Η Anette Hess προσεγγίζει από μια νέα οπτική γωνία το θέμα του Ολοκαυτώματος και της Γενοκτονίας των Εβραίων και με σεβασμό, διακριτικότητα και ευθυβολία καταθέτει τις εκτιμήσεις της σύγχρονης γερμανικής κοινωνίας απέναντι στην πολυσύνθετη ιστορία της πιο απελπιστικά οδυνηρής Ιστορικής στιγμής του 20 ου αιώνα που αιματοκύλισε την ανθρωπότητα.
Με την ψυχραιμία που της υπαγορεύει η αποστασιοποίηση και χωρίς να καταφεύγει σε εύκολους συναισθηματισμούς και συναισθηματικές εξάρσεις η συγγραφέας υπογράφει ένα μυθιστόρημα που καταφέρνει μέσα σε ένα πολυεπίπεδο πλαίσιο να εντοπίσει την ιδεολογική κοσμοθεωρία της εποχής που συνέτριψε την παγκόσμια κοινωνία. Ψυχογραφώντας ενδελεχώς τους ήρωές της και παρουσιάζοντάς τους αδρά η Hess καταγράφει τις ψυχολογικές διακυμάνσεις τους στα γεγονότα που σημειώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα συγκέντρωσης δίνοντας ταυτόχρονα το στίγμα της γερμανικής αντιμετώπισης απέναντι σε αυτά. Πώς οι άνθρωποι είδαν όλα αυτά τα εγκλήματα και αντέδρασαν στον συγκλονισμό που συνεπάγονται. Πώς συνεχίζει μια κοινωνία μετά από έναν τέτοιο συγκλονισμό; Πού αρχίζουν και πού τελειώνουν οι δικές της ευθύνες ανεξάρτητα από τον τρόπο που τον αντιμετώπισε.
Με τον όρο «Δεύτερη Δίκη του Άουσβιτς» εννοούμε τις δίκες που σημειώθηκαν από το 1963-1965 και στις οποίες δικάστηκαν όσοι αξιωματούχοι είχαν πάρει μέρος στις βιαιοπραγίες και στα εγκλήματα του Άουσβιτς. Η Εύα Μπρουνς είναι μια νέα γυναίκα που ζει στη Φρανκφούρτη του 1963. Η ζωή της θα αλλάξει για πάντα όταν προσληφθεί ως διερμηνέας στη δίκη. Η Εύα θα κληθεί να αφήσει πίσω της την ήρεμη και στρωμένη ζωή της και να μεταφράσει τις καταθέσεις στη δίκη. Εκεί, θα συνειδητοποιήσει το εφιαλτικό παρελθόν της χώρας της και τον τρόμο που εισέπραξε η ανθρωπότητα από τις εγκληματικές βιαιοπραγίες. Τα ερωτηματικά που θα προκύψουν για το παρελθόν των δικών της ανθρώπων θα είναι μοιραία για την προσωπική της εξέλιξη. Κανείς δεν μιλά για όσα έκανε στον πόλεμο και όλοι θέλουν ο πόλεμος να είναι μια ανάμνηση που έσβησε. Χαρακτηριστικά είναι τα δημοσιεύματα των εφημερίδων που επισημαίνουν στα πρώτα, μονόστηλα δημοσιεύματα ότι «Το 70% των Γερμανών δεν θέλει τη δίκη». Όμως η πραγματικότητα και η φρικωδία που χαρακτηρίζουν αυτό το παρελθόν δεν μπορεί να περάσουν στη λήθη. Επιστρέφουν για να ζητήσουν την καταδίκη, τη νέμεση για τη σωτηρία.
Η χώρα συγκλονίζεται ωστόσο από τη Δεύτερη Δίκη του Άουσβιτς και μαζί της συνταράζεται η Εύα που συνειδητοποιεί την προσωπική της ευθύνη απέναντι στο παρελθόν αυτό και μεταβάλλεται από μια ήσυχη κοπέλα, μια καλή κόρη που ετοιμάζεται να παντρευτεί, σε μια γυναίκα που πρέπει να διαλέξει ανάμεσα στην αγάπη και στο μίσος, ανάμεσα στην αλήθεια και το συλλογικό σκοτάδι που πέφτει επάνω της. Καθώς μεταφράζει τις καταθέσεις των μαρτύρων και μαθαίνει τις λεπτομέρειες ανακαλύπτει και το μέγεθος της συγκάλυψης των ιστορικών γεγονότων που επιχειρείται.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
H Hess καταγράφει την αμείλικτη πορεία της Ιστορίας. Ύστερα από είκοσι χρόνια μετά τον πόλεμο επιστρέφει για να εξαπολύσει ένα δριμύτατο «κατηγορώ» σε όλους όσοι προσπαθούν να αναδιαμορφώσουν το παρελθόν και περιορίζονται μόνο στην κατηγοριοποίηση μιας ομάδας ανθρώπων. Στέκεται απέναντί τους και καταδεικνύει την τραγική τους ευθύνη. Αρνείται να αφεθεί και να αφήσει την κοινωνία στην εξιλέωση που μπορεί φέρει το σταδιακό πέρασμα στη λήθη. Κι αυτό που η συγγραφέας παρουσιάζει με τον πιο εύληπτο τρόπο είναι το γεγονός ότι και ο πιο απλός άνθρωπος μπορεί στις κατάλληλες συνθήκες να μεταμορφωθεί σε θύτη μιας σειράς αποτρόπαιων εγκλημάτων. Και θύτης δεν είναι μόνο ο φυσικός αυτουργός. Είναι εξίσου συνυπεύθυνος και ο άνθρωπος που αδρανεί, που αδιάφορα στέκεται μπροστά στο έγκλημα ή γυρίζει την πλάτη συναισθανόμενος ότι δεν μπορεί να κάνει κάτι. Δεν υπάρχει μόνο ο κακός και το τέρας της ιστορίας. Υπάρχει και είναι τραγικά υπεύθυνος κι εκείνος που δέχθηκε, συνειδητά ή μη δεν έχει σημασία, να μη σταθεί εμπόδιο στο έγκλημα που συντελείται και τότε τα όρια ανάμεσα στον θύτη και το θύμα καταλύονται ανεπανόρθωτα. «Η ειρήνη θέλει δύναμη να την αντέξεις», λέει ο Ελύτης και όταν η ειρήνη έρχεται να αναζητήσει τις ευθύνες όσων την κατακρεούργησαν στέκεται αμείλικτη και αυστηρά κρίνει όλους αναζητώντας να φέρει στο φως τα αίτια και τα αιτιατά της ανθρωπιάς που χάθηκε ανελέητα, εν προκειμένω, στις αλωνιστικές μηχανές του Άουσβιτς.
Ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα της λογοτεχνίας του Ολοκαυτώματος που δικαίως μεταφράστηκε σε πολλές γλώσσες και έγινε παγκόσμια επιτυχία.
