυναμισμό αλλά και τα συναισθήματα της Κρήτης. Λίγες ημέρες πριν ο Γιάννης Μεγαλακάκης απάντησε στις ερωτήσεις του Culturenow.gr και μας μύησε στη μαγεία της κρητικής παράδοσης.

Συνέντευξη: Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Θα ήθελα αρχικά να μας πείτε για τη βραδιά της Δευτέρας 4/2 στο θέατρο Badminton. Πείτε μας λίγα λόγια για το πρόγραμμα αλλά και τη συμμετοχή του Ψαραντώνη. Πώς γεννήθηκε η ενδιαφέρουσα αυτή ιδέα;
Γιάννης Μεγαλακάκης: Η ομάδα μας εδώ και πολλά χρόνια, παρουσιάζει παραστάσεις σε επιλεγμένους χώρους (θέατρα, μουσικές σκηνές και άλλους) με μία καλλιτεχνική προσέγγιση στη τέχνη του κρητικού χορού, ενώ παράλληλα συνεργάζεται με καλλιτέχνες υψηλού επιπέδου που μας συνδέουν κοινά οράματα, ιδέες και εμπνεύσεις. Φέτος με αφορμή τη συμπλήρωση 15 χρόνων δράσης και έκφρασης της ομάδας μας, επιλέγουμε μια καλλιτεχνική συνεργασία – σταθμό στη πορεία μας, έναν καλλιτέχνη τον οποίο θαυμάζουμε και παρακολουθούμε πάρα πολλά χρόνια. Ο Αντώνης Ξυλούρης – Ψαραντώνης για εμάς- αποτελεί μία ζωντανή ιστορία της κρητικής μουσικής, μία καλλιτεχνική προσωπικότητα η οποία αποπνέει έμπνευση και σεβασμό. Και βέβαια εξίσου σημαντική είναι και η επιλογή του θεάτρου Badminton, στον οποίο έχουν εμφανιστεί σπουδαία ονόματα της τέχνης και έχουν παρουσιαστεί μεγάλα καλλιτεχνικά γεγονότα. Επίσης πιστεύουμε ότι η παράσταση αποτελεί ένα πολύ σημαντικό γεγονός για τον ελληνικό παραδοσιακό χορό. Θέλουμε να ευχαριστήσουμε τους εκπροσώπους του θεάτρου Παναγιώτη και Γιώργο Γιώργα καθώς και τον καλλιτεχνικό διευθυντή της παράστασής μας Μιχάλη Κουμπιό για την αμέριστη στήριξη και την άψογη συνεργασία μας.

Cul.N.: Οι παραδοσιακοί χοροί κρύβουν πολύ σημαντικά κομμάτια ιστορίας του τόπου τους. Τι είναι για εσάς οι Κρητικοί χοροί; Τι εκφράζουν και με ποιες εικόνες είναι συνδεδεμένοι;
Γ.Μ.: Βλέποντας μπροστά σου την αυθεντικότητα της κρητικής χορευτικής κίνησης, καταλαβαίνεις ότι ο κρητικός χορός δεν είναι απλό θέμα. Ο κρητικός χορός κουβαλάει χιλιάδες χρόνια ιστορίας και ο θεατής το εισπράττει αυτό μέσω των μινωικών κινήσεων των χεριών, των πυρρίχιων βημάτων, των εκφράσεων του προσώπου του χορευτή. Συνειδητοποιεί ότι ο κρητικός χορός μιλάει στη ψυχή όλων των ανθρώπων,  ανεξάρτητα καταγωγής ή και εθνικότητας. Ο θεατής φτάνει στο τόπο που κατοικούν τα συναισθήματα όταν παρακολουθεί κρητικούς χορούς. Πάντα βέβαια ανάλογα και με την χορευτική επιδεξιότητα και αυθεντικότητα έκφρασης αυτών που τους ερμηνεύουν. Στην Κρήτη ο χορός και η μουσική είναι αναπόσπαστο κομμάτι εδώ και χιλιάδες χρόνια στη καθημερινή ζωή των Κρητών. Ο χορός μεταφέρεται από γενιά σε γενιά, μέσα από ένα φυσικό τρόπο, δηλαδή μέσα από πανηγύρια, παρέες και οικογενειακές εκδηλώσεις. Στη Κρήτη μπορείς να καταλάβεις από ποιον τόπο προέρχεται κάποιος μέσω της χορευτικής του έκφρασης. Για τους Κρητικούς ο χορός είναι τρόπος έκφρασης, ψυχικής εκτόνωσης και εκδήλωσης συναισθημάτων.

Cul.N.: Ποιος είναι ο αγαπημένος σας Κρητικός χορός και γιατί;
Γ.Μ.: Ο αγαπημένος μου χορός είναι ο συρτός. Στον χορό αυτό μπορώ να εκδηλώσω όλα τα συναισθήματά μου μέσω των χεριών και του κορμιού μου. Ο συρτός έχει άπειρες μελωδίες και σκοπούς οι οποίοι με εμπνέουν και με ωθούν να αυτοσχεδιάσω, να δημιουργήσω αυθόρμητα φιγούρες. Η κρητική μουσική είναι για μένα βίωμα και έχω βρεθεί πολλές φορές να δακρύζω ακούγοντας τον αγαπημένο μου σκοπό. Υπάρχουν στιγμές που όταν χορεύω κάποιους συγκεκριμένους σκοπούς συρτών αισθάνομαι ότι αλλάζω χωροχρόνο και ταξιδεύω στους τόπους που κατοικούν τα αισθήματα. Γνωρίζω τον εαυτό μου όταν χορεύω.

Cul.N.: Πόσο σημαντικός είναι ο ρόλος της παράδοσης για τη νέα γενιά; Οι νέοι άνθρωποι ανταποκρίνονται κατά τη γνώμη σας σε αυτή την πρόκληση; Στο να παραδώσουν δηλαδή τα ήθη, τα έθιμα και τον πολιτισμό του τόπου τους στην επόμενη γενιά;
Γ.Μ.: Οι νέοι  άνθρωποι ανέκαθεν αγαπούσαν την ελληνική παράδοση και το χορό. Είναι η μουσική μας, είναι η γαλούχησή μας. Σε όλη την Ελλάδα και στο εξωτερικό υπάρχουν πάρα πολλές χορευτικές ομάδες και πολιτιστικοί σύλλογοι και αυτό είναι πολύ σημαντικό για την συνέχεια της ρίζα μας. Αυτό που χρειάζεται να γίνει είναι να αποβάλουμε την γραφικότητα και το φολκλόρ από την παράδοσή μας. Λέμε όχι στο φολκλόρ και στην χαμηλή αισθητική. Στον παραδοσιακό χορό έχουμε την δυσάρεστη εικόνα αρκετών χορευτικών συλλόγων και συγκροτημάτων τα οποία έχουν αφαιρέσει το συναίσθημα των χορών και το έχουνε μετατρέψει σε ένα φολκλόρ χορευτικό σύνολο με συντονισμένες φιγούρες και περιττές χορογραφίες. Αποτέλεσμα ο χορευτής να ξεχνάει την αυθόρμητη έκφραση και τον αυτοσχεδιασμό. Είναι ένα κλίμα στο οποίο δεν μπορεί να ευδοκιμήσει η ουσιαστική διάσωση και διάδοση της χορευτικής παράδοσής μας. Επειδή ανήκω και εγώ στους χοροδιδασκάλους, δηλώνω ότι πρέπει στο μέλλον να σκύψουμε με μεγαλύτερη σοβαρότητα, αλλά κυρίως αγάπη σε αυτά που απλόχερα μας άφησαν οι πρόγονοί μας για να μπορέσουμε να συγκινήσουμε τις νεότερες γενιές. Ο χορός δεν είναι μόνο βήματα, είναι ψυχική έκφραση, είναι φιλοσοφία ζωής, είναι η κουλτούρα μας και πολλά άλλα. Στόχος της δουλειάς μου ως χοροδιδάσκαλος είναι να εμπνεύσω τόσο τους μαθητές μου όσο και τους ακροατές – θεατές μας, με απώτερο στόχο και ευχή να γνωρίσουν και να αγαπήσουν την Ελλάδα και τον πολιτισμό της.

Cul.N.: Ποια είναι η διαφορά για εσάς μεταξύ ενός πανηγυριού στην Κρήτη όπου χορεύουν όλοι και μιας παρουσίασης των κρητικών χορών σε ένα θέατρο; Πώς βιώνετε τη μία περίσταση και πώς την άλλη;
Γ.Μ.: Όταν χορεύω σε ένα γλέντι στην Κρήτη αισθάνομαι μέσα μου δέος και μία βαθιά συγκίνηση γνωρίζοντας την πανάρχαια ιστορία των κρητικών χορών. Επηρεάζει πολύ τον χορό μου το φυσικό περιβάλλον στο οποίο γίνεται το γλέντι, όπως και το ποιος καλλιτέχνης παίζει. Όταν χορεύω στην Κρήτη νιώθω ότι ανήκω σε αυτό το χώμα, σε αυτούς τους ανθρώπους. Στα κρητικά γλέντια ο χορός μου είναι ένα ταξίδι στους προγόνους μου και ταυτόχρονα μία ματιά προς το μέλλον.

Όταν χορεύω σε μία σκηνή επιστρατεύω τα βιώματά μου για να μπορέσω να ανταποκριθώ σε κάθε χορευτική σκηνή. Νιώθω περήφανος που ο κρητικός χορός παρουσιάζεται σε σημαντικούς χώρους και κάθε φορά καταθέτω την ψυχή μου. Κάθε παράσταση είναι ένα ταξίδι. Κάθε χορευτική σκηνή είναι μία εξομολόγηση των πόθων μου και μία ανακάλυψη στοιχείων του χαρακτήρα μου.

Είτε χορεύω σε ένα γλέντι είτε σε μία θεατρική σκηνή αισθάνομαι τυχερός και ευλογημένος που καταφέρνω να εκφράσω τον ψυχικό μου κόσμο μέσα από την τέχνη του κρητικού χορού.

Cul.N.: Η ομάδα σας κλείνει φέτος 15 χρόνια δράσης (1998-2013). Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτά τα χρόνια αλλά και για το όραμά σας για τα επόμενα 15. Τι θα θέλατε ή τι εύχεστε να κάνετε;
Γ.Μ.: H ομάδα ξεκίνησε το 1998. Μετά από χρόνια παραστάσεων, σεμιναρίων, ειδικών εκδηλώσεων, χοροσυναυλιών αποφασίσαμε με τον Γιώργο (τον αδερφό μου) να προχωρήσουμε στα επόμενα χρόνια με συνεργάτες που μπορούν να μας βοηθήσουν να κάνουμε ένα βήμα παρακάτω στην τέχνη του κρητικού χορού. Πιστεύουμε απόλυτα ότι η παράδοση έχει διατηρηθεί έως σήμερα γιατί κατάφερε να ενταχθεί στις αλλαγές της εκάστοτε εποχής. Αισθανόμαστε ότι αν δεν γίνει αυτό, θα μιλάμε μόνο για μια μουσειακή παράδοση η οποία δεν μπορεί να σταθεί στις σύγχρονες απαιτήσεις. Έχουμε ανταμώσει σε χορευτικές παραστάσεις με άλλα είδη χορού, παρουσιάσαμε την τέχνη του κρητικού χορού μέσα σε μουσικές σκηνές. Η Ομάδα Έκφρασης Κρητικών Χορών δημιουργήθηκε για αυτή την αποστολή. Έχουμε συνεργαστεί σε παραστάσεις και χοροσυναυλίες με τους Ψαραντώνη, Βασίλη Σκουλά, Λουδοβίκο των Ανωγείων, Γιάννη Ξυλούρη (Ψαρογιάννη), Βασίλη Σταυρακάκη, Μιχάλη Τζουγανάκη, Γιώργο Ξυλούρη (Ψαρογιώργη) και πολλούς άλλους.

Όραμα της ομάδας μας είναι να διαδώσει και να προβάλει την ιστορία και την τέχνη του κρητικού χορού σε ολόκληρο τον κόσμο με παραστάσεις με σημερινά μέσα και τεχνικές αλλά βασισμένες στην βαθιά ιστορία μας.