Γιοάν Σαπουτό – Ελεύθερος να υπακούς

O ΡΑΪΝΧΑΡΤ ΧΕΝ (1904-2000) αποτελεί το αρχέτυπο του διανοούμενου τεχνοκράτη στην υπηρεσία του Τρίτου Ράιχ. Ο νομικός αυτός ήταν γνωστός για τις ριζοσπαστικές του θέσεις, καθώς υποστήριζε τη σταδιακή κατάργηση του Κράτους και την αντικατάστασή του από μία «κοινότητα» η οποία καθοριζόταν από τη φυλή και τον «ζωτικό χώρο» της.

Ως ανώτερος γραφειοκράτης των Ες Ες –με τη λήξη του πολέμου κατέχει το βαθμό του Oberführer (στρατηγού)– συμβάλλει στην ανάπτυξη της ναζιστικής θεωρίας μελετώντας την προσαρμογή των θεσμών για το επερχόμενο Μεγάλο Ράιχ : Ποιές δομές και ποιές μεταρρυθμίσεις θα ήταν απαραίτητες ; Μετά τον πόλεμο, ως πολίτης πλέον, ιδρύει στο Μπαντ Χάρτσμπουργκ μια σχολή διοίκησης επιχειρήσεων από την οποία, τις επόμενες δεκαετίες, θα περάσει η οικονομική και διοικητική ελίτ της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας : περίπου 600.000 στελέχη των μεγαλύτερων γερμανικών εταιρειών, δίχως να συμψηφίσουμε τους 100.000 που παρακολούθησαν προγράμματα εξ αποστάσεως, διδάχθηκαν, χάρη στα σεμινάριά του και τα εγχειρίδια που εξέδιδε τακτικά, πώς να διοικούν το «ανθρώπινο δυναμικό» ή πιο συγκεκριμένα την ιεραρχική οργάνωση στόχων, για την επίτευξη των οποίων ήταν ελεύθερος ο παραγωγός να επιλέγει τα μέσα.

Την ίδια πολιτική, δηλαδή, που ακολούθησε το Τρίτο Ράιχ για να επανοπλιστεί, να οδηγήσει στη λιμοκτονία τους σλαβικούς πληθυσμούς των ανατολικών χωρών και να εξολοθρεύσει τους Εβραίους. Με την πάροδο της δεκαετίας του 1980, άλλες μέθοδοι ήρθαν στο προσκήνιο (όπως η λιγότερο ιεραρχική ιαπωνική, για παράδειγμα ). Όμως ο ναζισμός έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη των θεωριών διοίκησης και ήταν μία από τις βάσεις του σύγχρονου μάνατζμεντ.

«Αυτό το μικρό βιβλίο του Γιοάν Σαπουτό, με υποδειγματική πνευματική αυστηρότητα, νηφάλια αλλά και ιδιαίτερα καυστική γραφή, πρέπει να αποτελέσει αντικείμενο υποχρεωτικής ανάγνωσης και μελέτης σε όλες τις σχολές που αποκαλούνται σήμερα –με μεγάλη ευκολία– «μεγάλες» : Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (ΕΝΑ), Ανωτάτη Εμπορική Σχολή του Παρισιού (HEC), διάφορα εμπορικά και διοικητικά γραφεία. Με βάση τις θέσεις, που εξετάζονται λεπτομερώς, του υψηλόβαθμου αξιωματούχου των Ες Ες Ράινχαρτ Χεν, αλλά και άλλων εγκληματιών πολέμου, λιγότερο διακεκριμένων αλλά που στάθηκαν εξίσου τυχεροί μεταπολεμικά, το Ελεύθερος να υπακούς επανεξετάζει τις οργανωτικές αρχές του “Ράιχ των χιλίων ετών” και τη θέση τους μετά το 1945».

Γιοάν Σαπουτό

Ο Γιοάν Σαπουτό είναι καθηγητής σύγχρονης ιστορίας στο Πανεπιστήμιο της Σορβόννης. Ειδικός στη ναζιστική πολιτική σε θέματα πολιτισμού καθώς και στη σύγχρονη πολιτική και πολιτισμική ιστορία, είναι ο συγγραφέας μεταξύ άλλων των βιβλίων Ο εθνικοσοσιαλισμός και η αρχαιότητα (Πόλις, 2012 ), La Loi du sang. Penser et agir en nazi (Ο νόμος του αίματος. Ναζιστική σκέψη και πράξη, Gallimard, 2014), La Révolution culturelle nazie ( Η ναζιστική πολιτισμική επανάσταση, Gallimard, 2017).
Το Ελεύθερος να υπακούς είναι το πιο πρόσφατο βιβλίο του.