Ιχνηλασία στο Ανοίκειο
Τι συμβαίνει όταν ένας καθηγητής που έχει διαταλέσει πρύτανης, ένας κοινωνικός ανθρωπολόγος που καταπιάνεται με μουσικές επιτελέσεις, ένας post-punk εννοιολογικός μουσικός, κι ένας μυστηριώδης ιδιοκτήτης πολυχώρου ενώνουν τις δυνάμεις και συμπλέκουν τη φαντασία τους και δρουν σε ένα γυάλινο δάπεδο απαρτιζόμενο από είκοσι χιλιάδες (20.000!) ποτήρια; Ένα κλείσιμο ματιού στον μέγιστο Γιάννη Κουνέλλη, ένας αρχέγονος χορός πάνω σε δύο αναποδογυρισμένα ποτήρια στηριγμένα ασταθώς σ᾽ ένα κομμάτι κατάλευκο μάρμαρο, μια slow-motion γυροβολιά στους αιώνες πριν από την παθολογική βιασύνη και τις εξουθενωτικές (τόσο για τον νου όσο και για την ψυχή) υπερταχύτητες. Και ήχοι, ηλεκτρονικά επεξεργασμένοι από δάση, σπήλαια, κατακόμβες, σήραγγες, ποτάμια. Κι ένας βαστάζος (τίνος; αμαρτιών και κριμάτων κάποιων; συμβόλων που απολιθώθηκαν κι έγιναν φριχτό άχθος; ενός τραγικού φορτίου όπως το κιβώτιο στο φερώνυμο μυθιστόρημα του Άρη Αλεξάνδρου;). Ναι, ένας χαμάλης που βαδίζει, θαρρείς κρατώντας το ίσο, πάνω στο γυάλινο στρώμα. Και παράλληλα, μουσικές. Μια επιλέγει ο καθηγητής, που είναι δυναμικός εικαστικός δημιουργός, μια ο κοινωνικός ανθρωπολόγος, που είναι και ποιητής των ήχων. Και παίζουν βινύλια, σπάνια, λησμονημένα, πολύτιμα. Κοντά μια ώρα ένταση και μέθεξη, επιβράδυνση του χρόνου και άνοιγμα στο αίνιγμα της αλλόκοτης κατάστασης στην οποία ζούμε: υπερμοντέρνα και συνάμα οπισθοδρομική, υπερτεχνολογική και (δυστυχώς, σε πολλά) διανοητικώς καθυστερημένη, αν όχι ήδη διανοητικώς ανάπηρη. Κι ακόμα: μια ιχνηλασία τις άγνωστες γαίες που ανακαλύπτει κανείς όταν αποφασίσει να εγκαταλείψει την ασφάλεια, και άρα τη φθορά και τη βαρεμάρα, του οικείου και οδεύσει προς το ανοίκειο. Το “Άφοβο Σώμα”, η επιτέλεση του Πάνου Χαραλάμπους (με τον Πάνο Πανόπουλο, τον Άγγελο Κράλλη, και τον Βασίλη Χαραλαμπίδη ως συμπαίκτες/συνωμότες/συνιχνηλάτες) στο Ρομάντσο, στις 17 και 18 Ιουλίου ήταν μια εμπειρία που μας ώθησε να σκεφτούμε, και πάλι, τις δυνατότητες και τη χρήση της τέχνης σήμερα. Πολύτιμη εμπειρία.
Video Galore
Το Video Art Festival Μηδέν φέτος γιορτάζει 15 χρόνια με ένα πλούσιο πρόγραμμα. Για 10 ακόμα μέρες θα είναι διαθέσιμες στο κανάλι οι ενότητες: ‘Οφηλία’, επιμέλεια Νίκος Ποδιάς, Γιούλα Παπαδοπούλου, ‘What Matters’, επιμέλεια Μαργαρίτας Σταυράκη, ‘Eternal Return’, επιμέλεια Όλγα Παπαδοπούλου, ‘Post Quarantine’, επιμέλεια Μαρίας Μπουρίκα με τη συμμετοχή μίας πλειάδας διεθνών video-artists. Παρακολουθήσαμε ήδη την Οφηλία και βουτήξαμε στην ηδυσμένη λήθη που προκαλεί ο έρωτας, ενώ με την ενότητα Eternal Return, ταξιδέψαμε στις ποικίλες σουρεαλιστικές και αναπάντεχες ρότες μιας «σισυφικής» και «ουροβορικής» επαναληπτικότητας.
Επίσης στις 28/7 το Μηδέν φέτος συμμετέχει στο διεθνές φεστιβάλ χορού Dance Days Chania με το ‘Dancing for a Reason’, επιμέλειας Μαργαρίτας Σταυράκη. Έως το τέλος Αυγούστου φιλοξενείται στο youtube ένα ιδιαίτερο συνεργατικό πρότζεκτ σε επιμέλεια Εμμανουέλας Βογιατζάκη Krukowski, το ‘Forced Memories’, που επιδιώκει να συνενώσει τα συναισθήματα και της μνήμες των έγκλειστων λόγω πανδημίας, καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο, οι οποίοι εμπνέονται από τους αντι-ήρωες του Samuel Beckett.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Young Blood
Η μεγαλόσχημη, μεστωμένη τέχνη ανοίγει ευρύχωρα παράθυρα σε ιερούς τόπους εμβύθισης αλλά η συντάραξη που προκαλεί η φρέσκια, αρωματικά άωρη ματιά ταλαντούχων νέων δημιουργών φέρει τη γλυκιά ανατριχίλα της πρώτης φοράς, όταν νιώθουμε να διεισδύουμε προσεκτικά σε ένα απάτητο ακόμα τοπίο γεμάτο υποσχέσεις οπτικών και νοητικών θαυμάτων. Στην πρώτη φετινή παρουσίαση της πρώτης ομάδας των Αποφοίτων της ΑΣΚΤ ξεχωρίσαμε, για τα γλυπτά του και το βίντεο του τον Ιωάννη Κοτίδη. Ο ίδιος αναφέρει ότι τα έργα του αποτελούν «μία σύνθεση αυτοτελών έργων για το αποτύπωμα και τις ρωγμές που αφήνει η συνύπαρξη και η έλλειψη αυτής» και είναι ακριβώς αυτό. Μέσα από το video poem ‘Dokikoki, Το Αγόρι που Ήθελε να Πετάξει’, μέσα από ροή slides, ο νέος δημιουργός παρουσιάζει υπό μορφή διαθήκης όλα τα τρυφερά και συχνά αδιόρατα αντικείμενα και τις μύχιες σκέψεις του, που φέρουν σημασία για τον έναν και μοναδικό άνθρωπο της ζωής του.
Τα ασπρόμαυρα σχέδια της Σταυρούλα Σακκά συνομιλούν κατά πρόσωπο με τον Aubrey Beardsley, ψάχνοντας την έμφυλη ταυτότητα μέσα από αρχέγονους μύθους πάνω σε μία άχρονη σκακιέρα. Η γυναίκα, ο ταύρος, το χταπόδι , αντανακλώνται στον καθρέπτη, και δημιουργούν δύο αφηγήσεις που μοιάζουν να εξηγούν και ταυτόχρονα να αντιστρέφουν τη Φρούδική λιβιδινική θεωρία.
Η χαρακτική της Αγγελικής Αντωνέα είναι ορμητική, πηγαία, πολύπλοκή και φέρουσα το Υψηλό. Σαν από σχέδια του John Martin και του William Turner, τα τοπία της διαπνέονται από όλο την sturm und drang ατμόσφαιρα του Πρωτο-Ρομαντισμού, τα οποία η ίδια καλεί μορφές τοπίων ή τοπία μορφών, όπου ο θεατής καλείται να πλεύσει στα χιμαιρικά, ταραγμένα και αχαρτογράφητα νερά τους.
Το ‘Dear_artproject’ αποτελεί την πτυχιακή εργασία από την Ελισσό Θεοχάρη, και μας καλεί να το διαβάσουμε, καθώς αποτελείται από ένα σμήνος φακέλων, σημειωμάτων και επιστολόχαρτων, καταγράφοντας προσωπικές εμπειρίες της νεαρής δημιουργού κατά τη διάρκεια των δύο τελευταίων ετών. Η διαρκής και επίπονη συγγραφή, ενίοτε του ιδίου γράμματος, γίνεται μία σωματική, σχεδόν γλυπτική διαδικασία και απελευθερώνει την καλλιτέχνιδα από την εκλαμβανόμενη ως εύκολη μα κατά κύριο λόγο περιοριστική φύση του διαδικτύου, Η πραγματική ελευθερία ξεχύνεται μέσα από τον γραπτό λόγο τον οποίο η καλλιτέχνιδα έχει έτσι δομήσει ώστε να κάνει το θεατή κοινωνό και συν-γραφικό παρτενέρ σε αυτή την επιτελεστική μορφή έκφρασης και επικοινωνίας. Βέβαια το διαδίκτυο εξακολουθεί να υφίσταται αν όχι ως η δύναμη της σκέψης όσο της εικόνας, όταν η δημιουργός καλεί τον καλεί να φωτογραφηθεί στο instagram βαστώντας μία επιστολή με τα συναισθήματά του.
Ένα ποιητικό βίντεο χρονικής διάθλασης παρουσιάζει ο Γιώργος Δημουλάς, με μία κινηματογραφική πραγματεία στην φόρμα του φάρου και στη συναισθηματική εξυγίανση και αναστοχασμό που προκαλεί η διαμονή σε αυτή την καθετότητα στη μέση του ορίζοντα. Στην αμέσως επόμενη αίθουσα έλειπε το όνομα της καλλιτέχνιδος, η ίδια όμως άφησε το στίγμα της με τα λευκά ανάγλυφα επιτοίχια που θύμιζαν μορφές Bauhaus και κοστούμια από την Ιεροτελεστία της Άνοιξης, Αντιστοίχως, ως μέρος της ίδιας εγκατάστασης, τα μικρά δισδιάστατα αγαλματίδια στην προθήκη, οι ακουαρέλες και τα ψηφιδωτά, φανέρωναν μία ολοκληρωμένη γνώση του μέσου και απότειναν ένα homage στις λεπτοφυείς στιγμές του πρώιμου Μοντερνισμού.
Το κεραμικό σύμπαν από υποθαλάσσιους οργανισμούς του Λουκά Γκουλή είναι μία κορνοκούπια από υβριδικές μορφές ενός κόσμου που μοιάζει να δημιουργήθηκε από μία συμπαντική ερωτική έκρηξη υφών, χρωμάτων, οπών και φαλλικών στοιχείων. Μία απολαυστική παράθεση βιομορφικών αντικειμένων, που ενώ θυμίζουν Νίκο Τρανό, αυτονομούνται μέσα από την αρχέγονη αισθησιακή κινητικότητά τους και τη ρευστή υφή μιας μόλις στερεοποιημένης λάβας από καυτά υγρά δημιουργίας.
Back to the Very Basics
Καιρό είχαν να κυκλοφορήσουν βιβλία του Λυοτάρ [Jean-Francois Lyotard, 10.08.1924–21.04.1998] στη γλώσσα μας. Οφείλουμε στις εκδόσεις Πλέθρον το ότι μελετάμε και συζητάμε τα έργα Το Απάνθρωπο (μτφρ. Βασίλης Πατσογιάννης) και Γιατί Φιλοσοφούμε; (μτφρ. Μήνα Πατεράκη-Γαρέφη). Στο πρώτο εκτυλίσσονται σκέψεις για το χρόνο, την τέχνη, και σημαίνοντα δίπολα όπως σώμα/τεχνοεπιστήμες, υψηλό/αβανγκάρντ, νεωτερικότητα/μεταμοντέρνο. Στο δεύτερο, παλαιότερο χρονικά, πόνημα εξετάζεται η αιτία πίσω από την επιθυμία μας να φιλοσοφούμε — αλλά και να πράττουμε φιλοσοφώντας, ή/και να φιλοσοφούμε πράττοντας. Ας μην ξεχνάμε ότι ο Γάλλος στοχαστής ήταν παλιά καραβάνα στα δύσβατα τοπία, έχοντας διατελέσει κορυφαίο μέλος της ομάδας του Κορνήλιου Καστοριάδη “Socialisme ou Barbarie’’, που επεξεργάστηκε κρίσιμες θέσεις για την κοινωνική κριτική και τη διαλεκτική θεωρία/πράξη. Διαισθανόμαστε, και κάτι παραπάνω, ότι οι αναζητήσεις για μια σύγχρονη (μετασύγχρονη, αν θέλετε) τέχνη, όπου η αναπαράσταση και πάλι θα οπισθοχωρεί έναντι μιας αυτοέκφρασης που θα αφορά πολλούς και θα ανταλλάσσει χειραψίες με τις βλέψεις μιας νέου τύπου κοινωνικής κριτικής, ναι, οι αναζητήσεις αυτές, που είναι ζωτικές, θα συναντήσουν τον λόγο του Λυοτάρ, όπως ήδη έχουν συναντήσει τις θέσεις του Βίτγκενσταϊν, του Μπένγιαμιν, και του Ντεμπόρ. Ιδιαίτερα συστήνουμε τη συστηματική ανάγνωση των κειμένων: “Ύλη και Χρόνος”, “Η στιγμή, Νιούμαν”, “Το Υψηλό και η Αβανγκάρντ”, και “Μετά το Υψηλό. Κατάσταση της Αισθητικής”, όλα από τον πρώτο τόμο.
Μία ακόμη συλλεκτική έκδοση 250 αριθμημένων editions που φέρει την αίσθηση ενός πολύτιμα φυλαγμένου φιλντισένιου μυστικού είναι το δεύτερο εκδοτικό πόνημα των Βασίλη Νούλα και Κώστα Τζιμούλη στο κοινό τους πρότζεκτ Vaskos presents ‘Ivory Towers’. Το βιβλίο εμπνέεται από τον Poe, τα unrealized projects του αρχιτέκτονα Etienne-Louis Boullée, το κτήριο της Vienna Secession και τους δραματικούς χώρους του Βέλγου Συμβολιστή Fernand Khnopff, αποτελώντας μία ποιητικά χωρική έρευνα στον ιδεατό πύργο που χτίζει ο άνθρωπος ως ιεροφύλακας του προσωπικού του χώρου. Μέσα από τις φωτογραφικές παρατηρήσεις αστικών τοπίων, πυργίσκων από λευκό πηλό και ζωγραφικών σχεδίων, οι δύο δημιουργοί και μέλη των Nova Melancholia και οργανωτές του Κριτικού Ινστιτούτου Τέχνης και Πολιτικής ΟΧΤΩ, επιχειρούν να διαρρήξουν την ιερότητα του έσω χώρου, ξεδιπλώνοντας και εκθέτοντας τον προς τα έξω σε μία συμβολική πράξη συλλογικής μέθεξης και συνδημιουργίας. Η υλικότητα των αδειανών τοπίων από-υλοποιείται και η σαγήνη των ερειπίων αγγίζει τις μελλοντικά αλλοτινές μητροπόλεις του κόσμου. Τέκνα του Duchamp, οι δύο δημιουργοί, ‘ξαναβλέπουν’ μέσα από μία κοινή ματιά την ιστορία της ‘ιερής καθημερινότητας’ και ξεδιαλέγουν με τα δάχτυλα τους την τέχνη μέσα από αυτή, ανοίγοντας τις πύλες του ελεφάντινου πύργου τους στον θεατή. Μέσα ο θεατής δεν θα αντικρίσει τίποτε άλλο παρά ένα θησαυρό από ίχνη που προκαλούν μια σιωπηρή ανάγνωση.
Μέσα και πέρα από τη Μουσική
Το δίδυμο της Στήλης Paint/Inks ακούει πολλή μουσική. Αμφότεροι, όπως και τα πρόσωπα του περιβάλλοντός τους, είναι αυτόβουλοι δεσμώτες της μουσικής, πείσμονες χρήστες της, και επιδέξιοι στην επικοινωνία μέσω της μουσικής. Αυτό το δεκαπενθήμερο μεταξύ άλλων ακούσαμε, και τις συστήνουμε, μουσικές των The Limiñanas, του Bingo Gazingo, και των Slow Joe & The Ginger Accident. Με την ευκαιρία, προτείνουμε τα βιβλία Η Αισθητική της Μουσικής (μτφρ. Μάρκος Τσέτσος, εκδ. Εστία) του Έγελου και Μουσικοφιλία (μτφρ. Κώστας Πόταγας & Άννυ Σπυράκου, εκδ. Άγρα) του Oliver Sacks, του “δαφνοστεφή ποιητή της ιατρικής”.