H Ενδυμασία της Ύστερης Εποχής του Χαλκού: Έκθεση στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Θέμα της νέας φιλοξενούμενης έκθεσης είναι η ενδυμασία στο χώρο του Αιγαίου κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1700-1100 π.Χ.).

Πειραματικά αντίγραφα ενδυμάτων αναβιώνουν με ζωντανό και άμεσο τρόπο τις ενδυματολογικές προτιμήσεις και ιδιαιτερότητες της μινωικής και μυκηναϊκής κοινωνίας, οι οποίες μας είναι γνωστές κυρίως μέσα από την κρητομυκηναϊκή τέχνη. Η ένδυση συγκαταλέγεται στα χαρακτηριστικά εκείνα που επιβεβαιώνουν τις στενές σχέσεις ανάμεσα στις τρεις περιοχές του Αιγαίου, τη Μινωική Κρήτη, τις Κυκλάδες και τη Μυκηναϊκή Ελλάδα κατά την Ύστερη Εποχή του Χαλκού (1700-1100 π.Χ.).

Δημιουργός των πειραματικών αναπαραγωγών είναι η ερευνήτρια αρχαιολόγος Diana Wardle, επιστημονική συνεργάτιδα του Πανεπιστημίου του Birmingham και μέλος της Βρετανικής Σχολής Αθηνών, η οποία μελέτησε λεπτομερώς τις αναπαραστάσεις τους στις τοιχογραφίες και τη μικρογλυπτική, αλλά και την τεχνολογία ύφανσης του κάθετου αργαλειού.

Δεδομένου ότι μέχρι τώρα δεν έχουν ανευρεθεί υπολείμματα ενδυμάτων, είμαστε υποχρεωμένοι να βασιστούμε αποκλειστικά σχεδόν στις αποσπασματικά σωζόμενες τοιχογραφίες, τα γλυπτά και άλλα τέχνεργα. Τα πειραματικά αντίγραφα της συγκεκριμένης έκθεσης αναπαράγουν όσο το δυνατόν πιστότερα τις ενδυμασίες της εποχής, χρησιμοποιώντας τα κατάλληλα υλικά και παραδοσιακές μεθόδους. Ποια υλικά ήταν διαθέσιμα όμως στην Εποχή του Χαλκού; Καταρχήν το μαλλί. Όπως είναι γνωστό, τα αρχεία των Μυκηναϊκών πήλινων πινακίδων τα οποία είναι γραμμένα στην ελληνική γραμμική Β, καταγράφουν μεγάλα κοπάδια προβάτων, τα οποία βρίσκονταν υπό τον έλεγχο των ανακτόρων, καθώς και ενδύματα διαφορετικής ποιότητας. Επίσης, υπήρχε μια βιοτεχνία επεξεργασίας του λιναριού, η οποία παρήγαγε λινά υφάσματα. Οι εμπορικές συναλλαγές των Μυκηναίων με την Αίγυπτο και την Ινδία πιθανόν θα προμήθευαν τα μεγάλα κέντρα με βαμβάκι και μετάξι ως είδη πολυτελείας. Τέλος, θα υπήρχαν και δέρματα διαφορετικής ποιότητας, όπως επίσης και νήμα από τσουκνίδα!

Πριν από περίπου 30 χρόνια, ύφαιναν ακόμα μάλλινα υφάσματα σε στενό αργαλειό, όπως εκείνα της Εποχής του Χαλκού. Αυτό το είδος υφάσματος χρησιμοποιήθηκε με τρόπο απλό και οικονομικό για τα πρώτα κοστούμια που αναπαράχθηκαν. Τα αντίγραφα αποδίδουν με επιτυχία τόσο τις μορφές όσο και την κίνησή τους, όπως αποδόθηκαν από τους καλλιτέχνες της Εποχής του Χαλκού.

Οι αναπαραγωγές αυτές είναι ένας μόνον από τους πολλούς τρόπους για την επίτευξη του συγκεκριμένου αποτελέσματος. Κάθε γυναίκα που φτιάχνει τα δικά της ρούχα χρησιμοποιεί τις δικές της μεθόδους ανάλογα με τα υλικά που έχει στη διάθεσή της. Το ερώτημα ωστόσο που παραμένει είναι αν τα ενδύματα που απεικονίζονται στην Αιγαιακή τέχνη προορίζονταν για καθημερινή χρήση ή για τελετουργίες περιστάσεις.

Diana Wardle

Η Diana Wardle είναι επιστημονική συνεργάτης του Πανεπιστημίου του Birmingham (Αγγλία), μέλος της Βρετανικής Σχολής Αθηνών και ειδικευμένη στην προϊστορική αρχαιολογία της Ελλάδας, καλλιτέχνης, σχεδιάστρια ρούχων και επιμελήτρια εκθέσεων. Είναι η δημιουργός πολλών εκθέσεων, μεταξύ αυτών της «Homer’s Heroes» (Birmingham Museum and Art Gallery, 1984), ενώ έχει κατασκευάσει αντίγραφα Μυκηναϊκών κοστουμιών για διάφορα ντοκιμαντέρ, όπως το “Helen of Troy” (Lion TV) το 2005.