Η σύγχρονη ιστορία και δη ο 20ος αιώνας έχουν να επιδείξουν εξαιρετικές ανακαλύψεις και πρόοδο σε αρκετούς τομείς. Ωστόσο η ραγδαία εκβιομηχάνιση, οι τεχνολογίες, οι ανθρώπινες σχέσεις και η επαφή του ανθρώπου με τη φύση έμειναν πίσω λόγω αυτών των συνταρακτικών αλλαγών. Είναι δυνατόν άραγε το παρελθόν να επηρεάσει το παρόν με τέτοιο τρόπο ώστε να αναστοχαστούμε με σκοπό την αναγέννηση της σκέψης και της ορθολογικής συμπεριφοράς; Έχει τη δύναμη ο σύγχρονος άνθρωπος να κατευνάσει την απληστία του και την καταστροφή του ίδιου του σπιτιού, που αποκαλεί μητέρα φύση; Ο Άγγελος Σικελιανός, ο κορυφαίος ποιητής, είχε μια οξυδέρκεια και μια άλλη οπτική των πραγμάτων που ήθελε να μεταλαμπαδεύσει, με αποτέλεσμα να ονειρευτεί έναν κόσμο που θα στηριζόταν στην αρχαιοελληνική σκέψη, που περνά μέσα από μια αναθεώρηση και μια αναδόμηση των μέχρι τότε πεπραγμένων του ανθρώπου.
Η επιτακτική ανάγκη του ανθρώπου να επιστρέψει στις ρίζες του ανθρωπισμού έγινε φωνή ισχυρή
Στο βιβλίο αυτό, διδακτικό και τόσο φωτεινό, περιγράφεται η Δελφική προσπάθεια την οποία οικοδόμησε ο ίδιος με πολύ κόπο και χρόνια μελέτης. Είναι ουσιαστικά μια προσπάθεια να αναζητήσουμε τις ρίζες του αρχαιοελληνικού κόσμου, τις φιλοσοφικές ρίζες, εκείνες δηλαδή που θα μπορούσαν να μας οδηγήσουν σε μια αναγέννηση, σε έναν νέο δρόμο ελπίδας για το μέλλον. Αυτό δεν θα γινόταν με λατρείες ή θυσίες αλλά με την κατανόηση πως ο άνθρωπος οφείλει να επιστρέψει σε αρχέγονες έννοιες, όπως για παράδειγμα στην ανάγκη προστασίας της φύσης, στην ανάδειξη της παγκόσμιας ειρήνης και σε έναν διαρκή στοχασμό, που θα μπορούσε να αποτρέψει την ολοένα και αυξανόμενη τάση για πόλεμο και συρράξεις. Αποτελούσε μια πνευματική πράξη αποκάλυψης, έναν αγώνα κατάκτησης της γνώσης με οικουμενική απήχηση.
Όλα αυτά έλαβαν χώρα ανάμεσα στα τέλη της δεκαετίας του ’20 και στις αρχές του ’30, όταν ο Σικελιανός οργάνωσε τις δελφικές γιορτές στο σημείο των Δελφών, το οποίο και αποτελούσε τον ομφαλό του αρχαίου κόσμου, αυτόν τον ιερό χώρο όπου λάμβαναν χώρα σημαντικές τελετές εξαγνισμού και κάθαρσης, εκεί που χτυπούσε η καρδιά της προφητείας. Η ιδέα του δεν ήταν ένα φολκλορικό φεστιβάλ αλλά μια επανασύνδεση των ψυχών μας με το απώτατο παρελθόν, σαν μια ανάγκη του ανθρώπινου είδους να ξεφύγει από τα τετριμμένα και να επενδύσει στην καθαρότητα του λόγου και της ενασχόλησης με την ίδια τη γη, μακριά από το ψέμα και την παραπλάνηση. Είχαμε και έχουμε ακόμα και σήμερα ανάγκη από μια επαφή με τον πυρήνα της ιδέας της αριστείας, της δαφνοστεφανωμένης νίκης, της πραγματικής διανόησης, που έχει τη δύναμη και την ενέργεια να ανυψώσει τις ψυχές σε άλλη διάσταση.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Αν αυτή η προσπάθεια δεν ευοδώθηκε παρά μόνο ως προς την συγκέντρωση του πλήθους και τον ομαδικό συλλογισμό πάνω σε θέματα πρωταρχικά είναι γιατί ακόμα και ο κόσμος της εποχής εκείνης είχε αλλού στραμμένο το βλέμμα. Δεν είχε μέσα του κατασταλάξει η ανάγκη για πραγματική αλλαγή στον τρόπο δράσης και συμπεριφοράς απέναντι στη μητέρα γη, για παράδειγμα. Ο Σικελιανός είχε τον τρόπο να εξηγήσει τα κίνητρά του, την στοχοπροσήλωσή του σε αυτό που ο ίδιος είχε δημιουργήσει στο μυαλό του και το οποίο προετοίμαζε καιρό με τη σύζυγό του Εύα Πάλμερ, όχι κάτι ευκαιριακό και παροδικό, μα ένα σχέδιο καλά δουλεμένο προς όφελος και μόνον του σύγχρονου ανθρώπου. Ο Σικελιανός υπήρξε ένας πνευματικός άνθρωπος, ωστόσο από ό,τι φάνηκε αυτό δεν ήταν αρκετό για να ταρακουνήσει τους ανθρώπους σε τέτοιο σημείο που να μπορέσουν να το οικειοποιηθούν.
Η γλώσσα του και το ύφος του στο βιβλίο αυτό παραπέμπουν σε έναν μυστικισμό και μια ιεροτελεστία όμοια με αυτή των Παναθηναίων και των Ελευσίνιων μυστηρίων. Ίσως να ήταν μια προχωρημένη σκέψη για την οποία χρειαζόταν περισσότερος χρόνος και υπομονή, μια ιδέα που έπρεπε να στηριχθεί και από την τότε πολιτεία για να εδραιωθεί καλύτερα στις συνειδήσεις των ανθρώπων. «…χωρίς τη βάση μιας παγκόσμιας μύησης πνευματικής και ιστορικής, η σύγχρονη ψυχή είναι μοιραίο να μείνει με κομμένα τα φτερά και να μην ημπορεί να σύρει, απ’ τους ορίζοντες που τ[η]ς ξανοίξανε τα γεγονότα όλων τούτων των τελευταίων χρόνων, το οξυγόνο που της χρειάζεται για τη μελλοντική κοινωνική της ευεξία και αντοχή». Διαφαίνεται από τον τρόπο επεξήγησης πως ο ίδιος ήταν αποφασισμένος για αυτό το μονοπάτι και καλούσε με όλες του τις δυνάμεις ανθρώπους να συμπορευτούν μαζί του.
Επιθυμούσε να εγκαταστήσει και ιδρύσει ένα Δελφικό πανεπιστήμιο σε ένα μέρος εμποτισμένο με ιστορία και μυσταγωγία, σε έναν χώρο όπου ακόμα κόχλαζε το πνευματικό ιδεώδες για επιστροφή σε ένα παρελθόν τόσο ξακουστό όσο η ίδια η Πυθία. Μα η δική του προσπάθεια είχε σαφείς κατευθύνσεις, είχε ο ίδιος ο Σικελιανός μέσα του το φως του Απόλλωνα και την λάμψη της φύσης που τόσο έκδηλα παρουσιάζεται στους Δελφούς, μια φύση που καλεί κάθε επισκέπτη να την αγαπήσει και να της δοθεί δίχως επιφυλάξεις. Ο Σικελιανός ήθελε μέσα από το σχέδιό του να καταστήσει τους Δελφούς πόλο έλξης για το παγκόσμιο κοινό για να γεφυρωθούν εκεί τα όποια χάσματα και να συνδεθούν οι λαοί κάτω από την ίδια ιερή σκέπη, να μπουν στην ίδια στέγη το εμπόριο, η γεωργία, μέσα από μια άλλη θεώρηση ανθρωποκεντρική και όχι κερδοσκοπική. Πρόκειται για ένα βιβλίο κόσμημα που αξίζει να μελετηθεί γιατί αν και η Δελφική προσπάθεια δεν πέτυχε τους στόχους της, σήμερα το πνεύμα της είναι αναγκαίο όσο ποτέ.
Απόσπασμα από το βιβλίο:
“…εκείνοι που μίλησαν για μηχανική μεταφορά της προσπάθειάς μου σε απροετοίμαστα ακόμα εδάφη, ασφαλώς ελησμόνησαν πως το Θέατρο, στην αγνή καταγωγή και αποστολή του, ήταν μόνο κάθε τόσο τόπος ανοιχτής θρησκευτικής λατρείας, προτού γίνει, πολλαπλασιαζόμενο και χρησιμοποιούμενο ως θέαμα, κι όχι ως όρος μιας απόλυτης πνευματικής ανάτασης και λειτουργίας, η καταστροφή ακριβώς και η αντίφαση της θεμελιώδους Θρησκευτικοκοινωνικής Αρχής και η αιτία του μεγαλύτερου πνευματικού, ηθικού και αισθητικού, μέσα σε όλη την Ελλάδα, εκφυλισμού”.
Διαβάστε επίσης:
Άγγελος Σικελιανός – Η Δελφική Προσπάθεια: Κείμενα από το βιβλίο «Πεζός λόγος Β»