Η Ελλάδα και η Δύση: Σειρά διαλέξεων, στο Megaron Plus

Οι εξέχοντες θεολόγοι Δημήτρης Μαυρόπουλος και Δημήτρης Μόσχος σκιαγραφούν τη σχέση της ορθόδοξης ελληνικής παράδοσης με τα χριστιανικά δυτικά ρεύματα, αναφερόμενοι στη στάση του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη απέναντι στη Δύση καθώς επίσης στους Μύθους και τις Αλήθειες για το Σχίσμα.

Η ορθόδοξη ελληνική παράδοση και η σχέση της με τα χριστιανικά μορφώματα της Δύσης απασχολεί την πρώτη εκδήλωση του επιτυχημένου Κύκλου εκδηλώσεων «Η Ελλάδα και η Δύση» που συνεχίζεται και φέτος στο πλαίσιο του Megaron Plus. Ο λόγος για δύο διαλέξεις του ανοιχτού φόρουμ ιδεών όπου διακεκριμένοι στον τομέα τους ομιλητές-ερευνητές παρουσιάζουν τις όψεις της σχέσης που ανέπτυξαν στο πέρασμα των αιώνων οι Έλληνες και οι ευρωπαϊκοί λαοί, αναφερόμενοι σε ποικίλα, επιμέρους θέματα τα οποία σκιαγραφούν το ευρύτερο πλαίσιο της κοινής πνευματικής και πολιτιστικής κληρονομιάς.

Πιο συγκεκριμένα, τη Δευτέρα 14 Οκτωβρίου, στις 7 το απόγευμα, στο Μέγαρο Μουσικής, δύο εξέχοντες θεολόγοι, ο Δημήτρης Μαυρόπουλος και ο Δημήτρης Μόσχος θα επικεντρωθούν στη στάση του «άγιου των ελληνικών γραμμάτων», Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, απέναντι στη Δύση καθώς επίσης τους Μύθους και τις Αλήθειες για το Σχίσμα Ανατολής-Δύσης. Τη συζήτηση συντονίζει ο Μιχάλης Ζ. Κοπιδάκης, Καθηγητής Κλασικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Η εκδήλωση πραγματοποιείται σε συνεργασία με το Κοινωφελές Ίδρυμα Κοινωνικού και Πολιτιστικού Έργου (ΚΙΚΠΕ) και την Εταιρεία Μελέτης Ελληνικής Ιστορίας (Ε.Μ.Ε.ΙΣ.)

Ο Δημήτρης Μαυρόπουλος που πριν 35 χρόνια ξεκίνησε την κριτική έκδοση των «Απάντων» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, σε συνεργασία με τον Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλο, ιδρύοντας τον εκδοτικό οίκο «Δόμος», θα μιλήσει για το έργο του Παπαδιαμάντη που, κατά την άποψή του, συνιστά «έναν διάλογο με τα πνευματικά και πολιτικά ρεύματα της εποχής του. Διάλογο που γίνεται υπογείως, με υπαινιγμούς, και απευθύνεται κυρίως τους πνευματικούς ταγούς του τόπου του. Μια – κατ’ουσίαν – κριτική και προφητική στάση και θέση σε σχέση με άξονες αναφοράς που ήδη έχουν διαμορφωθεί ή τείνουν να διαμορφωθούν στο νεοπαγές κράτος και στην κοινωνία του. Αφετηρία και τέλος της κριτικής του στάσης είναι ο Ορθοδοξία» σημειώνει ο καθηγητής, υποστηρίζοντας πως «στο διάλογο αυτό ο «τρόπος» της Δύσης αποτελεί εκτροπή από τη συνθήκη αληθούς ζωής, όπως την αντιλαμβάνεται και την ζει μέσα στον «τρόπο» της ορθόδοξης ελληνικής παράδοσης.

Έχει πεισθεί από πολύ νωρίς ότι ο τόπος του εκδυτικίζεται αλματωδώς με νέες συνθήκες στη σχέση του ανθρώπου με τον Θεό, τον κόσμο και τον συνάνθρωπο»…

Ακολούθως, το λόγο θα πάρει ο Επίκουρος Καθηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών και καθηγητής στη Θεολογική Σχολή του γερμανικού Πανεπιστημίου Rostock Δημήτρης Μόσχος ο οποίος θα αναφερθεί στο Σχίσμα του 1054. «Η εξιστόρησή του» τονίζει «απετέλεσε τη βάση για ένα σύνολο αφηγήσεων που επιχειρούν να ερμηνεύσουν τη σύγχρονη πολιτική και πολιτιστική πραγματικότητα κυρίως με το σχήμα Ανατολή-Δύση». Ως εκ τούτου «μια προσέγγιση στα εκκλησιαστικά γεγονότα και την αποτίμηση από τους ίδιους τους πρωταγωνιστές τους μπορεί να λύσει αρκετές παρεξηγήσεις και να συμβάλει στην κατανόηση του σύγχρονου κόσμου (χριστιανικού και άλλου) με τρόπο πιο νηφάλιο και εντέλει παραγωγικότερο και για την αυτοσυνειδησία τόσο της Δύσης όσο και της Ανατολής».

Ο Δημήτρης Μαυρόπουλος γεννήθηκε στην Αθήνα (Καισαριανή) το 1944 από μικρασιάτες γονείς. Τέλειωσε τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και δίδαξε ως καθηγητής θρησκευτικών στη Μέση Εκπαίδευση επί μία εικοσαετία (1969-1989). Υπήρξε μέλος της ομάδας που εξέδωσε το περιοδικό «Σύνορο» (1964-1967). Από το 1982 μέχρι το 1989 υπήρξε βασικός συνεργάτης στην τηλεοπτική εκπομπή της ΕΡΤ «Σήμερα είναι Κυριακή». Το 1978 ξεκίνησε την κριτική έκδοση των «Απάντων» του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, σε συνεργασία με τον Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλο, ιδρύοντας τον εκδοτικό οίκο «Δόμος», τον οποίο διευθύνει μέχρι σήμερα. Το 1986 ίδρυσε σεμινάριο με τον τίτλο «Θεολογικό εργαστήριο», στο οποίο παραδίδει μαθήματα θεολογίας, και το οποίο φιλοξενήθηκε κατά καιρούς στη ΧΕΝ Αθηνών, στο Ίδρυμα Γουλανδρή-Χόρν, στο «Άλσος Γραμμάτων και Τεχνών» και στο Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών. Κατά διαστήματα δίδαξε τη θεματολογία του «Θεολογικού εργαστηρίου» στο Πνευματικό Κέντρο της Μητρόπολης Χανίων και στο Πνευματικό Κέντρο της ενορίας Αγίου Τίτου Ηρακλείου Κρήτης. Έχει δημοσιεύσει άρθρα σε περιοδικά και συλλογικούς τόμους. Έχει εκδώσει το βιβλίο «Διερχόμενοι διά του ναού» με υπότιτλο: Μαθήματα κατήχησης για ενηλίκους. Είναι πατέρας τριών παιδιών.

Ο Δημήτρης Μόσχος σπούδασε Θεολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών (1982-1986), Ευαγγελική Θεολογία στο Παν/μιο Erlangen (1988/89) και Βυζαντινολογία στο Πανεπιστήμιο του Μονάχου (1989-1992). Αναγορεύθηκε ΜΑ Βυζαντινολογίας Παν/μίου Μονάχου (1993), Διδάκτορας Θεολογίας Παν/μίου Αθηνών με θέμα διατριβής «Οι φιλοσοφικές προϋποθέσεις του Αντιησυχασμού του Νικηφόρου Γρηγορά» (1995, εκδ. 1997) και Υφηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας του Παν/μίου του Rostock Γερμανίας (2007) με θέμα διατριβής επί υφηγεσία «Εσχατολογία στον αιγυπτιακό μοναχισμό. Ο ρόλος διαφοροποιημένων αντιλήψεων χριστιανικής εσχατολογίας στην ιστορία του πρώιμου αιγυπτιακού μοναχισμού και της κοινωνικής του λειτουργίας» (γερμανιστί, εκδ. 2010 από τις εκδόσεις Mohr-Siebeck). Από το 1992 υπηρέτησε ως θεολόγος στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και το διάστημα 2004-2007 δίδαξε με απόσπαση στην Ανωτέρα Εκκλησιαστική Σχολή Αθηνών. Το 2006 εκλέχτηκε και το 2007 τοποθετήθηκε Λέκτορας ενώ το 2012 εκλέχτηκε ομόφωνα Επίκουρος Καθηγητής Εκκλησιαστικής Ιστορίας στο Τμήμα Θεολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ενώ διδάσκει και ως έκτακτος επισκέπτης καθηγητής (Privatdozent) και στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Rostock. Είναι μέλος της συντακτικής επιτροπής του περιοδικού Σύναξη και του Πανελλήνιου Θεολογικού Συνδέσμου ΚΑΙΡΟΣ. Άλλα έργα του εκτός από τα παραπάνω είναι «Από τον Όσιρι στον Υιό Δαβίδ. Η γένεση και το αρχέγονο πολίτευμα του Χριστιανισμού στην Αίγυπτο» (Αθήνα 2002) και «Συνοπτική Ιστορία της Χριστιανικής Εκκλησίας» τ. Α΄ (Αθήνα 2008), και Β΄ (Αθήνα 2009), ενώ συνέγραψε και μεγάλο αριθμό άρθρων σε ελληνικά και διεθνή, ειδικά επιστημονικά περιοδικά.

Ο Μιχάλης Κοπιδάκης σπούδασε κλασσική φιλολογία στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης και της Χαϊδελβέργης. Από το 1975 ως το 1998 υπηρέτησε ως βοηθός, λέκτορας, επίκουρος, αναπληρωτής και καθηγητής στο Φιλολογικό Τμήμα της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Από το 1998 διδάσκει Αρχαία Ελληνικά και Συγγραφική στο Τμήμα Μεθοδολογίας, Ιστορίας και Θεωρίας της Επιστήμης του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών. Για πολλά χρόνια τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα επικεντρώθηκαν στην υφολογική ανάλυση και στο θρησκειολογικό υπόβαθρο της μετάφρασης των Εβδομήκοντα, της Καινής Διαθήκης και της Ελληνόφωνης Ιουδαϊκής Γραμματείας. Μελέτησε ιδιαίτερα φαινόμενα «συγκριτισμού», πώς δηλαδή από ετερόκλητα στοιχεία συγκροτείται ένα λογοτεχνικό κείμενο και κατ΄ επέκταση μια θρησκευτική δοξασία. Από τις αναλύσεις αυτές καταδεικνύονται οι οφειλές και του ιουδαϊσμού κατά την ελληνιστική περίοδο και του χριστιανισμού στον αρχαίο ελληνικό πολιτισμό. Η εξύψωση του χριστιανισμού, που ξεκίνησε ως ταπεινή ιουδαϊκή αίρεση, σε παγκόσμια θρησκεία οφείλει πολλά στην υιοθέτηση της ελληνικής ως γλώσσας του Ευαγγελίου, του κηρύγματος και της Απολογητικής, αλλά βέβαια και στην προσοικείωση σχημάτων από την ελληνική σκέψη και ελληνικών καλλιτεχνικών και λατρευτικών μορφών. Ο Μ. Κοπιδάκης έχει επίσης συγγράψει άρθρα και μονογραφίες για την αρχαία λογοτεχνική κριτική, τους παροιμιογράφους, την μυθολογία, την ιστορία της ελληνικής γλώσσας και τη νεοελληνική ποίηση.

Η εκδήλωση θα μεταδοθεί ζωντανά από το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας και Τεχνολογίας