H Aνάκριση, του Πέτερ Βάις στο Θέατρο Τζένη Καρέζη

Από τις 17 Οκτωβρίου 2013 το θέατρο Τζένη Καρέζη φιλοξενεί την παράσταση Η Ανάκριση, βασισμένη στο έργο του Πέτερ Βάις, ένα έργο – κραυγή για τα έργα και τις πράξεις του ναζισμού.

Κανείς δεν μπορεί σήμερα να ισχυριστεί ότι δεν ξέρει. Ή ότι δεν θυμάται.

O Κώστας Καζάκος επικεφαλής ενός εξαιρετικού 12μελούς θιάσου, παρουσιάζει το εμβληματικό, επίκαιρο έργο “Η Ανάκριση” του Γερμανού συγγραφέα Πέτερ Βάις, σε Απόδοση και Σκηνοθεσία Σταύρου Σ. Τσακίρη, Σκηνικά – Κοστούμια της Θάλειας Ιστικοπούλου και φωτισμούς του Θανάση Σταυρόπουλου.

Το έργο “Η Ανάκριση” (Die Ermittlung, 1965), ορατόριο σε 11 ωδές, είναι ένα συγκλονιστικό, αποκαλυπτικό και δριμύ κατηγορητήριο κατά του ναζισμού, που βασίστηκε στα πρακτικά της δίκης βασικών στελεχών του ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης και εξόντωσης του Άουσβιτς. Ένα αποκαλυπτικό έργο – ντοκουμέντο που μιλά για το σήμερα με τα αδιάσειστα στοιχεία του χθες. Ένα πολύ κοντινό μας χθες, το οποίο αναφέρεται στις σκοτεινότερες σελίδες της ιστορίας ενώ ταυτόχρονα καταδεικνύει πόσο σημερινοί μπορεί να είναι οι κίνδυνοι και πόσο απαραίτητη είναι η εγρήγορση και η καταγγελία παρόμοιων και πανομοιότυπων φασιστικών-ρατσιστικών – ναζιστικών φαινομένων σήμερα.

Όπως σημειώνει ο Κώστας Καζάκος: «Η «Ανάκριση» του Πέτερ Βάις μπορεί να είναι μια πυξίδα που θα μας βοηθήσει να ξαναβρούμε το δρόμο μας. Θα μας οργώσει τη μνήμη και μέσα από τα ιστορικά ντοκουμέντα, μέσα από τα αδιαμφισβήτητα γεγονότα που συνέβησαν στα τρομερά χρόνια των ναζιστικών στρατοπέδων εξόντωσης, θα μας αναγκάσει να ξαναθυμηθούμε, κάτω από ποιά διαδικασία ο άνθρωπος μπορεί να χάσει την ανθρώπινη υπόστασή του και να μεταβληθεί σ’ ένα άβουλο και θλιβερό κτήνος.»

Για την παράσταση επισημαίνει ο σκηνοθέτης Σταύρος Σ. Τσακίρης «Έχει ως στόχο να περάσει, χωρίς φίλτρα, την αλήθεια στο σημερινό θεατή και να του δημιουργήσει την εγρήγορση που ζητούν οι καιροί. Η παράσταση σέβεται τη λογική του αφηγηματικού θεάτρου και τη δομή του θεάτρου – ντοκουμέντο. Είναι μία πολιτική παράσταση και ειδικά σήμερα θέλω να πιστεύω ότι είναι ένα θέατρο που δεν παράγει αισθητική αλλά δημιουργεί ηθική».

Ο Γερμανός συγγραφέας Πέτερ Βάις, διακεκριμένη προσωπικότητα του σύγχρονου θεάτρου, παρουσίασε το έργο “Η Ανάκριση”, αφού παρακολούθησε τη δίκη της Φρανκφούρτης για το Άουσβιτς που είχε την επίσημη ονομασία «Ποινική διαδικασία εναντίον του Μούλκα και άλλων» (20 Δεκεμβρίου 1963 έως τις 20 Αυγούστου 1965). Ήταν η πρώτη μεγάλη δίκη που διεξήχθη από τη γερμανική δικαιοσύνη εναντίον των ναζιστών εγκληματιών στην οποία κατέθεσαν 359 μάρτυρες, εκ των οποίων 248 επιζήσαντες του στρατοπέδου.

Η δίκη γνώρισε τεράστια δημοσιότητα και ήδη πριν την απαγγελία των δικαστικών αποφάσεων στις 19 και 20 Αυγούστου 1965, ο Βάις αντλώντας υλικό από τα ντοκουμέντα της δίκης έδωσε μορφή σε ένα θεατρικό κείμενο, που μας αναγκάζει να ακολουθήσουμε ολόκληρη τη μαρτυρική πορεία, να φτάσουμε με τα τρένα στην αποβάθρα, να μπούμε στο στρατόπεδο από την αποκρουστική πύλη που είχε την επιγραφή “Η Εργασία Απελευθερώνει”, να είμαστε παρόντες στα βασανιστήρια και στις εκτελέσεις στο “Μαύρο Τοίχο” και να φτάσουμε μπροστά στους φούρνους των κρεματορίων, όπου αποτεφρώθηκαν, μόνο στο συγκρότημα στρατοπέδων του Άουσβιτς, περίπου 1.500.000 άνθρωποι, απ’ όλες τις κατεχόμενες χώρες της Ευρώπης. Ένα μέγα πλήθος Εβραίων – ανάμεσά τους και 55 έως 60.000 Έλληνες Εβραίοι -, ένα πλήθος κομμουνιστών και προοδευτικών διανοούμενων, ένας τεράστιος αριθμός Σοβιετικών αιχμάλωτων πολέμου, από το Ανατολικό Μέτωπο, Αντιστασιακοί, Τσιγγάνοι, Ομοφυλόφιλοι και άλλες ομάδες πολιτών που “νόθευαν” το αίμα της Άριας φυλής.

Το έργο παίχτηκε, το 1965, ταυτόχρονα σε 15 θεατρικές σκηνές στην Ανατολική και τη Δυτική Γερμανία και στο Royal Shakespeare Company στο Λονδίνο (σκην. Πήτερ Μπρουκ). Ο Πέτερ Βάις κερδίζει το Βραβείο Λέσινγκ.

Στο έργο του ο Πέτερ Βάις αφήνει ανοικτό το τέλος ώστε αυτό να αποκτά μία γενικότερη και διαχρονική δυναμική και να προσαρμόζεται σε πολλές και διαφορετικές καταστάσεις αναδεικνύοντας κυρίως το θέμα της ατομικής και κοινωνικής ενοχής και ευθύνης.

Στη διάρκεια των χρόνων “Η Ανάκριση”, αποδεικνύεται διαχρονικά επίκαιρη και έχει παρασταθεί με πολλούς διαφορετικούς και πειραματικούς τρόπους σε όλο τον κόσμο.

Ταυτότητα της Παράστασης:

Απόδοση, Δραματουργική επεξεργασία, Σκηνοθεσία, Μουσική Επιμέλεια: Σταύρος Τσακίρης
Δραματολόγος: Δήμητρα Πετροπούλου
Σκηνικά/Κοστούμια: Θάλεια Ιστικοπούλου
Βίντεο: Νάντια Σκούρτη
Φωτισμοί: Θανάσης Σταυρόπουλος

Διανομή
ΑΝΑΚΡΙΤΗΣ: Κώστας Καζάκος

Μάρτυρες – Θύματα
ΜΑΡΤΥΣ 1: Παύλος Ορκόπουλος`
ΜΑΡΤΥΣ 2: Τζένη Κόλλια`
ΜΑΡΤΥΣ 3: Θόδωρος Γράμψας
ΜΑΡΤΥΣ 4: Γιάννης Γούνας
ΜΑΡΤΥΣ 5: Μαρία Τζάνη
ΜΑΡΤΥΣ 6: Εύα Κοταμανίδου

Κατηγορούμενοι- Ναζί
Υπεράσπιση των κατηγορουμένων: Δημήτρης Καλατζής
Wilhelm Boger [1906-1977] Σπύρος Τσεκούρας
Hans Stark [1921-1991]Κωνσταντίνος Καζάκος
Franz Hofmann [1906-1973] Κώστας Μπάρας
Yosef Kler [1904-1988] Ευθύμης Ξυπολυτάς
Robert Mulka [1895-1969] Μαγνητοφωνημένη απολογία
Herbert Scherpe [1907-1977]           “
Victor Capesious [1907-1985]           “
Emil Hantl [1902-1984]                  “
Emil Betnarek [1907- ]                   “
Stefan Baretzki [1919-1988]            “
Bruno Schlage [1903-1977]             “