Γιατί να διαβάσει κανείς το Sapiens του Yuval Noah Harari;

Ο Yuval Noah Harari μέσα σε λίγα μόλις χρόνια μετατράπηκε από έναν ανώνυμο καθηγητή μεσαιωνικής ιστορίας σε μία περσόνα του οποίου ο δημόσιος λόγος έχει την δυναμική να ακουστεί σε εκατομμύρια ανθρώπους ανά τον κόσμο. Ο Harari γεννήθηκε στο Ισραήλ το 1976. Ξετυλίγοντας το μίτο της επιστημονικής πορείας του οδηγούμαστε στην Οξφόρδη, απ’ όπου έλαβε το διδακτορικό του, ενώ σήμερα διδάσκει στο τμήμα ιστορίας του Εβραϊκού Πανεπιστημίου της Ιερουσαλήμ.

Συχνά αναφέρεται ως «ο πανεπιστήμονας του καιρού μας», καθώς τα βιβλία του αποτελούν προϊόν ενός είδους διακειμενικότητας μεταξύ των επιστημών. Σε ηλικία 41 χρόνων ο Yuval Noah Harari, έχει συμμετάσχει σε δημόσιες ομιλίες και συζητήσεις με πολιτικούς, ηθοποιούς και επιχειρηματίες όπως: Angela Merkel, Emmanuel Macron, Mauricio Macri, Natalie Portman και Mark Zuckerberg, θέτοντας επί τάπητος τα μακρο-ιστορικά ερωτήματα στα οποία επικεντρώνεται η έρευνα του.

Περί του Sapiens

Το βιβλίο «Sapiens: Μια σύντομη ιστορία του ανθρώπου» εκδόθηκε το 2014 και μέσα σε τέσσερα χρόνια είχε συνολικά πουλήσει 12 εκατομμύρια αντίτυπα ενώ μεταφράστηκε σε 50 περίπου γλώσσες. Η εφημερίδα New York Times συμπεριέλαβε το βιβλίο αυτό στη λίστα με τα 10 περισσότερο ευπώλητα βιβλία και ταυτόχρονα, το βιβλίο εναλλασσόταν για 96 συναπτές εβδομάδες μεταξύ της πρώτης και της τρίτης θέσης των best seller της εφημερίδας Sundays Times. Φυσικά, οι πωλήσεις ενός βιβλίου δεν είναι πάντα ενδεικτικές της αξίας και της ποιότητας του.

Γιατί λοιπόν να ασχοληθούμε με το έργο του καθηγητή μεσαιωνικής ιστορίας;

– Το Sapiens έχει προταθεί ως ένα βιβλίο που αξίζει να διαβάσει κανείς από τους: Bill Gates, Barack Obama και Mark Zuckerberg. Το βιβλίο-αναδρομή στην ιστορία της ανθρώπινης ύπαρξης βρίσκεται στην διαδικτυακή λέσχη βιβλίου του τελευταίου, ενώ ο Gates έχει δηλώσει ότι το παρόν βιβλίο μας βοηθά να κατανοήσουμε την ουσία του να είσαι άνθρωπος. Ανεξάρτητα, με το αν κανείς συμφωνεί με την πολιτική ή επιχειρηματική λογική των προαναφερθέντων είναι αυταπόδεικτη αλήθεια ότι πρόκειται για ανθρώπους με κεντρική σημασία στον ρου της σύγχρονης ιστορίας, οπότε και ο λόγος τους αξίζει να προσμετρηθεί.

– Το βιβλίο διατρέχει όλη την ιστορία του είδους Sapiens, εδώ και 200.000 χρόνια, με διεπιστημονικό τρόπο και αναφορές που συνεπάγονται αναλύσεις με βάση την ιατρική, την γενετική, την ιστορία, την κοινωνιολογία την ψυχολογία κ.ο.κ. Είναι ασύλληπτος ο όγκος των πληροφορίων που συγκεντρώνονται σε όλη αυτήν την πορεία, αν σκεφτεί κανείς ότι μόνο η Ιστορία του Ελληνικού Έθνους χρειάστηκε 16 τόμους! Ο ίδιος ο Harari, απεκδύεται τον μανδύα της αυθεντίας που του φοράν με τα βία κατά καιρούς τα μέσα και προτρέπει τους αναγνώστες να δουν το έργο του ως μια αφορμή για debate ή ως μια λίστα ερωτημάτων στα οποία μπορούν και εκείνοι να προσφέρουν.

– Αν και η θεματολογία του δίνει με μια πρώτη ματιά την αίσθηση ενός βιβλίου στυφού και δυσκολοδιάβαστου, η χρήση της γλώσσας από τον Harari, είναι τέτοια που αποτελεί σπουδαία συνεισφορά στον κλάδο της εκλαϊκευμένης επιστήμης. Το περιεχόμενο είναι σωστά δομημένο και η ιστορική εξέλιξη πετυχαίνει να ακολουθεί μια σχεδόν μυθιστορηματική ροή που το καθιστά διασκεδαστικό. Πολύ εύστοχα ο Jared Diamond, ο συγγραφέας του «Όπλα, μικρόβια, και ατσάλι» σχολιάζει: « Το Sapiens καταπιάνεται με τα μεγαλύτερα ερωτήματα της ιστορίας και του νεότερου κόσμου, γραμμένο σε μια αλησμόνητα ζωντανή γλώσσα…»

– Τέλος, αν δεν ανήκει κανείς στην «σχολή» του Ronald Barthes που απομακρύνει τελείως τον δημιουργό συγγραφέα από το έργο του, τότε πιθανώς να ενδιαφέρεται και για την ζωή του ίδιου του Harari. O Harari λοιπόν, είναι φιλόζωος και vegan, και υπερασπίζεται ακόμα και μέσα από τα βιβλία του τα δικαιώματα των ζώων. Επιπλέον, εξασκεί καθημερινά τον Vipassana διαλογισμό για δύο ώρες, ενώ μια φορά τον χρόνο καταφεύγει σε μια μακρά περίοδο διαλογισμού για 30 με 60 μέρες. Μάλιστα, όπως ο ίδιος έχει δηλώσει δεν έχει καν smartphone, αφού το e-mail του αρκεί για να διεκπεραιώνει τις υποχρεώσεις του. Οι παραπάνω πληροφορίες κρίνονται σημαντικές διότι συνηγορούν με τα λεγόμενα του στο Sapiens.

Σε κάθε περίπτωση πρόκειται για ένα βιβλίο που λόγω της μαζικής του απήχησης αποτελεί από μόνο του ένα θέμα παγκόσμιου ενδιαφέροντος και συζήτησης. Ωστόσο, η ανάγνωση ενός βιβλίου είναι υποκειμενικό ζήτημα και δεν κρίνεται από την γνώμη κανενός κειμενογράφου. Κάνοντας μια ακόμη μνεία στον Barthes, θα οδηγηθούμε στην σκέψη ότι είναι ο αναγνώστης αυτός που θα αναγεννήσει το έργο και θα γίνει ή όχι δέκτης του.