Η “Pietà” είναι ένα έργο με ιδιαίτερη σημασία για εμένα. Το ταξίδι της παράστασης ξεκίνησε πριν από 4 χρόνια κι έκτοτε έχει παρουσιαστεί, έχει βραβευτεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό κι έχει δέσει την ομάδα με ένα ιδιαίτερα δυνατό νήμα.
Τί είναι η “Pietà”; Τυπικά, αποτελεί μια γλυπτική σύνθεση που απεικονίζει την Μαρία να κρατά στα χέρια της τον νεκρό Ιησού, μια σύνθεση απώλειας κι ελέους. Η διασημότερη από τις συνθέσεις αυτές είναι η “Pietà” του Μικελάντζελο, αυτή που βρίσκεται μέσα στο ναό του Αγίου Πέτρου. Αυτό το συγκλονιστικό άγαλμα αποτέλεσε για μένα τη μεγαλύτερη επιρροή τόσο σε αισθητικό, όσο και σε σημειολογικό επίπεδο.
Αισθητικά, αυτό που αντικρίζει ο θεατής είναι δυο γυναίκες σε ρόλο “αγαλμάτινο”, γυναίκες ακίνητες που, πάνω σε βάθρα, μιλούν, τραγουδούν, ψιθυρίζουν ή ουρλιάζουν. Σημειολογικά, όμως, έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον.Η απώλεια βρίσκεται στο επίκεντρο. Όλοι γνωρίζουμε την απώλεια σε μικρό ή μεγάλο βαθμό. Υπάρχει όμως και η κοσμική απώλεια, η ολοκληρωτική απώλεια, η απώλεια του εαυτού. Σε πρώτο επίπεδο βιώνουμε τον πόνο όταν απωλούμε πράγματα που γνωρίζουμε – αντικείμενα, σχέσεις, ανθρώπους, πεποιθήσεις, όνειρα. Αυτή η απόγνωση στρέφει τον άνθρωπο προς κάτι μεγαλύτερο από τον ίδιο· προς τη θρησκεία, μια ιδεολογία, προς οτιδήποτε μπορεί να τον χωρέσει. Αλλά δε φτάνει· ποτέ δεν έφτασε. Το πραγματικό άλμα της συνειδητότητας έρχεται μετά. Όταν το μικρό “εγώ” καταρρεύσει κι ο άνθρωπος συνειδητοποιεί ότι το κοσμικό παιχνίδι παίζεται στην πραγματικότητα αντίστροφα. Δεν περιέχεται ο εαυτός μέσα στον κόσμο αλλά ο κόσμος μέσα στον Εαυτό. Στον απέραντο χώρο που απομένει μετά την ολοκληρωτική απώλεια του εαυτού χωράει όλο το σύμπαν.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Δεν είναι συνεπώς η “Pietà” ένα θρησκευτικό έργο αλλά το αντίθετό του. Ένα ρητό του Ζεν λέει “αν βρεις στο δρόμο σου το Βούδα, σκότωσε τον” – κι αυτό ακριβώς το σκοπό έχει αυτή η παράσταση· να ρωτήσει, αν μη τι άλλο, ποιοι δικοί μας θεοί στέκουν εμπόδιο ανάμεσα σε μας και τον Εαυτό. Μέσα από τις ιστορίες τριών βιβλικών, γυναικείων μορφών (Εύα, Ρεβέκκα, Μαρία Μαγδαληνή) και τις κραυγές ανώνυμων γυναικών, που βίωσαν την απώλεια και τη φρίκη των αμάχων στον 20ό αιώνα (Άουσβιτς, Αμμόχωστος, Νανκίν), μέσα από τον ατέρμονο στροβιλισμό της θνητότητας, τελικά έρχεται η παλλόμενη ακινησία του κέντρου. Αυτός είναι κι ο σκοπός της αναπαράστασης αγαλμάτων. Είναι γυναίκες που έχασαν τα πάντα και την “τρίτη μέρα” αντίκρυσαν κατάματα το άπειρο.
Μιλώντας τη γλώσσα της μουσικής από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου αποφάσισα να μοιράσω το λόγο όχι σε δυο ηθοποιούς αλλά σε μια ηθοποιό και μια υψίφωνο. Αυτή η ένωση υπήρξε ευλογημένη, όχι μόνο γιατί εξελίχθηκε σε μια συνεργασία ζωής αλλά και γιατί ανέδειξε και διαμόρφωσε τη μορφή της παράστασης. Έχοντας γράψει ο ίδιος το κείμενο και τη μουσική βρήκα στο συνδυασμό των δυο ερμηνευτριών έναν ιδανικό καμβά για να συνθέσω με τον καλύτερο τρόπο τη δύναμη του λυρικού (κι όχι μόνο) τραγουδιού με τη μουσικότητα και την ποιητικότητα της λέξης.
Παρουσιάζοντας την “Pietà” το φετινό καλοκαίρι νιώθω, όπως οι περισσότεροι, μια ιδιάζουσα φόρτιση. Σε μια περίοδο που η απώλεια είναι κομβική έννοια στις ζωές όλων μας, το να ανεβάζεις ένα έργο που μιλά για την υπέρβαση της απώλειας θα μπορούσε να φαντάζει προκλητικό. Το καταλαβαίνω αυτό και το σέβομαι. Ο πλανήτης βράζει. Απωλούμε δουλειές, ανθρώπους, πατρίδες, αξίες, κι εν τέλει, αναπόφευκταπάντα, απωλούμε την ίδια μας τη ζωή. Απωλούμε τα πάντα εκτός από την ύπαρξη. Και παραφράζοντας το μεγάλο φυσικό Νιλς Μπορ, θα πω: Ευτυχώς σκοντάψαμε στο παράδοξο· τώρα έχουμε μια ελπίδα να αντιληφθούμε την αλήθεια.
Βιογραφικό:
O Γιώργος Στεφανακίδης γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του τμήματος Θεατρικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών και Διπλωματούχος κλασικής κιθάρας (άριστα παμψηφεί και β’ βραβείο) από το ωδείο «Μουσικοί Ορίζοντες». Απο το 1998 συνθέτει μουσική για θεατρικές παραστάσεις.To 2007, ίδρυσε την καλλιτεχνική ομάδα CHROMATIC SEQUENCE, στην οποία δρά ως συγγραφέας, συνθέτης, στιχουργός και σκηνοθέτης. Η παράσταση του “Pietà” εκπροσώπησε την Ελλάδα το 2018, στο Διεθνές Φεστιβάλ “Kiev Andiyivski Festival of Chamber Performance” στο Κίεβο, όπου απέσπασε 2 βραβεία: Βραβείο Σκηνοθεσίας Πρωτότυπου Κειμένου στον Γιώργο Στεφανακίδη και Α’ Βραβείο Γυναικείας Ερμηνείας στην Εβελίνα Αραπίδη.
Διαβάστε επίσης:
Pietà, μια μουσικοθεατρική παράσταση στο Φεστιβάλ Ρεματιάς 2020