Γιώργος Τσεριώνης: Η τέχνη είναι αυτόνομη από προθέσεις, και αναπόφευκτα κοινωνική

Η έκθεση επικεντρώνεται στη φύση του τραύματος ως μια διαταραχή της ύπαρξης. Συγκεκριμένα εμπνέεται από την εξερεύνηση του Μάρτιν Χάιντεγκερ για την ανθρώπινη ύπαρξη και την εμπειρία του «Being-in-the-world». Η θέση του Χάιντεγκερ λειτουργεί ως υπόβαθρο για την κατανόηση του πώς το τραύμα παραμένει, όχι ως ορατή πληγή, αλλά ως μια συνεχιζόμενη αναστάτωση μέσα στην αίσθηση του εαυτού μας. Τα έργα του Τσεριώνη εκφράζουν αυτόν τον υπαρξιακό αγώνα, και φέρνουν στην επιφάνεια τις κρυμμένες ρωγμές στον εσωτερικό μας κόσμο. Η έκθεση συνοδεύεται από το κείμενο με τίτλο «Τρεις ασκήσεις επανασχεδίασης του τραύματος» του Θωμά Συμεωνίδη, Διδάσκων Αισθητικής και Φιλοσοφίας, στην ΑΣΚΤ.

Η έκθεση “Soft Healers Make Deep Wounds” είναι επισκέψιμη μέχρι τις 12 Οκτωβρίου.

***

-Πώς καταλήξατε να δώσετε στην έκθεση αυτόν τον τίτλο; 

Γιώργος Τσεριώνης: Στη νέα μου ατομική έκθεση Soft healers make deep wounds εξερευνώ την πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ φροντίδας και βλάβης. Εμπνευσμένος από τη φράση «The gentle healers make stinking wounds», εξετάζω το πώς η «απαλότητα» σαν όρος συμπεριφοράς αλλά και αντίληψης -συχνά συνδεδεμένος με την επούλωση- μπορεί να καλύπτει τον βαθύτερο, «αθεράπευτο» πόνο. Μέσα από τα έργα της έκθεσης, διαπραγματεύομαι την ένταση μεταξύ φαινομενικής ηρεμίας και κρυμμένης αναταραχής, προσκαλώντας τους θεατές να αντιμετωπίσουν τις πληγές που κρύβονται κάτω από την επιφάνεια.

-Πώς δηλαδή τα έργα σας διαπραγματεύονται την ένταση μεταξύ φαινομενικής ηρεμίας και κρυμμένης αναταραχής;

Ο Αντόρνο θεωρεί πως ο κοινωνικός χαρακτήρας της τέχνης προϋποθέτει έναν διπλό στοχασμό (που μεταφράζεται στη δουλειά μου με τη φαινομενική ηρεμία και την κρυμμένη αναταραχή) που περιλαμβάνει τον στοχασμό πάνω σε αυτό που είναι η τέχνη και τον συσχετισμό με την κοινωνία. Αυτός ο διπλός στοχασμός νομιμοποιεί και τον διπλό χαρακτήρα της τέχνης χωρίς το ένα να αναιρεί το άλλο. Η τέχνη είναι αυτόνομη από προθέσεις, το έργο τέχνης είναι ένα αυτόνομο μόρφωμα. Ταυτόχρονα όμως, η τέχνη είναι και αναπόφευκτα κοινωνική, το κάθε έργο τέχνης αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο. 

– Σύμφωνα με το κείμενο της έκθεσης, αυτή είναι εμπνευσμένη από τις φιλοσοφικές απόψεις του Μάρτιν Χάιντεγκερ, δηλαδή στοχάζεται τη φύση του τραύματος ως μια διαταραχή της ύπαρξης ως μια συνεχιζόμενη αναστάτωση. Το τραύμα, αυτή η αναστάτωση, μπορεί να μας «ματώνει» και να μας κρατάει στάσιμους και προσκολλημένους στο παρελθόν ή να λειτουργήσει ως κινητήριος δύναμη. Αυτό εκφράζεται μέσα στα έργα σας; 

Αν οι ήπιες προσεγγίσεις επούλωσης κάνουν το τραύμα βαθύτερο, τότε ποια θα ήταν, εάν τελικά υπάρχει, η καταλληλότερη σχέση τραύματος – επούλωσης; Η γνωστή φράση (ολλανδική παροιμία) «Zachte heelmeesters maken stinkende wonden» (Gentle healers make stinking wounds), από την παραλλαγή της οποίας προκύπτει ο τίτλος της έκθεσης, έχει το νόημα ότι ένα πρόβλημα οφείλει να αντιμετωπιστεί σωστά και ολοκληρωμένα όσο επώδυνη κι αν είναι η θεραπεία, διαφορετικά, μια πιο ήπια αντιμετώπιση μπορεί να κάνει το πρόβλημα χειρότερο. Σε αυτό το σημείο όμως, μπορούμε να ρωτήσουμε: Ποιο ακριβώς είναι το πρόβλημα; Πώς εντοπίζεται; Πώς μπορεί να υπάρξει μια διάγνωση και στη συνέχεια, η εφαρμογή μιας διαδικασίας επούλωσης, μια θεραπεία;

-Στην επιτοίχια εγκατάστασή σας, βλέπουμε ένα σαν ασημένιο/ αλουμίνιο «δόρυ» να «καρφώνεται» στο θώρακα μιας κεραμικής ανθρώπινης, ανδρικής, φιγούρας. Παράλληλα αυτό μοιάζει σαν μια ασημένια υγρή ροή που βγαίνει από την πληγή του σώματος. Έχει το έργο σας αναφορές στο Μπαρόκ; Διότι στα έργα των καλλιτεχνών του Μπαρόκ βλέπουμε αναφορές στο τραύμα.

Οι εικόνες του τραύματος πολλές φορές δεν μπορούν να είναι ορατές μέσα από τη συνηθισμένη, ανθρώπινη αίσθηση. Το Μπαρόκ αναδεικνύει έναν οπτικό πλούτο ο οποίος όμως, είναι μακριά από τις αισθητικές μου επιλογές, το αντίθετο μάλιστα θα έλεγα πως προσπαθώ να αφαιρέσω οτιδήποτε περιττό. 

Με ενδιαφέρει η ερμηνεία του έργου μου να παραμένει επίσης και ανοιχτή .Η παραμόρφωση, η αποκοπή και η συγκόλληση, όπως και η υφή των υλικών και των χρωμάτων δημιουργούν έναν τόνο αρνητικής διάθεσης, έναν τόνο που μεταφράζεται σε διατυπώσεις όπως: κάποιος ή κάτι πάσχει, ένα ή περισσότερα στοιχεία έχουν αποκοπεί ή τραυματιστεί, αλλά και καταστάσεις όπως: ελλειμματικότητα και η ετερογένεια.

-Σε ορισμένα έργα σας βλέπουμε κελύφη κοχυλιών και χελώνων. Γιατί σας ενδιαφέρουν; Επίσης αυτά των κοχυλιών έχουν την λάμψη αυτών που συναντάμε στο εμπόριο.

Σε αυτό το σημείο θα αναφερθώ στην λειτουργεία του τυχαίου και τη χρήση αυτούσιων υλικών στη δουλειά μου. Αυτή η διαδικασία αναφέρεται όχι μόνο στις ιδιότητες ενός έργου τέχνης αλλά και σε ιδιότητες που δεν ανήκουν σε αυτό, από κάποιο σημείο και μετά, όσον αφορά τη χρήση υλικών. Η υπόσταση αυτού που είναι τέχνη μαζί με αυτό που δεν είναι τέχνη, δηλαδή αυτό που δεν ήταν προορισμένο να είναι μέρος του έργου τέχνης, είναι ένα είδος «ελεύθερης εμφάνισης», μία αναφορά στο απροσδιόριστο της μοίρας, μια εμπειρία του ελεύθερου παιχνιδιού του αισθητικού. Στο εκτενές κείμενο που συνοδεύει την έκθεση, το οποίο έχει γράψει ο Θωμάς Συμεωνίδης, με τίτλο «Τρεις ασκήσεις επανασχεδίασης του τραύματος» αναφέρει αντίστοιχα: «Αντίστοιχα, ο Ρανσιέρ δηλώνει ότι στο αισθητικό καθεστώς της τέχνης, η τέχνη είναι τέχνη στο βαθμό που είναι κάτι άλλο από την τέχνη. Είναι πάντα αισθητική, που σημαίνει ότι πάντα τίθεται ως μορφή ζωής. Η αισθητική λοιπόν μπορεί να ιδωθεί σε σχέση με διαδικασίες πλαισίωσης και θέσπισης ενός κόσμου που ορίζεται από ένα συγκεκριμένο περιεχόμενο που δίνεται στον άξονα τέχνης-ζωής». 

-Τα τελευταία χρόνια έχετε στραφεί στην κεραμική. Βλέπουμε θραύσματα κεραμικών στις εγκαταστάσεις σας ή δημιουργείτε ξεκάθαρα κεραμικά αντικείμενα. Ποια είναι η αιτία; Υπάρχει εννοιολογικό υπόβαθρο πίσω από αυτήν την επιλογή σας; Καθώς για μένα, ο πηλός (χώμα) σχετίζεται με την δημιουργία του ανθρώπου κατά την χριστιανική παράδοση και κατ’ επέκταση με το ανθρώπινο τραύμα και ευθραυστότητα.

Η δουλειά μου περιέχει ένα ευρύ φάσμα μέσων όπως σχέδια, κεραμικά, εγκαταστάσεις μεγάλης κλίμακας και περφόρμανς στα οποία ο πηλός σαν υλικό πρωταγωνιστεί σε μεγάλο βαθμό για να δημιουργήσει την εικόνα μιας κοινωνίας σε παρακμή. Οι ατέλειες και οι παραμορφώσεις στα έργα μου, λειτουργούν ως σύμβολα της συνεχιζόμενης βίας που αντιμετωπίζουμε, κάνοντας αναφορά στη μνήμη και την ιστορία ως καταφύγιο ενάντια στις καταστάσεις που βιώνει ο σύγχρονος άνθρωπος. Επιπλέον, οι αναφορές των τεχνολογικών εξελίξεων στη δουλειά μου, υπογραμμίζουν την επίθεση που βιώνουν τα κοινωνικά συστήματα σε σύγκριση με τον τρόπο ζωής που συνδέεται με την απλότητα και την ηρεμία της φύσης.

Διαβάστε επίσης:

Γιώργος Τσεριώνης – Soft Healers Make Deep Wounds: Έκθεση στο Space52