Η Εποχή του Διαστήματος: ‘Εκθεση στο Ρομάντσο

Εξήντα χρόνια από την εκτόξευση του πρώτου τεχνητού δορυφόρου, του σοβιετικού Sputnik (Спутник-1, Sputnik 1). Εκτοξεύτηκε στις 4 Οκτωβρίου 1957. Φανταστείτε ότι υπήρχε μια εποχή όπου η συχνότερη απάντηση ενός παιδιού στην ερώτηση “τι θα γίνεις όταν μεγαλώσεις;” ήταν “αστροναύτης”. Αν αυτό σας ξυπνάει νοσταλγία, μάλλον γεννηθήκατε πριν το 1970. Αν σας προκάλεσε έκπληξη ή απορία, μάλλον γεννηθήκατε πολύ μετά. Κάποια στιγμή στην πρόσφατη ιστορία όλοι, ακόμη και τα παιδιά, μετατραπήκαμε σε πολύ προσγειωμένους πολίτες. Η αιτία αυτής της μετάλλαξης δεν ήταν, βεβαίως, μόνον το βάλτωμα της διαστημικής έρευνας, η πτώση του Τοίχους του Βερολίνου, το τέλος του Ψυχρού Πολέμου, το τέλος του μοντερνισμού, το τέλος των ιδεολογιών. Ίσως όμως όλα αυτά έπαιξαν τον ρόλο τους στην τελική κατάληξη των πραγμάτων.

Ξεκινώντας από τις Η.Π.Α., πέρασε τόσο στη λαϊκή φιλολογία, όσο και στη βιβλιογραφία όρος Εποχή του Διαστήματος [Space Αge], ένας όρος που συμπίπτει χρονικά, συνδέεται ή ακόμη και ταυτίζεται, με τον όρο Ατομική Εποχή [Αtomic Αge], έναν όρο που, προφανώς, την εποχή που προσδιορίζεται από την ατομική βόμβα στη Χιροσίμα και την επακόλουθη φοβία για την ολοκληρωτική καταστροφή, κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου.

Η Ελλάδα δεν είχε, βέβαια, ποτέ διαστημικό πρόγραμμα, ούτε και ατομική ή πυρηνική ενέργεια ή σχετικά όπλα. Την εποχή που η κούρσα της εξερεύνησης του Διαστήματος βρισκόταν στο απόγειο της εκκίνησής της από τις δύο Υπερδυνάμεις της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, η Ελλάδα προσπαθούσε να επουλώσει τις πληγές του Εμφυλίου Πολέμου που την είχε καταβαραθρώσει. Παρόλα αυτά, όπως μαρτυρούν δεκάδες έντυπα παραδείγματα της εποχής, η ταλαίπωρη Ελλάδα συμμεριζόταν το διαστημικό όραμα όσο οποιαδήποτε χώρα του πλανήτη εκείνης της εποχής, πλούσια ή φτωχή, στ’ αριστερά ή τα δεξιά του Σιδηρού Παραπετάσματος. Όπως και σε οποιαδήποτε άλλη χώρα, τα πρότυπα του Αστροναύτη/Κοσμοναύτη, του Διαστημοπλοίου, του Ρομπότ και, λίγο αργότερα, του Ηλεκτρονικού Υπολογιστή απλώθηκαν στις επιστημονικές συζητήσεις, τη δημοσιογραφία, τη μαζική κουλτούρα.

Μια νέα τέχνη έπρεπε να δημιουργηθεί. Το όραμα μιας τεχνολογικής τέχνης θα πάρει αρχικά τη μορφή μιας ηλεκτρικής και στη συνέχεια μιας ηλεκτρονικής τέχνης. Αν, διεθνώς, οι πειραματισμοί εικαστικών έργων με τον ηλεκτρισμό θ’ αποδώσει καρπούς ήδη πριν από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο με έργα όπως αυτά του Laszlo Moholy Nagy στην Ελλάδα αυτό θ’ αργήσει πολύ. Ουσιαστικά η πρώτη χρήση του ηλεκτρισμού στην ελλαδική τέχνη θα έρθει από τις μηχανές προβολής των κινηματογράφων και από την προενίσχυση των οργάνων και των μικροφώνων στην ελαφριά μουσική. Στα εικαστικά μια σειρά καλλιτεχνών, από τη δεκαετία του ’60 και μετά, θα κερδίσουν τον χαμένο χρόνο με γρήγορους ρυθμούς.

H έκθεση θα ερευνήσει ουτοπικές εφαρμογές και τεχνολογίες του μέλλοντός (τους) στους τομείς της Μουσικής, των Εικαστικών, του Κινηματογράφου και της Αρχιτεκτονικής και της Πολεοδομίας (των Μίνου Αργυράκη, Τάκη, Παντελή Ξαγοράρη, Βαλέριου Καλούτση, Γιώργου Ζογγολόπουλου, Θανάση Ρεντζή, Μάνθου Σαντοριναίου, Κωστή Τριανταφύλλου, Κωνσταντίνου Δοξιάδη, Γιάννη Χρήστου, Ιάννη Ξενάκη, Ανέστη Λογοθέτη και άλλων).

Η έκθεση θα συνοδεύεται από βιβλίο (επιμέλεια Κωνσταντίνου Βασιλείου, Θανάση Mουτσόπουλου) από τις εκδόσεις Ασίνη.

Συντελεστές:

Διοργάνωση: EuroMare
Γενική Επιμέλεια: Θανάσης Μουτσόπουλος
Βοηθός Επιμελήτρια: Ήλια Μπούρα
Επιμέλεια Αρχιτεκτονικού Τμήματος: Νίκος Πατσαβός
Επιμέλεια Μουσικού Τμήματος: Νεκτάριος Παπαδημητρίου
Βιντεοτέχνη: Νεφέλη Δημητριάδη
Σχεδιασμός έκθεσης: Απόστολος Πάνος