Η έκθεση που παρουσιάζει ο Γιώργος Σαλταφέρος εγκαινιάζεται την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου 2022, στις 20:30.
Καλλιτεχνική Διεύθυνση – Επιμέλεια έκθεσης: Γιώργος Τζάνερης
Η μαγεία του κύκλου
Παλιά μονοπάτια, πέτρινες σκάλες, τοίχοι, εγκαταλειμμένες πεζούλες, δέντρα και θάμνοι, μακριά από τη θάλασσα, ο ορίζοντας, το άπειρο. Ο καλλιτέχνης Γιώργος Σαλταφέρος πεζοπορεί σ’ αυτό το τοπίο μέρα τη μέρα. Ξαφνικά σταματά μπροστά σ’ ένα μεγάλο κύκλο από εκλεκτές πέτρινες πλάκες, απόλυτα ταιριασμένες μεταξύ τους. Ένας τόπος μαγικός. Φως και σκιά περιβάλλουν και διαμορφώνουν την πέτρινη στεφάνη, η οποία στην αντίληψη του παρατηρητή εμφανίζεται ως μία κομψή, τέλεια έλλειψη. Η συγχρονία και η διαχρονία συναντιούνται. Το παλιό εγκαταλειμμένο αλώνι έχει προ πολλού απολέσει το σκοπό του, κι όμως έχει διατηρήσει την αξιοπρέπεια και την αίγλη του. Το κεντράρισμα, η χειρωνακτική μαστοριά και η τέχνη του δημιουργού παραμένουν πάντα παρόντα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Albert Einstein είχε πει: Υπάρχουν δύο δρόμοι να ζήσεις τη ζωή σου. Ο ένας είναι (να ζεις) σαν τίποτα να μην είναι θαύμα. Ο άλλος σαν να είναι (θαύμα) τα πάντα.
Ο Γιώργος Σαλταφέρος ερευνά και αντιλαμβάνεται αυτούς τους εγκαταλειμμένους τόπους και μέσα από τη δουλειά του τους δίνει ξανά ζωή. Γνωρίζει την πολυσημία, τη συμβουλεύεται, ανακαλύπτει στην πέτρα την τοποθετημένη στην Ανατολή τον χαραγμένο σταυρό, ψάχνει για πολύ την εμφατικότερη οπτική. Στο εργαστήριό του επιλέγει την εικαστική έκφραση της ζωγραφικής: το ξερό χορτάρι μεταμορφώνεται σε πολύτιμο ζωγραφικό υφαντό, οι πέτρες γίνονται φόρμες και συνομιλούν πρόσωπο με πρόσωπο, ο επίπεδος καμβάς μετουσιώνεται σε απεραντοσύνη η οποία ακτινοβολεί πέρα από τα όριά του.
Όπως λέει ο Γιάννης Ρίτσος, οι ευαίσθητοι παρατηρητές θα μπορούσαν να νιώσουν τη δύναμη ενός έργου τέχνης και να την κάνουν δική τους.
Αυτή η έκθεση είναι μία πυκνή δήλωση μιας χρόνιας μελέτης με μεγάλη ενσυναίσθηση, μία καταγραφή ενός εξαίσιου κομματιού γης, του πολυαγαπημένου νησιού της Άνδρου.
-Katharina Bütikofer (Artist, Curator, University of Bern Professor)
Ἂ, βέβαια, ὃλα τοῦτα θά ποῦν δέν εἶναι τίποτα.
ὃμως ἐσύ, ἀδελφέ μου, ξέρεις πώς ἀπό τοῦτα τ΄ ἃπλά λόγια
ἀπό τοῦτες τίς ἃπλές πράξεις, ἀπό τοῦτα τά ἃπλά τραγούδια
μεγαλώνει τό μπόι τῆς ζωῆς, μεγαλώνει ὁ κόσμος,
μεγαλώνουμε.
-Γ. Ρίτσος, «Καπνισμένο Τσουκάλι»
ἅλως: ιστορίες του αέρα, του ήλιου και του φεγγαριού
στάση πρώτη: Η μεσαιωνική ελληνική λέξη ἁλώνι που προέρχεται από το ἁλώνιον (υποκοριστικό της λέξης ἅλως) της ελληνιστικής κοινής, νοηματοδοτεί έναν περίκλειστο κυκλικό επίπεδο χώρο προορισμένο για το αλώνισμα των δημητριακών, την αποξήρανση των καρπών και άλλες γεωργικές εργασίες.
στάση δεύτερη: Οι άνθρωποι της ελληνικής υπαίθρου σε περασμένους καιρούς, ψηλάφιζαν με το βλέμμα τους στην επιφάνεια του ουρανού την άλω και το στέμμα: τον μεγάλο και τον μικρό, σαν θύσανο φωτεινό κύκλο γύρω από τον ήλιο και το φεγγάρι, μαντεύοντας τον ερχομό μιας μεγάλης κακοκαιρίας (ένα ή και περισσότερα «αλώνια» γύρω από το φεγγάρι), ή της βροχής (στέμμα γύρω από το φεγγάρι ή τον ήλιο).
στάση τρίτη: ο Γιώργος Σαλταφέρος, παραμένοντας αφοσιωμένος στη ζωγραφική αποτύπωση μιας εξακολουθητικής περιπλάνησης στο νησί του, τρία σχεδόν -παράξενα- χρόνια μετά το αξέχαστο συναισθητικό αφιέρωμά του στη αβάσταχτη γοητεία του ορίζοντα, στην άχλη της θάλασσας και στο διηνεκές της ξερολιθιάς της ορεινής Άνδρου, επιστρέφει κλείνοντας τον κύκλο, με μια ενότητα αφιερωμένη αποκλειστικά στα άχρονα αλώνια του γενεθλίου τόπου του. Ανασκάπτοντας με πλάσιμο ανεπιτήδευτα ρεαλιστικό και τρόπο σχεδόν αγιογραφικό τα έγκατα του χώματος. Χορογραφώντας τις αρτηρίες της πέτρας, άλλοτε σχεδιαγραφώντας μαυρόασπρους ομόκεντρους παφλασμούς και άλλοτε διασώζοντας με χρωστήρα ένσαρκο τον αχνό των χωραφιών. Εμψυχώνοντας το λαμπερό χρυσάφι της γης και την πρώτη ύλη του μόχθου των ανθρώπων, επάνω στην κύκλια κοίτη της.
Εκρέουν από την απόπειρα αυτή, πέρα από τη ορατή δεινότητα της ζωγραφικής γένεσης, η διαχρονία της υπομονής και της κληροδοτημένης σοφίας, το εκχύλισμα του άχθους και της αγάπης. Τόσο εκείνου που ζωγραφίζεται, όσο και αυτού που το ζωγραφίζει, λαχταρώντας να τρυγήσει το φως και τη σκιά του μικρού άγριου τόπου του, το τεριρέμ των κοπαδιών, τη μυρωδιά των φρυγάνων μετά τη βροχή, το αρχέγονο κύκλιο του αλωνιού και του απείρου.
Στα έργα του Γιώργου Σαλταφέρου, διασώζονται στη δοξαστική τους ζωγραφισμένη ολότητα οι στρωμένες επάνω στα αλώνια σαν χαλιά μαγικά πέτρινες πλάκες, το παλαιό χώμα του αργίλου και η ξεραμένη λάσπη, ανάμεικτη με την κοπριά στα μικρά διάκενα. Διαφαίνονται, στη στιλπνή καθαρότητα των γραμμών, τα ίχνη των ζώων, τα δεμάτια της αρχαίας σοδειάς, το σούρσιμο του κατακόρυφου στιχερού και του τρόϊρου στο κέντρο του αλωνιού. Φανερώνονται τα υψώματα και τα επίπονα μονοπάτια της πρόσβασης, αποκαλύπτονται τα σημεία όπου φυσούσαν και εξακολουθούν να φυσούν οι βόρειοι και οι δυτικοί άνεμοι, οι ιδανικές ετούτες μεταφυσικές σχεδόν συντεταγμένες του κύκλου. Στο κύλισμα μιας ζωγραφικής διεργασίας που ακολουθώντας τα μαρμαρένια ίχνη του Διγενή, τα ζαλιστικά βουητά των μελισσόπουλων και της μαργαρίτας, οδηγεί αναπόφευκτα και ευφραντικά στου ήλιου το αλώνι, στο ξημέρωμα μιας νέας αυγής και στον θερισμό («Στου ήλιου τ’ αλώνι / αυγή ξημερώνει…», από τους στίχους του Ν. Γκάτσου για τον Μ. Χατζιδάκι).
-Ίρις Κρητικού (Ιστορικός Τέχνης και Ανεξάρτητη Επιμελήτρια)
Τα μάτια μου δεν είδαν τόπον ενδοξότερον από τούτο το αλωνάκι…
-Διονύσιος Σολωμός, Ελεύθεροι Πολιορκημένοι
Γιώργος Σαλταφέρος
Ο Γιώργος Σαλταφέρος γεννήθηκε στην Άνδρο το 1966. Σπούδασε Παιδαγωγικά και Πολιτικές Επιστήμες στην Αθήνα και Διδακτική της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Βέρνης, Χαρακτική, Έρευνα στο Σχέδιο και Ιστορία της Τέχνης στη Σχολή Καλών Τεχνών της Βέρνης στην Ελβετία. Έλαβε Μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών στη Διδακτική της Τέχνης και Μουσειοπαιδαγωγική από το Πανεπιστήμιο της Βέρνης. Έχει πραγματοποιήσει 33 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα, Ελβετία και Γαλλία, ενώ έχει συμμετάσχει σε πολλές ομαδικές εκθέσεις.
