Στο πλαίσιο μιας ιστορικής αφήγησης για την παγκοσμιοποιημένη κοινωνία της Μείζονος Μεσογείου, η συγγραφέας αναλύει τις αλληλένδετες εξελίξεις οι οποίες συνεπέφεραν, από τον 3ο ώς τον 6ο αιώνα, την αργή μεταμόρφωση ενός ανθρωποκεντρικού πολιτισμού σε θεοκεντρικό. Το ερμηνευτικό εργαλείο για την ανατομία της εποχής είναι η «μονοδοξία», έννοια συγγενής της μισαλλοδοξίας, αλλά πιο σφαιρική και κυριολεκτική.
Τα μοτίβα της προοδευτικής ταύτισης της κοσμικής εξουσίας με το θρησκευτικό κατεστημένο, της κατασκευής μιας δογματικής ορθοδοξίας (και ―αντίστοιχα― της δαιμονοποίησης της αίρεσης) και, τέλος, της βίας, με την απροκάλυπτη μορφή της καταστολής και του διωγμού της διαφορετικότητας ή με την φαινομενικά ήπια μορφή του κηρύγματος και της ιεραποστολής, αποτελούν μερικά μόνο από τα νήματα που συνυφαίνουν τον ιστό του βιβλίου, συμβάλλοντας στην αποδόμηση του αισιόδοξου μοντέλου για τη ζωή στη μεσογειακή κοινωνία της όψιμης ρωμαϊκής αυτοκρατορίας.
Το καθοριστικό συμβάν της εποχής είναι η ανάδυση της θρησκείας ως του κύριου παράγοντα για τη συγκρότηση ατομικών και συλλογικών ταυτοτήτων είναι το καθοριστικό συμβάν της εποχής: μέσα σε έναν ολοένα και πιο οικουμενικό κόσμο, οι άνθρωποι βιώνουν τη μετάβαση από την πολιτική στη θρησκευτική αυτοσυνείδηση, διαδικασία την ολοκλήρωση της οποίας θα σφραγίσει η έλευση του ισλάμ.
Η συγγραφέας
Η Πολύμνια Αθανασιάδη έχει σπουδάσει στα Πανεπιστήμια Αθηνών, Σορβόννης και Οξφόρδης, και διατελέσει fellow του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου του Harvard (1979-80), Woolley Travelling Fellow για τη Μέση Ανατολή (1990-91), και επισκέπτρια καθηγήτρια στο Princeton, Οξφόρδη, Μόσχα και Παρίσι. Η έρευνά της εστιάζει στην πνευματική ιστορία της Ύστερης Αρχαιότητας και στη μετάβαση από τον νεοπλατωνικό στον ισλαμικό μυστικισμό.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η οικειότητά της με την τοπογραφία, την ιστορία και γενικότερα τον πολιτισμό της Μέσης Ανατολής έχει αποδώσει, εκτός από άρθρα και μελέτες σε διεθνή περιοδικά και συλλογικούς τόμους, ένα οδοιπορικό (Στο Σύνορο του Ευφράτη, 19932), μια επιλογή ποιημάτων του Τούρκου προφορικού ποιητή Ισμαήλ Εμρέ (Πνοές, 1991) και μια δίγλωσση σχολιασμένη έκδοση του μεσαιωνικού μυστικού Γιουνούς Εμρέ (1996· βραβείο Ipekçi 1997). Κυριότερες μονογραφίες: Ιουλιανός: μια βιογραφία (20052), Damascius: The Philosophical History (1999), La lutte pour l’orthodoxie dans le platonisme tardif : de Numénius à Damascius (2006), Mutations of Hellenism in Late Antiquity (2015) και (σε συνεργασία με τον M. Frede) Pagan monotheism in late antiquity (1999). Ο υπό έκδοση τόμος Hellenism’s many faces είναι προσφορά των μαθητών της.