Γλέντι στον καιρό της πανούκλας στο Θέατρο Βυρσοδεψείο

Το Γλέντι στον καιρό της πανούκλας είναι η μεταγραφή από τον Πούσκιν στην δική του ρώσικη, ποιητική γλώσσα ενός μόνο επεισοδίου από το τρίπρακτο έργο City of the Plague του άγγλου συγγραφέα John Wilson. Το έργο δεν είναι λοιπόν σε έκταση παρά μια μεγάλη δραματική σκηνή. Σ’αυτήν βλέπουμε το υπαίθριο γλέντι που στήνει μια παρέα ανθρώπων σε μια πόλη που την αφανίζει η πανούκλα.

Μεταξύ πτωμάτων και ερειπίων, λίγο πριν το τέλος των πάντων, τέσσερις άνθρωποι πίνουνε, χορεύουνε και τραγουδάνε. Ο ιερέας της πόλης επιχειρεί να διαλύσει αυτή την ανίερη γιορτή και τότε δύο κόσμοι, που είναι κι οι δύο καταδικασμένοι να χαθούν, συγκρούονται με ανυπολόγιστη ορμή. Ο Πούσκιν πετυχαίνει στο Γλέντι (όπως και στις υπόλοιπες τρεις Μικρές Τραγωδίες) τον ύψιστο βαθμό συμπύκνωσης της πλοκής και μας χαρίζει δέκα σελίδες μιας απόλυτης κορύφωσης. Δεν μας εισάγει στην ιστορία, αλλά μας αρπάζει μέσα της και μας φέρνει μπροστά στην πιο κρίσιμη στιγμή της.

Το φθινόπωρο του 1830 ο ποιητής Αλεξάντρ Σεργκέγιεβιτς Πούσκιν βρίσκεται απομονωμένος για τρεις περίπου μήνες σ’ένα ρώσικο χωριό, όπου είχε πάει για δουλειές μερικών ημερών, καθώς ξεσπάει ακριβώς τότε μια τρομερή επιδημία χολέρας. Οι δρόμοι κλείνουν, οι πόλεις τίθενται σε καραντίνα, η αρρώστια θερίζει τον πληθυσμό της Μόσχας και της επαρχίας. Ο Πούσκιν χάνει την επαφή με τον έξω κόσμο. Δεν έχει τρόπο διαφυγής. Και σε αυτές τις συνθήκες, ελεύθερος όσο ποτέ μέσα στην απομόνωση που του προσφέρει η καραντίνα, γράφει πυρετωδώς. Το αίσθημα κινδύνου τον διεγείρει, ξυπνά την δημιουργική του δύναμη. Γράφει τότε μερικά από τα καλύτερα ποιήματά του, πολλά διηγήματα αλλά και θεατρικά.

Εδώ λοιπόν γράφονται ο Φιλάργυρος Ιππότης, ο Μότσαρτ και Σαλιέρι, ο Πέτρινος Καλεσμένος και το Γλέντι στον καιρό της πανούκλας, γνωστά όλα μαζί ως οι Μικρές Τραγωδίες.

Μετάφραση: Λεωνίδας Καρατζάς
Σκηνοθεσία: Ιώ Βουλγαράκη
Σκηνικά-κοστούμια: Αννα Φιοντόροβα
Μουσική: Κωστής Κριτσωτάκης
Φωτισμοί: Νίκος Βλασσόπουλος
Σχεδιασμός Μακιγιαζ: Εύη Ζαφειροπούλου

Παίζουν οι ηθοποιοί: Αργύρης Ξάφης, Δέσποινα Κούρτη, Γιώργος Παπαγεωργίου, Δημήτρης Αγαρτζίδης, Αμαλία Καβάλη

Γιατί Πούσκιν και γιατί το «Γλέντι στον καιρό της πανούκλας» σήμερα;

Για τον Πούσκιν έχουν γραφτεί και ειπωθεί χιλιάδες πράγματα, είναι άλλωστε για την ρώσικη λογοτεχνία και τον ρώσικο λαό «η αρχή κάθε αρχής», όπως είπε κάποτε ο Μαξίμ Γκόρκι. Για μας είναι καταρχάς ένας υπέροχος ποιητής, που μπορείς διαρκώς να ανακαλύπτεις για μια ζωή, όπως μάλλον συμβαίνει πάντα με τους πραγματικούς καλλιτέχνες.

Είναι όμως κι ένας ποιητής που, στην προκειμένη περίπτωση, μας διηγείται μια ιστορία τόσο συγκλονιστικά επίκαιρη, ώστε μας αφήνει με την αίσθηση ότι γράφτηκε όχι «χθες», αλλά «σήμερα». Τόσο βαθιά διαχρονική, ώστε μας φέρνει αντιμέτωπους με ανθρώπινα ερωτήματα που μοιάζουν αιώνια: τι είναι το Τέλος; πώς το διαχειρίζεται ο άνθρωπος; τι είναι η δύναμη της υπέρβασης, από ποια σκοτεινή γωνιά της ανθρώπινης ύπαρξης ξεπηδάει και πόσο ισχυρή κι απρόβλεπτη μπορεί να είναι; ποια πρωτόγνωρη ευτυχία μπορεί να ανακαλύψει ο άνθρωπος αν καταφέρει να υπερβεί την απελπισία του και να αντιμετωπίσει το τέλος, είτε αυτό είναι ο θάνατος, είτε το τέλος μιας εποχής, είτε το τέλος μιας χώρας, είτε το τέλος του κόσμου.

Ο ίδιος ο Πούσκιν στην πολυτάραχη ζωή του έζησε ως ένας άνθρωπος που του είχε δοθεί το ανήκουστο χάρισμα να είναι ευτυχισμένος στις πιο τραγικές συνθήκες, να μετουσιώνει τον κόσμο στον οποίο τον έριχνε κάθε φορά η μοίρα, να μην επιτρέπει στο περιβάλλον να τον νικήσει. Οι ήρωες του Γλεντιού δεν κρύβονται από τον θάνατο, αλλά βγαίνουν έξω στον δρόμο με το γλέντι τους για να τον προκαλέσουν. Κάνουν ένα βήμα πέρα από το πένθος, πέρα από τον φόβο. Κάνουν μια πράξη υπέρβασης. Γι’αυτό η ιστορία τους είναι για μας μια ιστορία που αξίζει να αφηγηθούμε, μια ιστορία πανανθρώπινη και κυρίως, όσο παράδοξο κι αν μοιάζει αυτό με την πρώτη ματιά, μια ιστορία γεμάτη φως.

Η παράσταση

Η παράσταση, που θα είναι η πρώτη δουλειά της νεοσύστατης ομάδας πυρ, θα αποπειραθεί να αφηγηθεί αυτή την ιστορία έτσι όπως εμείς την αντιλαμβανόμαστε, δηλαδή ως μια παραβολή. Δεν απέχει πολύ από ένα σύγχρονο παραμύθι. Δεν διαδραματίζεται ούτε στο σήμερα ούτε στο χθες, αλλά στο μέλλον -σε ένα πολύ υποθετικό, μα και εντελώς πραγματικό και άμεσο μαζί μέλλον.

Θα φανταστεί αυτή την πόλη λίγο πριν χαθεί σαν ένα κομμάτι ενός ολόκληρου κόσμου που χάνεται. Και θα μετατοπίσει τον «καιρό της πανούκλας» σε στιγμή του Τέλους.

Λίγα λόγια για τη σκηνοθέτη
ΙΩ ΒΟΥΛΓΑΡΑΚΗ

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε ελληνική φιλολογία στη Φιλοσοφική Σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών (επί πτυχίω). Απόφοιτος της Ανωτέρας Σχολής Δραματικής Τέχνης Εθνικού Θεάτρου (2006) και τελειόφοιτος της Κρατικής Ακαδημίας Θεάτρου της Μόσχας (GITIS), τμήμα σκηνοθεσίας (masterskaya Λεονίντ Χέιφιτς, 2008-2013).
Κατά τη διάρκεια των σπουδών της παρουσίασε δουλειά της ως σκηνοθέτης στο Σπίτι-Μουσείο Μαρίνας Τσβετάγιεβα (“Μαρίνα-Ράινερ: Η αρχή”, Μόσχα)

Φωτογραφίες: Κική Παπαδοπούλου