Ο Δήμος Αθηναίων παρουσιάζει, μέσω του Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας Δήμου Αθηναίων, την έκθεση «Σπύρος Κουκουλομάτης. Αναδρομή» από 1 έως 26 Νοεμβρίου 2023 στο Πολιτιστικό Κέντρο «Μελίνα» Δήμου Αθηναίων, με τη συνεργασία της οικογένειας του καλλιτέχνη, στο πλαίσιο του προγράμματος Culture is Athens/Πολιτισμός είναι η Αθήνα.
Στην έκθεση θα παρουσιαστούν περίπου εκατό (100) αντιπροσωπευτικά έργα του καλλιτέχνη από το σύνολο της καλλιτεχνικής του δημιουργίας. Πρόκειται για την πρώτη έκθεση έργων του που διοργανώνεται στην Αθήνα μετά τον θάνατο του, το 1995.
Ως ζωγράφος, ο Σπύρος Κουκουλομάτης στράφηκε, από την αρχή της σταδιοδρομίας του ακόμη, στον μοντερνισμό, αφομοιώνοντας τάσεις της πρωτοπορίας της εποχής του. Πρωτοεξέθεσε το 1951, σειρά έργων που κινούνταν στο πλαίσιο της αφαίρεσης, με επιρροές από τον εξπρεσιονισμό. Σημαντικό ήταν για την εξέλιξή του το ταξίδι που πραγματοποίησε το 1960 στην Ελβετία για τη μελέτη στο Kunstmuseum της Βασιλείας του έργου του Γερμανοελβετού Paul Klee.
Αν και ενδιαφέρθηκε για το πορτρέτο και την τοπιογραφία, οι πολιτικές και κοινωνικές αντιλήψεις του τον έστρεψαν από νωρίς σε μια ζωγραφική πολιτικοποιημένη, με έμφαση στην αλληγορία. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1960 στράφηκε προς τον υπερρεαλισμό (σουρεαλισμό) διαμορφώνοντας το προσωπικό του ύφος. Σκοπός του ήταν το μήνυμα της εικόνας να αγγίξει τον θεατή, να λειτουργήσει ως διαδικασία αφύπνισης στα προβλήματα της σύγχρονης κοινωνίας, μέσω της χρήσης οικείων συμβόλων. Για τον λόγο αυτό ειδικό βάρος στην ατομική εικονογραφία του είχαν οι αρχαίοι ελληνικοί μύθοι, καθώς, σύμφωνα με τον ίδιο, «το πρώτιστο πρόβλημα του ανθρώπου είναι η σύγκρουσις των δύο Εγώ, προσωπικού-κοινωνικού».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Σπύρος Κουκουλομάτης – Βιογραφικές πληροφορίες
Ο Σπύρος Κουκουλομάτης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1917. Ο πατέρας του ίδρυσε στον Πειραιά το πρώτο ευρωπαϊκού τύπου εργοστάσιο παραγωγής σακχαρόπηκτων το 1922, (το οποίο καταστράφηκε στην Κατοχή). Η μητέρα του ήταν Ελβετίδα, με σπουδές κοινωνιολογίας στο Παρίσι. Από μικρός επέδειξε έφεση στη ζωγραφική και σπούδασε στο Ελεύθερο Σπουδαστήριο του ακαδημαϊκού καλλιτέχνη Λουκά Γεραλή, από το 1933 έως το 1938, και για δύο χρόνια (1936-1938) στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Πολέμησε στο Αλβανικό Μέτωπο και στα χρόνια της Κατοχής εντάχθηκε στο ΕΑΜ Καισαριανής.
Έκανε την πρώτη του εμφάνιση τον Δεκέμβριο του 1951 στην έκθεση της νεοσύστατης ομάδας «Πειραιωτών Καλλιτεχνών» στις αίθουσες του Αμερικανικού Κέντρου Πειραιά. Ακολούθησαν περισσότερες από πενήντα συμμετοχές σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό (Ευρώπη και ΗΠΑ). Το 1958 τιμήθηκε με το β΄ βραβείο του Φθινοπωρινού Σαλόν της γκαλερί Σαρλά και το 1962 με το α΄ βραβείο της Έκθεσης Γκάλοπ, που φιλοξενήθηκε στη γκαλερί Ζυγός. Η πρώτη του ατομική έκθεση έγινε στη γκαλερί Ζυγός το 1963, ενώ το 1971 –σε συνεργασία με τον βιβλιοδέτη Διονύση Βαλάση– παρουσίασαν την έκθεση 1821 – Βιβλία και Πίνακες στη γκαλερί Άδυτον. Το 1976, στις αίθουσες του Κέντρου Συλλογικής Καλλιτεχνικής Δραστηριότητας συν-παρουσίασε μια πρώτη αναδρομή του έργου του.
Πέραν της εκθεσιακής του δραστηριότητας, ανέπτυξε ευρύτερη καλλιτεχνική δράση. Έδωσε διαλέξεις για ζητήματα τέχνης και δημοσίευσε σχετικά άρθρα στον ημερήσιο και τον περιοδικό τύπο. Υπήρξε, επίσης, σημαντικός δάσκαλος. Δίδαξε για χρόνια ζωγραφική (σε ελεύθερο σπουδαστήριο από το 1974 έως το 1982) και το μάθημα «Ιστορία της Τέχνης και Αισθητική της Εικόνας» στη Σχολή Κινηματογράφου Τηλεόρασης Λ. Σταυράκου (Hellenic Cinema and Television School Stavrakos) από το 1965 μέχρι τον θάνατό του, όπου άφησε ανεξίτηλο στίγμα στους μαθητές του.
Ο Σπύρος Κουκουλομάτης πέθανε τον Οκτώβριο του 1995, θύμα τροχαίου ατυχήματος.
Την επιμέλεια της έκθεσης έχει ο Σπύρος Μοσχονάς, με τη συμβολή της Κατερίνας Κοσκινά, Συμβούλου του Δημάρχου Αθηναίων για τον Πολιτισμό.