«Η αξέχαστη χρονιά της αναρχίας»: Η ιστορία μιας γενιάς που ζει στο μεταίχμιο της ιστορίας

Ένα από τα γεγονότα που σημάδεψαν την Παγκόσμια ιστορία αποτέλεσε η ένωση της Γερμανίας μετά από δύο ταπεινωτικές ήττες στους αντίστοιχους Παγκοσμίους πολέμους που διαίρεσαν την χώρα και τους ανθρώπους της. Χωρισμένοι σε στρατόπεδα για τόσα χρόνια είχαν ξεχάσει πως να συνυπάρχουν και να ζουν μαζί ειρηνικά και βέβαια με το γεγονός πως η Γερμανία από το 1945 μέχρι και την επανένωσή της το 1990 βρισκόταν υπό καθεστώς ξένης κυριαρχίας χωρισμένη σε δύο ζώνες. Ουσιαστικά, η ένωση της χώρας ήταν η πλήρης αποδοχή πως δύο πόλεμοι χωρίς αντίκρισμα, με τόσους νεκρούς, τόσες απώλειες, τόση καταπίεση και αποτροπιασμό αλλά και μία βομβαρδισμένη οικονομία και κοινωνία έδωσαν το κατάλληλο μάθημα σε όσους επιχείρησαν να φανταστούν την απόλυτη κυριαρχία της Γερμανίας με άνομα μέσα. Η Γερμανία αποτελούσε ανέκαθεν τον πυρήνα της Ευρώπης και θα λάμβανε όπως έδειξαν τα μετέπειτα χρόνια ηγετικό ρόλο στα τεκταινόμενα της Γηραιάς ηπείρου χάρη προφανώς στην εργατικότητα και την πειθαρχία των ανθρώπων της.

Η Γερμανία της επόμενης μέρας καλείται να ανασυνταχθεί από την αρχή και μέσα από τις στάχτες της, μιας και τόσα χρόνια διχοτόμησης και ακόμα πιο πριν αβεβαιότητας δεν θα ήταν ποτέ εύκολο να καλυφθούν. Οι άνθρωποι σαν να είχαν χωριστεί τελικά σε δύο στρατόπεδα και να είχαν διαφορετικές προσλαμβάνουσες, μία Δυτική Γερμανία ευημερούσα και ανεπτυγμένη πολιτιστικά και οικονομικά και μία Ανατολική Γερμανία σε κατάσταση φτώχειας και περιορισμού ελευθερίας κινήσεων. Η Γερμανία ως τώρα πλήρωνε τα σπασμένα και ήρθε πια η ώρα να ξεκινήσει μία νέα περίοδος όπου θα επανερχόταν η κανονικότητα. Στο μυθιστόρημα, είναι η ιστορία του έξω κόσμου που μας προσφέρεται ενώ στον μικρόκοσμο των ηρώων περιγράφεται μία ζωή γεμάτη έρωτα, χαρά και ευδαιμονία. Είναι η ιστορία νέων παιδιών που μέσα στην ζωντάνια τους και την νεότητά τους περνούν έναν τελευταίο χρόνο μέσα σε ένα μεταβατικό στάδιο.

Ο καθρέφτης μιας εποχής που στιγμάτισε τον κόσμο

Ο συγγραφέας του βιβλίου μέσα από μία εξαιρετικά δουλεμένη αφήγηση που μας δίνει το στίγμα της εποχής κατορθώνει και αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη με αναμνήσεις και στοιχεία που παραπέμπουν σε μία περίοδο ανεμελιάς και αθωότητας που πλέον έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί για πολλούς και διάφορους λόγους. Ο Κούμπιτσεκ έχει αυτή την δεξιοτεχνία να μας παραθέτει τα γεγονότα ενώ τα εμποτίζει με μία προσωπική πινελιά σαν να τα ζούμε την ώρα που τα διαβάζουμε. Ειδικά για τους παλαιότερους που τα έζησαν και τα θυμούνται οι αναφορές σε συγκροτήματα, σε αυτοκίνητα της εποχής είναι σημάδι ενός κόσμου που τον έχουμε αφήσει πίσω και διανύουμε την περίοδο της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης.

Οι ήρωες του βιβλίου δίνουν το δικό τους στίγμα ως προς την νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται μέσα από την αύρα και την αισιοδοξία από την μία αλλά και την ανασφάλεια και την αβεβαιότητα, το άγνωστο δηλαδή, που φέρνει η ιδέα της επανένωσης. Πώς θα είναι το αύριο, τι θα ισχύσει στην νέα χώρα, πώς θα εξελιχθεί η ζωή τους όταν δεν θα υπάρχουν πια σύνορα, θα υπάρχει κοινό νόμισμα και η ελευθερία θα επανέλθει; Δεν ήταν εύκολα ερωτήματα για να τα απαντήσει κάποιος. “…εμείς ελπίζαμε ότι δεν ήταν ακόμα αργά για να στρέψουμε τα πράγματα σε θετική τροχιά: στην τροχιά της προόδου. Πιστεύαμε ακόμα στην ευδαιμονία του κόσμου. Ή τουλάχιστον σε μια καλή ζωή για όσους περισσότερο ήταν δυνατό”. Υπήρχε αγωνία για το επόμενο στάδιο και αυτό γίνεται αρκετά κατανοητό μέσα από την επικοινωνία του Χέρμαν με την Ουλρίκε, τον Αντρέας και τον Άρντ. Σαν να συνομιλούν ξαφνικά δύο κόσμοι διαφορετικοί που από την επόμενη ημέρα θα κληθούν να μοιραστούν την ίδια πατρίδα.

Οι μήνες για τους πρωταγωνιστές περνούν και όσο πλησιάζει η ώρα της νέας πραγματικότητας όλα δείχνουν να προκαλούν μία κάποια σύγχυση, μία αναστάτωση γιατί δεν είναι σαφές το τοπίο αυτής της καινούργιας συγκυρίας που ανοίγεται μπροστά. Χαρακτηριστικά ο συγγραφέας αναφέρει στο παρακάτω απόσπασμα: “Ξέραμε και οι δύο ότι με τη σημερινή μας ανακάλυψη στο δάσος κάτι είχε σπάσει που καμιά κόλλα δεν θα μπορούσε να αποκαταστήσει ξανά. Ήταν η πίστη ότι ο καινούργιος κόσμος, στον οποίο θέλαμε να μετοικήσουμε ίσως για πάντα, ήταν πλήρως εξοπλισμένος και ριζικά καλύτερος από εκείνον από τον οποίο προερχόμασταν”. Ωστόσο, αυτό που παραμένει ως μία κάποια αμφιβολία είναι κατά πόσο η επερχόμενη πρόοδος μπορεί να σαρώσει όλα αυτά που οι πρωταγωνιστές γνώριζαν, τις ανθρώπινες σχέσεις που χτίζονταν, την αμεσότητα της επαφής, στον βωμό της προόδου μήπως όλα αυτά θα διαμορφώνονταν αλλιώς;

Ο Κούμπιτσεκ, όπως μας έχει ευχάριστα συνηθίσει και στο Σκίτσο ενός καλοκαιριού που επίσης κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Κριτική, γνωρίζει πως να ξεδιπλώνει το κουβάρι της αφήγησής του και να καταγράφει ουσιαστικά το παρελθόν της χώρας του με εξαιρετική αμεσότητα. Και μέσα από την αφήγησή του βλέπουμε και την δική του εξέλιξη, άρα ωριμάζουμε εμείς ως αναγνώστες και εκείνος ως συγγραφέας χαρίζοντάς μας κάθε φορά ένα πολύ ευχάριστο λογοτεχνικό διάλειμμα.

Αποσπάσματα του βιβλίου

“Θέλαμε με κάθε τρόπο να αποφύγουμε να σκεφτεί κάποιος ότι καταγόμασταν από την ίδια χώρα. Αυτή σχεδόν ήταν η μεγαλύτερή μας έγνοια”

“Τέχνη και πολιτική, ποίηση και συνθήματα, αυτά σε τελική ανάλυση είναι τα σημαντικά στη ζωή”

Διαβάστε επίσης:

Η αξέχαστη χρονιά της αναρχίας: Νέο βιβλίο από τον André Kubiczek