Το Φεστιβάλ, σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, θα παρουσιάσει έναν μαραθώνιο 62 συναυλιών και καλλιτεχνικών δράσεων, προσεγγίζοντας πολυάριθμες και απρόσμενες πτυχές της σχέσης θρησκευτικής λατρείας και μουσικής, σε μουσεία, αρχαιολογικούς χώρους, εκκλησίες, δρόμους και πλατείες.
Πάνω από 400 νεότεροι και διακεκριμένοι Έλληνες καλλιτέχνες, μουσικοί, χορωδοί, τραγουδιστές, ψάλτες, συνθέτες, ηθοποιοί, αρχιμουσικοί συμμετέχουν σε μια πρωτόγνωρη βιωματική εμπειρία κατάνυξης στους δρόμους της Πλάκας και του κέντρου της Αθήνας. Για τρεις συνεχόμενες ημέρες, από τις 18 έως τις 20 Απριλίου 2022, η μουσική σκυταλοδρομία του 1ου Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής θα φέρει σπουδαία έργα της παγκόσμιας μουσικής, της παράδοσης και της σύγχρονης δημιουργίας με θεματικό άξονα τη λατρεία στο Μουσείο της Ακρόπολης, τη Μητρόπολη Αθηνών, το Φετιχιέ Τζαμί, το Λουτρό των Αέρηδων, το Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» – Κέντρο Εθνομουσικολογίας, το Μετόχι του Παναγίου Τάφου, τον πεζόδρομο της Διονυσίου Αρεοπαγίτου, το Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών, τον Φιλολογικό Σύλλογο Παρνασσός, το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, το εκκλησάκι του Παπαδιαμάντη (Ναός Αγίου Ελισαίου), το Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου, τον Καθολικό Καθεδρικό Ναό Αγ. Διονυσίου του Αρεοπαγίτη, αλλά και σε τρεις διαδρομές με τις Μπάντες του Στρατού, της Αεροπορίας και του Ναυτικού σε Διονυσίου Αρεοπαγίτου – Αποστόλου Παύλου – Πλατεία Καπνικαρέας, Περιφερειακό Ακρόπολης και Μητροπόλεως – Μοναστηράκι.
Το Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής απαρτίζεται από συναυλίες και εκδηλώσεις με κοινό θεματικό άξονα τη μουσική που επικαλείται ή γράφεται για θρησκευτική χρήση, αλλά με πολύ ευρείες αισθητικές και εννοιολογικές στοχεύσεις. Κατά την τριήμερη διάρκειά του, οι συναυλίες, παραστάσεις μουσικού θεάτρου και περφόρμανς θα έχουν στόχο να αναδείξουν την πολυδιάστατη συμβολή της λατρευτικής μουσικής στην ανάπτυξη και την εξέλιξη του δυτικού πολιτισμού.
Οι εκδηλώσεις του Φεστιβάλ προτείνουν μια αδογμάτιστη προσέγγιση της λατρευτικής μουσικής: παραδοσιακή, εθνικές σχολές, κλασική, σύγχρονη, μπαρόκ, βυζαντινή σε εκκλησίες, μουσικό θέατρο, έντεχνη ελληνική μουσική, εικαστικές εγκαταστάσεις και περφόρμανς.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Από αρχαιολογικούς χώρους, εκκλησίες και μουσεία μικρής χωρητικότητας (30-100 θεατών) έως ανοιχτούς χώρους (πεζοδρόμους, πλατείες, αύλειους χώρους) που μπορούν να φιλοξενήσουν 1.500-2.000 θεατές, το 1ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής προτείνει μια μουσική περιφορά ως ένα δημόσιο γεγονός μεγάλης κλίμακας, που θα αναδείξει τη σημασία της μουσικής για την κοινότητα και το ειδικό βάρος της λατρευτικής μουσικής στη βιωμένη σχέση του κοινού με τη μουσική παράδοση.
Το 1ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής έρχεται να φωτίσει έννοιες και συναισθήματα όπως η μετάνοια, η ευλάβεια, η λύτρωση, η εξιλέωση, αλλά και η ανάσταση, με συνθέσεις Ροσσίνι, Σοπέν, Μέντελσον, Παλεστρίνα, Θεοδωράκη, Χατζιδάκι, πιανιστικά των Μπαχ / Χάυντν, Μότσαρτ, Μπετόβεν, Ραβέλ, Μεσσιάν, Κούρταγκ κ.ά., καθώς και χορωδιακά των Βέρντι, Πουλένκ, Ντεμπυσσύ κ.ά. Το τριήμερο πρόγραμμα περιλαμβάνει επίσης γερμανικές θρηνωδίες, λατρευτικά τραγούδια και χορωδιακά της Μεσογείου, έργα του 20ού αιώνα που πραγματεύονται τον θρήνο, μουσικές των σούφι δερβίσηδων της Πόλης, μοιρολόγια της Παναγίας, εγκώμια του Επιταφίου και εκκλησιαστικούς ύμνους που συνδέονται με τη μορφή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, ηχητικές εγκαταστάσεις, νέα έργα Ελλήνων συνθετών και αναγνώσεις συνοδεία μουσικής.
Στις 62 συναυλίες το κοινό θα έχει την ευκαιρία να γνωρίσει σπουδαία έργα της λατρευτικής μουσικής και έργα με αφορμή τη λατρεία και το θρησκευτικό συναίσθημα μέσα από καλλιτέχνες και σύνολα όπως, μεταξύ άλλων, οι Μάρκελλος Χρυσικόπουλος, Μυρσίνη Μαργαρίτη, Θεοδώρα Μπάκα, Δημήτρης Μπάκας, Σύνολο σαξοφώνων Sax Nouveau, Κλιμάκιο βυζαντινού χορού Ηδύμελον, Φίλιππος Τσαλαχούρης, Κυριάκος Καλαϊτζίδης, Γυναικείο φωνητικό σύνολο Equálibi, Αγαθάγγελος Γεωργακάτος, Στάθης Σούλης, Νατάσσα Μποφίλιου, chórεs, Σπύρος Καλλιβωκάς, Βυζαντινός Χορός Τρόπος, Κωνσταντίνος Αγγελίδης, Oros Ensemble, Αποστόλης Κουτσογιάννης, Sibílima Ensemble, Μάνια Παπαδημητρίου, Βασίλης Παπαβασιλείου, Χαράλαμπος Αγγελόπουλος, Νίκος Λαάρης, Στέφανος Νάσος, Απόστολος Παληός, Αριστοτέλης Παπαδημητρίου, Piano for two, Μελίνα Τσινάβου, Διαπολιτισμική Ορχήστρα ΕΛΣ, Χάρης Λαμπράκης, Γιάννης Μαραμαθάς, Ιάσων Μαρμαράς, Μαρίνα Σάττι, Μάρθα Μαυροειδή, Ερήνη, Δημήτρης Κούντουρας, Voci Contra Tempo, Σοφία Γιολδάση, Νίκος Βασιλείου, Χρύσα Μαλιαμάνη, ΜεῙΖοΝ Ensemble, καθώς και οι Μπάντες του Στρατού, της Αεροπορίας και του Ναυτικού.
Το 1ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής αποτελεί μια σύμπραξη δυνάμεων του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού και εποπτευόμενων φορέων του, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Eurolife FFH. Η ιδέα και η καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ είναι του Καλλιτεχνικού Διευθυντή της ΕΛΣ Γιώργου Κουμεντάκη.
Πρακτικές πληροφορίες:
• Η είσοδος σε όλους τους χώρους θα είναι ελεύθερη, χωρίς προκρατήσεις.
• Θα τηρηθεί σειρά προτεραιότητας.
• Λόγω της περιορισμένης χωρητικότητας πολλών από τους χώρους του φεστιβάλ, αρκετές από τις συναυλίες επαναλαμβάνονται έως και τρεις φορές την κάθε μέρα, για να δοθεί η δυνατότητα σε όσο το δυνατόν μεγαλύτερο κοινό να τις παρακολουθήσει.
• Οι συναυλίες του φεστιβάλ θα έχουν σύντομη διάρκεια (από 25 έως 40 λεπτά κατά μέσο όρο) προκειμένου οι θεατές να παρακολουθήσουν περισσότερες από μία, αν το επιθυμούν.
• Οι αποστάσεις μεταξύ των χώρων είναι μικρές, προκειμένου να δίνεται η δυνατότητα στους θεατές να παρακολουθήσουν πολλές από τις δράσεις του φεστιβάλ.
• Το αναλυτικό πρόγραμμα είναι αναρτημένο στο nationalopera.gr & στο digitalculture.gov.gr, ενώ στο έντυπο που θα διανέμεται στους θεατές θα υπάρχει χάρτης με τους χώρους, συνοπτικό πρόγραμμα των εκδηλώσεων και QR code για παραπομπή στο αναλυτικό πρόγραμμα στον ιστότοπο της ΕΛΣ.
• Στους χώρους θα τηρηθούν τα προβλεπόμενα πρωτόκολλα για τον κορονοϊό.
Η Υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού Λίνα Μενδώνη δήλωσε για το Φεστιβάλ: «To 1ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής είναι μία πολύ ωραία ιδέα του Γιώργου Κουμεντάκη ο οποίος έχει αναλάβει τη διεύθυνση και την καλλιτεχνική επιμέλεια του Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής. Δημιουργούμε έναν ακόμα θεσμό για τις ημέρες του Πάσχα, τις ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδος, που είναι μια περίοδος με μεγάλη κατανυκτική ατμόσφαιρα, ανεξάρτητα της πίστης, ανεξάρτητα του δόγματος.
Οι μέρες της Μεγάλης Εβδομάδος αγγίζουν τον καθένα από εμάς στις πολύ ευαίσθητες προσωπικές του στιγμές και χορδές. Από την άλλη πλευρά, αυτό το Φεστιβάλ έρχεται να ενταχθεί στην ευρύτερη πολιτική την οποία έχουμε, της σύνδεσης της πολιτιστικής κληρονομιάς με τα νεότερα και τα σύγχρονα δημιουργήματα του πολιτισμού. Η Πλάκα, την οποία οι περισσότεροι έχουν συνδυάσει με το ελληνικό καλοκαίρι, με τα καπηλειά, με την όμορφη γειτονιά της Αθήνας και τις Απόκριες, είναι η αρχαιότερη γειτονιά της Αθήνας, μια περιοχή που χωρίς να προκαλεί και να το φωνάζει, κρύπτει, δείχνει και δηλώνει τη μεγάλη ιστορική διάρκεια του πολιτισμού που αναπτύχθηκε στις διάφορες περιόδους στην Ελλάδα.
Εκτός από την αρχαιότητα, είναι οι βυζαντινές εκκλησίες, οι Άγιοι Απόστολοι, ο Άγιος Νικόλαος ο Ραγκαβάς, η Αγία Αικατερίνη, που κάνουν πολύ έντονη την παρουσία του Βυζαντίου και σηματοδοτούν την θρησκευτική χριστιανική ορθόδοξη πίστη. Συγχρόνως όμως είναι πολλά τα οθωμανικά μνημεία που είναι γύρω μας, τα βλέπει κανείς πάρα πολύ εύκολα. Ο Μεντρεσές, το Φετιχέ Τζαμί, το Λουτρό των Αέρηδων, το τζαμί στην Πλατεία στο Μοναστηράκι. Κι έρχονται μετά όλα αυτά τα νεοκλασικά που δεν είναι ένα απλό σκηνικό. Είναι κτήρια, τα οποία ιδρύθηκαν για να εξυπηρετήσουν την αστική τάξη αυτής της γειτονιάς όσο κι αν είναι αδόκιμος επί της ουσίας ο όρος ‘’αστική τάξη’’.
Μέσα σ’ αυτό το περιβάλλον βρίσκονται το Μουσείο των Λαϊκών Οργάνων, το Μετόχι του Παναγίου Τάφου, το Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού και το Μουσείο Κανελλοπούλου, ενώ συμπεριλαμβάνονται και κάποια άλλα τοπόσημα του κέντρου της Αθήνας, όπως ο Άγιος Διονύσιος στην Πανεπιστημίου, για να συνθέσουν το πεδίο στο οποίο θα αναπτυχθεί το συγκεκριμένο Φεστιβάλ. Έχουμε, λοιπόν, 17 ιστορικά τοπόσημα της Πλάκας και του κέντρου της Αθήνας που για τις τρεις πρώτες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδος θα φιλοξενήσουν έναν μαραθώνιο 62 συναυλιών και καλλιτεχνικών δράσεων με 400 μουσικούς, καλλιτέχνες, χορωδούς, τραγουδιστές, ψάλτες, ηθοποιούς, προσφέροντάς μας για πρώτη φορά αυτή την βαθιά κατάνυξη που συνδέεται με τη λατρεία, με την θρησκευτική πίστη αδογμάτιστα.
Θεωρώ λοιπόν πολύ σημαντικό ότι είμαστε σήμερα εδώ, παρουσιάζουμε και εγκαινιάζουμε αυτό το Φεστιβάλ. Πραγματικά θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς τον Γιώργο Κουμεντάκη, τον Αρχηγό Ενόπλων Δυνάμεων, γιατί όπως θα δείτε στο πρόγραμμα συμμετέχουν οι τρεις μπάντες, τα τρία Σώματα Στρατός, Αεροπορία, Ναυτικό και ομολογώ ότι η ανταπόκριση του Στρατηγού κ. Κωνσταντίνου Φλώρου ήταν, όχι απλώς θετική από την πρώτη στιγμή που το άκουσε, αλλά και εξαιρετικά ενθαρρυντική καθώς με ενθουσιασμό δέχτηκε την συνεργασία του μουσικού τμήματος των τριών Σωμάτων που συνθέτουν μαζί με τον χώρο τρεις διαδρομές. Θα ήθελα ακόμα να ευχαριστήσω τους διευθυντές των μουσείων «Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων Φοίβος Ανωγειανάκης», «Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού», «Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου» και το «Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών», γιατί και στο πρώτο ελληνικό πανεπιστήμιο θα φιλοξενηθεί εκδήλωση, και φυσικά τον πρόεδρο της Eurolife, Αλέξανδρο Σαρρηγεωργίου, για την εξαιρετική συνεργασία και κυρίως για την ευαισθησία με την οποία αντιμετώπισε τη συγκεκριμένη πρόταση».
Ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής Γιώργος Κουμεντάκης, οποίος παρουσίασε αναλυτικά τις εκδηλώσεις του φεστιβάλ, σημείωσε, μεταξύ άλλων: «Το 1ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής –μια συνδιοργάνωση του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και της Eurolife FFH– φιλοδοξούμε να γίνει η πρώτη μας μεγάλη ανοιχτή συνάντηση στο κέντρο της Αθήνας, μετά τα δύο χρόνια της πανδημίας. Μέσα στην κατανυκτική ατμόσφαιρα της Μεγάλης Εβδομάδας, οι δεκάδες συναυλίες της λατρευτικής μουσικής σε μοναδικά τοπόσημα της Πλάκας θα αποτελέσουν την ιδανική αφορμή για να βιώσουμε ξανά την έννοια του «μαζί» και να περιηγηθούμε στους ανοιξιάτικους δρόμους της πόλης μας. Το Φεστιβάλ προσκάλεσε κορυφαίους Έλληνες ερμηνευτές, σημαντικά σύνολα, μουσικούς, συνθέτες, για να παρουσιάσουν ένα πανόραμα της λατρευτικής μουσικής μουσικής σε μοναδικά τοπόσημα της Πλάκας θα αποτελέσουν την ιδανική αφορμή για να βιώσουμε ξανά την έννοια του «μαζί» και να περιηγηθούμε στους ανοιξιάτικους δρόμους της πόλης μας. Το Φεστιβάλ προσκάλεσε κορυφαίους Έλληνες ερμηνευτές, σημαντικά σύνολα, μουσικούς, συνθέτες, για να παρουσιάσουν ένα πανόραμα της λατρευτικής μουσικής με πολύ ευρείες αισθητικές και εννοιολογικές στοχεύσεις».
Ο Πρόεδρος και Διευθύνων Σύμβουλος της Eurolife FFH, Αλέξανδρος Σαρηγεωργίου, ανέφερε, μεταξύ άλλων: «Είμαστε περήφανοι που υποστηρίζουμε το 1ο Φεστιβάλ Λατρευτικής Μουσικής – μια διοργάνωση μεγάλης κλίμακας που αποτελείται από συναυλίες και εκδηλώσεις και θα προσφέρει δωρεάν σε κάθε άνθρωπο που θα την παρακολουθήσει μια μοναδική βιωματική εμπειρία. Για τρεις ημέρες, οι γειτονιές του κέντρου της Αθήνας που θα φιλοξενήσουν τις συναυλίες και τα δρώμενα του Φεστιβάλ, θα γεμίσουν με κόσμο, αποδεικνύοντας ότι, μέσω της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, μπορούν να προκύψουν και να υλοποιηθούν πρωτοβουλίες με πολύ μεγάλη αξία για όλους μας».
Επιτάφιος
Μίκης Θεοδωράκης
Μουσείο Ακρόπολης (προαύλιος χώρος) [Χωρητικότητα έως 1.000 άτομα]
Μ. Δευτέρα 18 Απριλίου 2022
Στις 17.00 και στις 20.30 (Διάρκεια: περ. 40΄)
(Σε περίπτωση βροχής, η συναυλία θα πραγματοποιηθεί τη Μ. Τετάρτη στις 20.30, στον ίδιο χώρο)
Ο θάνατος του αυτοκινητιστή Τάσου Τούση στις απεργιακές κινητοποιήσεις των καπνεργατών στη Θεσσαλονίκη το 1936 και κυρίως η φωτογραφία της μάνας να θρηνεί πάνω από το άψυχο κορμί του παιδιού της που δημοσιεύτηκε την επόμενη ημέρα στον Ριζοσπάστη ενέπνευσαν τον Γιάννη Ρίτσο να γράψει μια σειρά σπαρακτικών ποιημάτων υπό τον τίτλο Επιτάφιος.
Ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε οκτώ από τα ποιήματα της συλλογής το 1958 στο Παρίσι. Το παράδοξο είναι ότι δύο χρόνια αργότερα, το 1960, έγιναν σχεδόν ταυτόχρονα δύο ηχογραφήσεις. Η μία σε ενορχήστρωση του Μάνου Χατζιδάκι με ερμηνεύτρια τη Νάνα Μούσχουρη και η άλλη σε ενορχήστρωση Μίκη Θεοδωράκη με ερμηνευτή τον Γρηγόρη Μπιθικώτση. Η δεύτερη ήταν αυτή που έμεινε στην ιστορία και έφερε αληθινή επανάσταση στο ελληνικό τραγούδι. Η μελοποίηση του Θεοδωράκη, που επιτυγχάνει να απεικονίσει μουσικά κάθε λέξη των συγκλονιστικών στίχων του Ρίτσου, το πάντρεμα της υψηλής ποίησης με τον λαϊκό ήχο και το μπουζούκι, αλλά και η συγκινητική ερμηνεία του Μπιθικώτση, συνθέτουν τα βασικά χαρακτηριστικά ενός έργου που θεωρείται σταθμός για την ελληνική δισκογραφία.
Στη εκδοχή της συναυλίας αυτής τα οκτώ τραγούδια παίζονται χωρίς διακοπή, σχηματίζοντας έναν αδιάσπαστο κύκλο τραγουδιών. Ο θρήνος της μάνας (σολίστ) παντρεύεται με το μοιρολόι της γυναικείας χορωδίας, ενώ το εισαγωγικό μέρος του τραγουδιού «Μέρα Μαγιού» επανέρχεται ως «έμμονη ιδέα» (idée fixe) καθ’ όλη τη διάρκεια του έργου, υποδηλώνοντας την πομπή του τελευταίου αποχαιρετισμού.
Τη διασκευή υπογράφει ο Γιάννης Μπελώνης. Διευθύνει ο Στάθης Σούλης και ερμηνεύει η Νατάσσα Μποφίλιου. Συμμετέχει μικρό μουσικό σύνολο και οι chórεs σε μουσική διεύθυνση και διδασκαλία Ειρήνης Πατσέα, Σιμέλας Εμμανουηλίδου και καλλιτεχνική διεύθυνση Μαρίνας Σάττι.
R-evolution #Passion
Μουσική Δημήτρης Μπάκας
Ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών [Χωρητικότητα έως 50 άτομα]
Μ. Δευτέρα 18 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
To R-evolution σκιαγραφεί αισθητικά τα δύο κύρια χαρακτηριστικά της πνευματικότητας των Ελλήνων πριν το ξεκίνημα της Eπανάστασης. Προβάλλει τις ιδέες της οικουμενικότητας και της εσωτερικότητας, που αναπτύχθηκαν από τους Πατέρες της Εκκλησίας κατά τη βυζαντινή περίοδο και διατηρήθηκαν κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας, αλλά μετά την Eπανάσταση αλλοιώθηκαν. Σε αυτή τη συνθήκη αναφέρεται και ο τίτλος του έργου R-evolution, όπου R σημαίνει restricted (όρος δανεισμένος από τον κινηματογράφο), και evolution που σημαίνει εξέλιξη, δηλαδή περιορισμένη εξέλιξη.
Το έργο αποτελεί ένα είδος συνόδου ετερόκλητων στοιχείων, τόσο από άποψη μουσικής όσο και ενορχήστρωσης, μέσα από μια κοινή καλλιτεχνική συνθετική αισθητική που χαρακτηρίζει τη γραφή του συνθέτη (αποφατική σύνθεση). Μέσα σε αυτό το πνεύμα, το R-evolution φέρνει μαζί μια βυζαντινή χορωδία, ένα πιάνο, ένα σύνολο σαξοφώνων και ηλεκτρονικά στοιχεία ως σύμβολο της οικουμενικότητας, ενώ το μουσικό υλικό είναι αυτό που εκφράζει την εσωτερικότητα της αισθητικής του έργου: ως σύμβολο της εσωτερικότητας της βυζαντινής σκέψης και των Πατέρων της Εκκλησίας που ονομάζονται Μυστικοί και οι οποίοι εκφράζουν τα βαθύτερα μυστικά νοήματα και εμπειρίες της θεολογικής σκέψης και εσωτερικής ζωής (μυστικισμός).
Η περίοδος που μάλλον εκφράζει βαθύτερα αυτές τις έννοιες είναι η περίοδος της Μεγάλης Εβδομάδας. Η Μεγάλη Εβδομάδα δεν αποτελεί μόνο τη «θέα» της διαδρομής των Παθών του Χριστού, αλλά αποτελεί δυνάμει τη σύνοψη της πνευματικής ζωής του κάθε χριστιανού, που περνά από το πάθος (την κένωση διά της οποίας απεκδύεται τον φίλαυτο εαυτό, το άτομο) και οδηγείται στην Ανάσταση (την ανάδυση του προσώπου και της περιχωρητικής αγάπης). Σε αυτήν λοιπόν αναφέρεται και το δεύτερο μέρος του τίτλου, Passion. Μαζί συνθέτουν μια ολική εικόνα της μυστικής θεωρίας του ανατολικού Χριστιανισμού.
Συμμετέχουν το Σύνολο σαξοφώνων Sax Nouveau, το Κλιμάκιο βυζαντινού χορού Ηδύμελον, η Ευτυχία Βενιωτά (πιάνο) και ο Δημήτρης Μπάκας (σύνθεση & sound art).
«… ἐν τῇ ἐρήμῳ», opus 124 (2022)
Δραματικός λυρικός μονόλογος για βαρύτονο και μπάσο κλαρινέτο
Μουσική Φίλιππος Τσαλαχούρης
Ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Φετιχιέ Τζαμί (Ρωμαϊκή Αγορά) [Χωρητικότητα έως 50 άτομα]
Μ. Δευτέρα 18 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Η δραματουργική πλοκή του έργου είναι δομημένη με στίχους από τους Ψαλμούς του Δαβίδ στην εύχυμη μετάφραση του Ανδρέα Κάλβου. Η επιλογή των στίχων έγινε με σκοπό τη δημιουργία ενός εσωτερικού πνευματικού ειρμού που οδηγεί από την απομόνωση και τη συντριβή στην οργή και την κατάρρευση. Ακολουθεί η σύντομη και βαθιά ανθρώπινη προσευχή του Ιωνά, από το ομώνυμο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης. Η επίκληση λυτρώνει, ακολουθεί η γαλήνη και η σιωπή. Το κείμενο του Ιωνά αποδίδεται σε μετάφραση του Χάρη Ιωσήφ. Ο ήχος του μπάσου κλαρινέτου στηρίζει, συμπληρώνει, αποκαλύπτει, υπογραμμίζει και βοηθά τον ακροατή να εστιάσει στην ουσία του κειμένου. Βαρύτονος και μπάσο κλαρινέτο δεν διαχωρίζονται, είναι η ίδια φωνή, ένας κοινός νους αλλά με δύο όψεις που αναδύονται επώδυνα από το θεμελιώδες υπαρξιακό ερώτημα.
Με τους Άγγελο Χονδρογιάννη (βαρύτονο) και Λευτέρη Τρύφωνα (μπάσο κλαρινέτο).
Στο λυκαυγές της άνοιξης
Μουσική Κυριάκος Καλαϊτζίδης
Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» – Κέντρο Εθνομουσικολογίας [Χωρητικότητα έως 160 άτομα]
Μ. Δευτέρα 18 Απριλίου 2022
Στις 18.00 και στις 19.00 (Διάρκεια: περ. 20΄)
Λυκαυγές ονομάζεται η χρονική περίοδος από τη στιγμή που το σκοτάδι διαλύεται μέχρι να ανατείλει ο ήλιος. Όταν μέσα στο βαθύ σκοτάδι αχνοφέγγει μια υποψία φωτός και η φύση ανυπομονεί να ξυπνήσει. Έτσι κι εμείς, στις πένθιμες, ατελείωτες, θαρρείς, μέρες της Μεγάλης Εβδομάδας, ανυπομονούμε για την Ανάσταση που αχνοφέγγει πότε ως υποψία και πότε ως βεβαιότητα. Στο λυκαυγές της άνοιξης ψελλίζουμε τραγούδια προσβλέποντας στο «γλυκύ Έαρ» που θα φέρει την καρδιακή μας ανθοφορία.
Η φωνή ως το τέλειο μουσικό όργανο, το κανονάκι ως ο πολύχορδος κανόνας της Ανατολής και η βιόλα ντα γκάμπα, το τοξωτό λαούτο της Δύσης, συντονίζονται σε μέλος ηδύ για να προσφέρουν παραμυθία στον ταλαιπωρημένο άνθρωπο της πολύβουης σύγχρονης Βαβυλώνας. Μια αγκαλιά, ένα χάδι κι ένα φιλί σε μια μουσική νησίδα αναστοχασμού καταμεσής του φουρτουνιασμένου πελάγους της καθημερινότητας.
Στη συναυλία αυτή ακούγονται πρωτότυπες συνθέσεις του Κυριάκου Καλαϊτζίδη σε στίχους της Βασιλικής Νευροκοπλή, αλλά και διασκευές παραδοσιακών τραγουδιών.
Με τους Ειρήνη Δερέμπεη (φωνή), Τάσο Πούλιο (κανονάκι), Ανδρέα Λινό (βιόλα ντα γκάμπα).
Εquábili
Μουσική διεύθυνση Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Μουσείο Ακρόπολης (ισόγειο) [Χωρητικότητα έως 200 άτομα]
Μ. Δευτέρα 18 Απριλίου 2022
Στις 18.00 και στις 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Το νεοσύστατο γυναικείο φωνητικό σύνολο Equábili παρουσιάζει α καπέλα [a cappella – χωρίς συνοδεία μουσικών οργάνων] χορωδιακά έργα συνθετών της Αναγέννησης, του Ρομαντισμού και του 20ού αιώνα.
Θα ακουστούν συνθέσεις του Ισπανού Τομάς Λουίς ντε Βικτόρια (1548-1611) O vos omnes, του Ιταλού Τζουζέππε Βέρντι (1813-1901) Laudi alla Vergine Maria, των Γάλλων Κλωντ Ντεμπυσσύ (1862-1918) Les Angélus, Αντρέ Καπλέ (1878-1925) Sanctus και Φρανσίς Πουλένκ (1899-1963) Ave verum & Ave Maria, αλλά και των Ούγγρων Ζόλταν Κόνταϋ (1882-1967) Hegyi éjszakák και Γιόζεφ Κάραϊ (1927-2013) Hodie Christus.
Στάμπατ Μάτερ
Τζοακίνο Ροσσίνι
Μεταγραφή για μουσική δωματίου του Ζακ-Νικολά Λέμμενς (Λονδίνο, 1878)
Μουσική διεύθυνση Μάρκελλος Χρυσικόπουλος
Ιερός Καθολικός Καθεδρικός Ναός Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη [Χωρητικότητα έως 400 άτομα]
Μ. Δευτέρα 18 Απριλίου 2022
Στις 19.30 (Διάρκεια: περ. 60΄)
Το Στάμπατ Μάτερ του Τζοακίνο Ροσσίνι έχει μια ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα ιστορία, χαρακτηριστική τόσων μουσικών έργων που γράφτηκαν σε μια εποχή θολή όσον αφορά τα εκδοτικά δικαιώματα και κυρίως την έννοια της πνευματικής ιδιοκτησίας.
Η ανάθεση του έργου έγινε το 1831, κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Ισπανία, από τον κληρικό και κυβερνητικό σύμβουλο Μανουέλ Φερνάντεθ Βαρέλα, στον οποίο ο Ροσσίνι και το αφιέρωσε. O συνθέτης άρχισε αμέσως να δουλεύει πάνω στο Στάμπατ Μάτερ αλλά επικαλούμενος –ή προφασιζόμενος– λόγους υγείας, πιθανώς ένα λουμπάγκο ή μια προγενέστερη μόλυνση από γονόρροια, διέκοψε τη δουλειά του λίγο μετά την επιστροφή του στο Παρίσι. Δεχόμενος όμως πιέσεις από τον παραγγελιοδότη του προκειμένου να παραδώσει το έργο, ανάθεσε εν κρυπτώ στον συνάδελφό του Τζοβάννι Ταντολίνι την ολοκλήρωση των υπόλοιπων μερών του Στάμπατ Μάτερ, το οποίο παρουσιάστηκε τελικά από τον ίδιο τον Ταντολίνι στη Μαδρίτη το 1833.
Μετά τον θάνατο του Βαρέλα τον επόμενο χρόνο, το χειρόγραφο, με το όνομα του Ροσσίνι, κατέληξε στα χέρια του Γάλλου εκδότη Αντουάν Ωλανιέ, ο οποίος το αγόρασε από τους νόμιμους κληρονόμους για δύο χιλιάδες φράγκα. Μόλις ο Ροσσίνι το έμαθε, αποκήρυξε τη συγκεκριμένη εκδοχή ενημερώνοντας τον Ωλανιέ για τη συνδρομή του Ταντολίνι. Αυτός με τη σειρά του αποφάσισε το Στάμπατ Μάτερ να παιχτεί στο Παρίσι μόνο με τα έξι «αυθεντικά» μέρη, παρότι ο Ροσσίνι εξοργισμένος δήλωνε αποκλειστικός ιδιοκτήτης αυτών. Εντωμεταξύ ο Ροσσίνι, με τη χαρακτηριστική εμπορική ευφυΐα του, είχε ήδη έρθει σε επικοινωνία με τον εκδότη Εζέν Τρουπενά προκειμένου λίγο αργότερα να του παραδώσει το Στάμπατ Μάτερ έχοντας αντικαταστήσει τα έξι μέρη του Ταντολίνι με τέσσερα δικά του. Η δικαστική διαμάχη ανάμεσα στον συνθέτη, τους δύο εκδότες και τους διεκδικητές των συγγενικών δικαιωμάτων θα τελειώσει με την πρεμιέρα του ολοκληρωμένου από τον Ροσσίνι έργου και με τα δικαιώματα δημόσιας εκτέλεσής του αγορασμένα από το Ιταλικό Θέατρο [Théâtre-Italien] στο δεκαπλάσιο της αρχικής τιμής.
Η μεταγραφή με πιάνο, αρμόνιο και μικρό φωνητικό σύνολο –κατά τα πρότυπα της Μικρής επίσημης λειτουργίας [Petite messe solennelle] στην αρχική της μορφή– εκδόθηκε στο Λονδίνο το 1879 και οφείλεται στον Βέλγο Ζακ-Νικολά Λέμμενς, δεξιοτέχνη εκκλησιαστικού οργάνου και του αρμονίου Μυστέλ. Ας σημειωθεί πως ο ίδιος ο Ροσσίνι, αντί του αρμονίου, ως εναλλακτικό όργανο είχε σκεφτεί το ακορντεόν.
Με την υψίφωνο Μυρσίνη Μαργαρίτη, τις μεσοφώνους Θεοδώρα Μπάκα, Έλενα Μαραγκού, Σοφία Πάτση, τους τενόρους Βασίλη Καβάγια, Γιάννη Φίλια, και τους μπασοβαρύτονους Μάριο Σαραντίδη, Γιώργο Παπαδημητρίου. Συμμετέχουν οι Σοφία Ταμβακοπούλου (φορτεπιάνο) και Κωνσταντίνος Ράπτης (μπαγιάν).
Μουσική Πολεμικής Αεροπορίας
Αρχιμουσικός Επγός (ΜΣ) Αλέξανδρος Λιτσαρδόπουλος
Αφετηρία: Διονυσίου Αρεοπαγίτου (Μουσείο Ακρόπολης)
Στάση: Πλατεία Θησείου
Τερματισμός: Πλατεία Καπνικαρέας
Μ. Δευτέρα 18 Απριλίου 2022
Στις 21.15
Το βράδυ της Μ. Δευτέρας, η Μουσική της Πολεμικής Αεροπορίας θα ξεκινήσει την πορεία της από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου (Μουσείο Ακρόπολης) και με μια στάση στην πλατεία Θησείου (οδός Αποστόλου Παύλου) θα τερματίσει στην πλατεία της Καπνικαρέας (οδός Ερμού). Θα ερμηνεύσει το Αντάτζιο σε σολ ελάσσονα του Τομάζο Αλμπινόνι, το Πένθιμο εμβατήριο του Τζουζέππε Βέρντι, το Πένθιμο εμβατήριο από τη Συμφωνία αρ. 3 σε μι ύφεση μείζονα, έργο 55, γνωστή και ως Ηρωική Συμφωνία του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, αλλά και το Lacrimosa από το Ρέκβιεμ του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ.
Το Σμήνος Μουσικής της Πολεμικής Αεροπορίας ιδρύθηκε το 1947 με Διοικητή τον Υπσγό Νικόλαο Ραφτόπουλο, αποτελούμενο από έφεδρο προσωπικό περίπου 40 ανδρών. Το 1953 άρχισε να πλαισιώνεται με μόνιμο προσωπικό. Την παρούσα περίοδο τα μόνιμα στελέχη της συγκροτούν την Μπάντα και την ελαφρά ορχήστρα της ΠΑ. Το Σμήνος Μουσικής υπάγεται διοικητικά στη Μοίρα ΓΕΑ. Κατά τη διάρκεια της 75χρονης πορείας της, η Μπάντα της ΠΑ έχει επιδείξει ένα αξιοσημείωτο έργο τόσο στον στρατιωτικό τομέα όσο και στο κοινωνικό σύνολο. Η Μουσική της Πολεμικής Αεροπορίας διαθέτει πλούσιο ρεπερτόριο από όλα τα είδη μουσικής (εμβατήρια, ευρωπαϊκή μουσική, ελληνική παραδοσιακή μουσική, ελληνική και ξένη ελαφρά μουσική), ενώ έχει δώσει συναυλίες στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και Θεσσαλονίκης και σε όλη σχεδόν την Ελλάδα. Επιπλέον, έχει εκπροσωπήσει την Πολεμική Αεροπορία σε διεθνή φεστιβάλ στρατιωτικών μουσικών, αλλά και άλλων εκδηλώσεων στο εξωτερικό.
Λειτουργία των πειρασμών
Μουσική Σπύρος Καλλιβωκάς
Ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Ιερός Ναός Αγίου Ελισαίου – Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού [Χωρητικότητα έως 50 άτομα]
Μ. Δευτέρα 18 και Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 22.30 (Διάρκεια: περ. 30΄)
H Λειτουργία των πειρασμών είναι ένα έργο στα όρια του μουσικού θεάτρου και ενός είδους σύγχρονης λειτουργίας με θέμα τους πειρασμούς της Καινής Διαθήκης. Το κείμενο του έργου, με υπογραφή του συνθέτη, προέρχεται από την Καινή Διαθήκη, σε γλώσσα μεικτή, αρχαία και νέα ελληνικά, ενώ περιλαμβάνει σπαράγματα από τα έργα Ο ξεπεσμένος δερβίσης του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και Ανακάλυψε την ψυχή του του Ζαχαρία Παπαντωνίου. Πειράζω σημαίνει δοκιμάζω. Προέρχεται από την ινδοευρωπαϊκή ρίζα του πεῖρα που σημαίνει περνώ. Θα μπορούσε λοιπόν να ειπωθεί μεταφορικά ότι πειρασμός είναι ένα πέρασμα από μια δοκιμασία. Το έργο κατά την εξέλιξή του πραγματοποιεί μια περιήγηση, μια μορφή περιφοράς: ξεκινάει από την «Αυλή των θαυμάτων», όπως αποκαλούσαν την αυλή του αρχοντικού του Λογοθέτη, και καταλήγει στο εκκλησάκι του Αγίου προφήτη Ελισαίου, όπου έψελναν ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και ο Ζαχαρίας Παπαντωνίου.
Με τους Κωνσταντίνο Ζαμπούνη, Γιάννη Φίλια (τενόρους), Γεράσιμο Παπαδόπουλο (βαρύτονο, ψάλτη), Γιώργο Παπαδημητρίου (βαθύφωνο) και Αλεξάνδρα Παπαστεργιοπούλου (κρουστά).
Υμνολογικό οδοιπορικό στη Μεγάλη Εβδομάδα
Βυζαντινός Χορός Τρόπος
Μουσική διεύθυνση: Κωνσταντίνος Αγγελίδης, Πρωτοψάλτης
Μετόχι Παναγίου Τάφου [Χωρητικότητα έως 150 άτομα]
Μ. Δευτέρα 18 Απριλίου 2022
Στις 22.30 (Διάρκεια: περ. 45΄)
Ο Βυζαντινός Χορός Τρόπος, υπό τη διεύθυνση του Πρωτοψάλτη και δασκάλου της ψαλτικής τέχνης Κωνσταντίνου Αγγελίδη, ερμηνεύει ύμνους της Ορθόδοξης εκκλησιαστικής παράδοσης από τις ακολουθίες της Μεγάλης Εβδομάδας.
Μια προσέγγιση των γεγονότων της Μεγάλης Εβδομάδας μέσα από τις ακολουθίες των ημερών. Προικισμένοι με το ιδιαίτερο τάλαντο του ποιητικού λόγου, οι υμνογράφοι της Εκκλησίας μάς κληροδότησαν μέσα από την ποιητική τους δημιουργία τις λεπτές τους συγκινήσεις και την πνευματική τους εμπειρία. Ένδυμα του λόγου η εκκλησιαστική μουσική, «τα τραγούδια του Θεού» κατά τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, που μας εισάγουν με τον προσευχητικό και αναγωγικό τους χαρακτήρα στο μυστήριο του Εσταυρωμένου και Αναστημένου Χριστού.
Ακένωτος κρήνη
Μουσική Αποστόλης Κουτσογιάννης
Oros Ensemble
Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» – Κέντρο Εθνομουσικολογίας [Χωρητικότητα έως 160 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Σε μια εποχή όπου η μουσική πράξη ως συμμετοχική τελετουργία συσχετίστηκε με τη διασπορά μεταδοτικής νόσου, το ζήτημα της (χαμένης) θεραπευτικής ιδιότητας της μουσικής αναδεικνύεται πιο επίκαιρο από ποτέ. Στο πλαίσιο αυτό, το Oros Ensemble παρουσιάζει ένα πρόγραμμα εμπνευσμένο από το κατανυκτικό πνεύμα της Μεγάλης Εβδομάδας με νέα έργα στα οποία η μουσική συνομιλεί με την παράδοση των ιδιόμελων τροπαρίων της Ορθόδοξης Εκκλησίας, αλλά και με τη φιλοσοφική έννοια της Viriditas της Δύσης (στα λατινικά Viriditas σημαίνει ζωντάνια, πλούσια βλάστηση).
Πιο συγκεκριμένα, η καθαρτήρια δύναμη του νερού, που στα ιδιόμελα της Ακολουθίας της Λιτής ταυτίζεται με τη μητρική αγάπη ως «Ακένωτος κρήνη», συντρέχει το έργο Αρχείο ενστίκτων του Αποστόλη Κουτσογιάννη. Την ίδια στιγμή, στο έργο healing («θεραπεύειν»), που παρουσιάζεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα, η έννοια της Viriditas, η οποία συνδέεται με τη φιλοσοφική παράδοση της Χίλντεγκαρντ φον Μπίνγκεν, Αγίας των δυτικών Εκκλησιών, ταυτίζεται με τη γονιμότητα της φύσης και τη ζωή.
Μέσα από τα έργα αυτά και υπό το πρίσμα της κυριαρχίας της ζωής επί του θανάτου, το Oros Ensemble επιχειρεί να προσεγγίσει τη διαρκή κάθαρση της Μεγάλης Εβδομάδας. Θα ακουστούν τα μέρη Ιδιόμελο, Lacrime, Προς Β. από το έργο Αρχείο ενστίκτων καθώς και το έργο healing («θεραπεύειν»).
Το Oros Ensemble δημιουργήθηκε τον Ιανουάριο του 2020 από μια ομάδα νέων μουσικών και με τη συνδρομή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και την υποστήριξη της ομάδας Vamvakou Revival, στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας αναβίωσης της Βαμβακούς στην Πελοπόννησο, που υλοποιείται με την ηθική και οικονομική υποστήριξη του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ).
Αφιέρωμα στον Παλεστρίνα
Sibílima Ensemble
Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών [Χωρητικότητα έως 50 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 20΄)
Το μουσικό σύνολο Sibílima παρουσιάζει έργα λατρευτικού περιεχομένου του αναγεννησιακού Ιταλού συνθέτη Τζοβάννι Πιερλουίτζι ντα Παλεστρίνα (1525-1594), ενός από τους κυριότερους εκπροσώπους της πολυφωνίας και διαμορφωτές της δυτικής εκκλησιαστικής μουσικής.
Οι Sibílima δημιουργήθηκαν το 2020 στην Αθήνα. Αντλούν υλικό από την παλαιά έως τη σύγχρονη εποχή, καθώς επίσης ηχοχρώματα και τεχνοτροπίες από παραδοσιακές και λόγιες μουσικές του κόσμου. Η πρόκληση για την ομάδα είναι η οργανική σύνδεση αυτών των διαφορετικών μεταξύ τους στοιχείων. Οι Στέλιος Παπαναστάσης (βιόλα), Γιώργος Ταμιωλάκης (τσέλο) και Λευτέρης Ανδριώτης (κρητική λύρα) αποτελούν τα τρία εκ των πέντε ιδρυτικών μελών της ομάδας, το όνομα της οποίας παραπέμπει στο ρεπερτόριό της: ένα μωσαϊκό από στοιχεία που συχνά έχουν διαφορετικές έως και αταίριαστες μεταξύ τους υφές.
Σε αυτή τη συναυλία συμπράττουν με τρεις σπουδαίους μουσικούς, τον Κωνσταντίνο Σηφάκη (κοντραμπάσο), τον Χρήστο Τσόγια-Ραζάκωφ (όμποε) και τον Ηλία Σκορδίλη (κλαρινέτο), παρουσιάζοντας συνθέσεις του Παλεστρίνα από τον αφιερωμένο στον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄ κύκλο Άσμα Ασμάτων [Canticum Canticorum] (Adiuro vos filiae Jerusalem, Caput eius aurum optimum, Dilectus meus descendit, Descendi in hortum nucum), αλλά και το Canite tuba από το Δεύτερο βιβλίο των μοτέτων του.
Continuum
Mάνια Παπαδημητρίου ηθοποιός
Βασίλης Παπαβασιλείου κοντραμπάσο
Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου [Χωρητικότητα έως 30 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Η διακεκριμένη ηθοποιός Μάνια Παπαδημητρίου και ο δεξιοτέχνης κοντραμπασίστας, Α΄ Κορυφαίος της Ορχήστρας της ΕΛΣ Βασίλης Παπαβασιλείου επιχειρούν τη βαθιά συγχρονική ανάγνωση κειμένων των Φιόντορ Ντοστογιέφσκι, Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και Εμμανουήλ Ροΐδη.
Συγκεκριμένα, ο διάλογος της Σόνιας με τον Ρασκόλνικοφ από το έργο Έγκλημα και τιμωρία του Ντοστογιέφσκι συναντιέται με αποσπάσματα για την εκκλησιαστική μουσική και τον λογαοιδικό τρόπο ανάγνωσης των Ευαγγελίων, καθώς και το χρονογράφημα Ο Επιτάφιος και η Ανάστασις εις τα χωρία του Παπαδιαμάντη. Επιλέγονται δε ως αυθεντικά στοιχεία ενός ευρύτερου τελετουργικού της Μεγάλης Εβδομάδας.
Η φωνή και η κίνηση της ηθοποιού εμπλέκονται σε ένα διαλεκτικό συνεχές (Continuum) με τη δράση του κοντραμπασίστα και τα χρώματα ενός ηλεκτρονικού ηχοτοπίου. Τα καθηλωτικά κείμενα και η εξερεύνηση των ορίων της ανθρώπινης φωνής και του κοντραμπάσου ορίζουν με τη σειρά τους ένα νέο Continuum, ανάμεσα στο Θείο Πάθος και την ανθρώπινη τρωτότητα.
Θα ακουστούν αποσπάσματα έργων για σόλο κοντραμπάσο των Γκιαιργκ Λίγκετι, Τέππο Χάουτα-άχο και Φρανσουά Ραμπάτ.
Ιερές μουσικές των σούφι δερβίσηδων της Πόλης
Φετιχιέ Τζαμί (Ρωμαϊκή Αγορά) [Χωρητικότητα έως 50 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Οι Μεβλεβί –γνωστοί και ως περιστρεφόμενοι δερβίσηδες– αποτελούν το κυρίαρχο τάγμα στο πλαίσιο του σουνίτικου μυστικιστικού Ισλάμ. Η παρουσία τους στον πνευματικό βίο, την πολιτισμική έκφραση και τη μουσική δημιουργία και πράξη στην Οθωμανική Κωνσταντινούπολη του 19ου αιώνα υπήρξε καθοριστική. Πέρα όμως από τη χρήση της μουσικής, σημαντικό στοιχείο της τελετουργίας των σούφι δερβίσηδων αποτελεί και ο χορός (στροβιλισμός), πρακτική με ιδιαίτερο πνευματικό και συμβολικό περιεχόμενο, η οποία αποσκοπεί στη μυστικιστική έκσταση και ένωση με το Θείο.
Στη συναυλία θα παρουσιαστούν οργανικές και φωνητικές συνθέσεις από τον πλούσιο μουσικό πολιτισμό του μυστικιστικού τάγματος των Mεβλεβί δερβίσηδων της Πόλης. Πιο συγκεκριμένα, θα αποδοθούν οργανικά (peşrev) αλλά και φωνητικά (selam) μέρη από τη μυστικιστική τελετουργία ayin, καθώς επίσης οργανικοί (taksim) και φωνητικοί (kâside) αυτοσχεδιασμοί, κυρίαρχοι στο πλαίσιο της συγκεκριμένης λατρευτικής ιεροτελεστίας.
Επιπλέον, θα ακουστούν ιλαχί (ilâhi), ύμνοι εξαιρετικά δημοφιλείς όχι μόνο στις τάξεις των Μεβλεβί, αλλά γενικότερα στο ισλαμικό μουσικό περιβάλλον της Πόλης.
Συμμετέχουν οι μουσικοί Ταξιάρχης Γεωργούλης (ούτι), Νίκος Ανδρίκος (φωνή), Νίκος Παραουλάκης (νέυ), Τάσος Πούλιος (κανονάκι).
Έργα λατρευτικής μουσικής σε πιάνο – Μέρος Α΄
Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός [Χωρητικότητα έως 450 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 και Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 18.00 (Διάρκεια: περ. 110΄)
Στον ιστορικό και επιβλητικό χώρο της αίθουσας του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός, το Φεστιβάλ Πιάνου της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συμβάλλει στο κατανυκτικό κλίμα της Μεγάλης Εβδομάδας με δύο συναυλίες που περιλαμβάνουν έργα λατρευτικής μουσικής.
Το πρόγραμμα περιδιαβαίνει συνθετικές ανησυχίες με επίκεντρο το Θείο, από την Αναγέννηση έως σήμερα, όπως αποτυπώθηκαν για τον πιανιστικό ήχο σε μεταγραφές ή πρωτότυπα έργα. Συναισθήματα μετάνοιας, ευλάβειας, λύτρωσης, εξιλέωσης αναμοχλεύονται μέσα από τον πλούσιο και πολυδιάστατο ήχο σημαντικών πιανιστών.
Θα ακουστούν έργα των: Γιόζεφ Χάυντν, Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ, Μωρίς Ραβέλ, Ολιβιέ Μεσσιάν, Φραντς Λιστ, Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ / Φερρούτσο Μπουζόνι, Αλεξάντρ Σκριάμπιν.
Συμμετέχουν οι σολίστ: Νίκος Λαάρης, Στέφανος Νάσος, Χαράλαμπος Αγγελόπουλος, Απόστολος Παληός.
Λατρευτικές μουσικές του κόσμου
Διαπολιτισμική Ορχήστρα ΕΛΣ
Υπεύθυνος ορχήστρας: Χάρης Λαμπράκης
Μουσείο Ακρόπολης (προαύλιος χώρος) [Χωρητικότητα έως 1.000 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 18.00 και στις 20.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Η Διαπολιτισμική Ορχήστρα ξεκίνησε το ιδιαίτερο ταξίδι της στον κόσμο της μουσικής τον Οκτώβριο του 2019. Με κυρίαρχη ιδέα ότι η μουσική μπορεί να αποτελέσει κοινό τόπο ως πυρήνας ισότιμης συνάντησης και αλληλεπίδρασης, ως πλατφόρμα επικοινωνίας διαφορετικών αντιλήψεων και πολιτισμών, προτείνει τον σεβασμό και την αποδοχή του άλλου, τη σύμπραξη που προκύπτει ως ανάγκη βαθύτερης επικοινωνίας, αλλά και τη νέα μουσική δημιουργία που είναι όμως απαλλαγμένη από στερεότυπα, δογματισμούς και αγκυλώσεις. Αυτή τη στιγμή η Διαπολιτισμική Ορχήστρα αριθμεί περισσότερα από είκοσι μέλη, μόνιμους ή προσωρινούς κατοίκους της Αθήνας, επαγγελματίες και ερασιτέχνες, από την Ελλάδα, την Τουρκία, τη Συρία, την Κύπρο, τη Γαλλία και την Πορτογαλία, ενώ μέχρι σήμερα έχει πραγματοποιήσει συναυλίες σε Εναλλακτική Σκηνή ΕΛΣ, Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, Δημοτικό Θέατρο Πειραιά κ.α.
Στη συναυλία αυτή η Διαπολιτισμική Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής παρουσιάζει ένα πρόγραμμα εμπνευσμένο από τις λατρευτικές μουσικές της Κύπρου, της Πορτογαλίας και των σκανδιναβικών χωρών, από τη σούφικη μουσική παράδοση της Ανατολής, τους θρήνους της Παναγίας του ευρωπαϊκού Μεσαίωνα, αλλά και τα Απαλάχια Όρη.
Σημύδες
Μουσική Γιάννης Μαραμαθάς
Ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Λουτρό των Αέρηδων [Χωρητικότητα έως 50 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 και Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 19.00, 20.00 και 21.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Οι Σημύδες είναι μια παράσταση ηχητικής τέχνης, τελετουργικού χαρακτήρα. Δύο χειροποίητα singing bowls αποτελούν τους βασικούς ηχητικούς πυλώνες του έργου. Μέσω της χρήσης αυτοσχέδιων μουσικών αντικειμένων, το πλούσιο συχνοτικό τους υλικό έρχεται στο φως, αποσυντίθεται, αναδιοργανώνεται, αναμορφώνεται οδηγώντας σε διάφορες ηχοχρωματικές διαδρομές. Στο κέντρο των δύο δράσεων τοποθετείται η φωνή σε ένα ηχητικό γίγνεσθαι ελεύθερο να βιωθεί από οποιοδήποτε σημείο του χώρου. Ο Γιάννης Μαραμαθάς είναι συνθέτης και ερμηνευτής σύγχρονης κλασικής μουσικής και ηχητικής τέχνης, έχει μεταξύ άλλων ασχοληθεί με παραστάσεις χορού και video art.
Ερμηνεύει ο Γιάννης Μαραμαθάς, καθώς και οι Δάφνη Μέγγου, Νίκος Λιάσκος και Ανθή Δαμβουνέλη. Συμμετέχει επίσης η Σαβίνα Γιαννάτου.
Threnodiæ Germanicæ
Cantores Sancti Pauli — The Clerkes Extraordinarie
Μουσική διεύθυνση Ιάσων Μαρμαράς
Ιερός Καθολικός Καθεδρικός Ναός Αγίου Διονυσίου του Αρεοπαγίτη [Χωρητικότητα έως 400 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 19.30 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Από τη Γερμανία του 17ου αιώνα, αμείλικτα χτυπημένη από πολέμους και ασθένειες, σώζεται πληθώρα τυπωμένων επικηδείων λόγων. Οι λόγοι αυτοί, που εκφωνούνταν από τον πάστορα πάνω από το ανοικτό φέρετρο ως εκπορευόμενοι από τον νεκρό, όφειλαν, ακολουθώντας τη λουθηρανική γραμμή, να έχουν στραμμένη τη ματιά τους στην αιώνια ζωή.
Η παρηγοριά των ζωντανών όμως, όπως παραδέχεται και η λουθηρανική θεολογία της εποχής, δεν μπορεί να επιτευχθεί μόνο με τη διακήρυξη του χαρμόσυνου μηνύματος του Παραδείσου. Στη μουσική που συνοδεύει πολλούς από τους λόγους αυτούς για τους διαφόρους επιφανείς άνδρες και γυναίκες της εποχής, συχνά τονίζεται το στοιχείο της θλίψης και του θρήνου, και υπερισχύει η απαξίωση των επίγειων αγαθών σε σχέση με την προσμονή τής μετά θάνατον ζωής. Έτσι οι συνθέτες του γερμανικού μπαρόκ δράττονται της ευκαιρίας να χρησιμοποιήσουν τα εκφραστικά μέσα της λεγόμενης seconda pratica, άρτι αφιχθείσας από την Ιταλία, για να εκφράσουν τον αμέτρητο πόνο που φέρνει ο θάνατος αγαπημένων προσώπων.
Στη συναυλία Threnodiæ Germanicæ θα παρουσιαστεί μια σύντομη ανθολογία τέτοιων γερμανικών θρηνωδιών, σε διαφορετικά ύφη, από όλο τον γερμανόφωνο χώρο. Από τις φωνές θα ακουστούν οι ήχοι της ιδιαίτερης, γλυκιάς προφοράς των γερμανικών, που μαρτυρεί περί το 1650 ο Κριστόφ Μπέρνχαρντ στη διατριβή του για το τραγούδι «Von der Singekunst oder Manier». Τους οκτώ τραγουδιστές της διπλής τετράφωνης χορωδίας θα συνοδεύσουν δύο τετράφωνες «χορωδίες» εγχόρδων και χάλκινων πνευστών κατά την πρακτική της εποχής, με το κορνέτο και τις βιόλες ντα γκάμπα που τόσο εκφραστικά μιμούνται και δένουν με την ανθρώπινη φωνή.
Συμμετέχουν οι Cantores Sancti Pauli και οι The Clerkes Extraordinarie. Τραγούδι, τσέμπαλο, μουσική διεύθυνση Ιάσων Μαρμαράς.
Έργα λατρευτικής μουσικής σε πιάνο – Μέρος Β΄
Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός [Χωρητικότητα έως 450 άτομα]
Μ. Τρίτη 19 και Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 20.00 (Διάρκεια: περ. 90΄)
Στον ιστορικό και επιβλητικό χώρο της αίθουσας του Φιλολογικού Συλλόγου Παρνασσός, το Φεστιβάλ Πιάνου της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής συμβάλλει στο κατανυκτικό κλίμα της Μεγάλης Εβδομάδας με δύο συναυλίες που περιλαμβάνουν έργα λατρευτικής μουσικής.
Το πρόγραμμα περιδιαβαίνει συνθετικές ανησυχίες με επίκεντρο το Θείο, από την Αναγέννηση έως σήμερα, όπως αποτυπώθηκαν για τον πιανιστικό ήχο σε μεταγραφές ή πρωτότυπα έργα. Συναισθήματα μετάνοιας, ευλάβειας, λύτρωσης, εξιλέωσης αναμοχλεύονται μέσα από τον πλούσιο και πολυδιάστατο ήχο σημαντικών πιανιστών.
Θα ακουστούν έργα των: Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ, Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, Σεζάρ Φρανκ / Χάρολντ Μπάουερ, Γκιαιργκ Κούρταγκ.
Σολίστ: Piano for two (Μπεάτα Πίντσετιτς – Χρήστος Σακελλαρίδης), Μελίνα Τσινάβου, Αριστοτέλης Παπαδημητρίου
Επτά λατρευτικά τραγούδια
chórεs – Μαρίνα Σάττι
Μουσική διεύθυνση, διδασκαλία: Χριστίνα Πουπάλου
Πεζόδρομος Διονυσίου Αρεοπαγίτου (Αγία Σοφία)
Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 21.00 (Διάρκεια: περ. 25΄)
Το γυναικείο φωνητικό σύνολο chórεs αποτελεί ένα φυτώριο καλλιτεχνών που δημιουργήθηκε το 2017, ως απόρροια μιας σειράς καλλιτεχνικών εκδηλώσεων της Μαρίνας Σάττι με σκοπό την ανάδειξη του διεθνούς παραδοσιακού ρεπερτορίου, με στόχο να συνδυάσει την εκπαίδευση στη μουσική, τον χορό και την υποκριτική με την παράσταση (performance) και την καλλιτεχνική έκφραση. Οι chórεs πλέον αριθμούν περισσότερες από 150 γυναίκες ηλικίας 13 έως 55 ετών, συνεργάζονται με διδάσκοντες από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς χώρους και σκοπός είναι το σύνολο να εξελιχθεί σε μια ισχυρή κοινότητα αλληλοϋποστήριξης, που να ευνοεί την ανάπτυξη καλλιτεχνών με ευρύτητα και κοινωνική αντίληψη.
Το πολυσυλλεκτικό ρεπερτόριό τους περιλαμβάνει παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια, τραγούδια των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου, ενώ έχουν τραγουδήσει συνθέσεις των Κωνσταντινίδη, Σαμαρά, Τσαλαχούρη, Μπαλτά κ.ά. Οι chórεs συνεργάζονται τακτικά με την Εθνική Λυρική Σκηνή, ενώ μέλη της έχουν λάβει μέρος στις παραστάσεις Μήδεια του Νίκου Κυπουργού, Σατανερί του Θεόφραστου Σακελλαρίδη, Το τραγούδι της κυρa-Δομνίτσας, Επιτάφιος του Μίκη Θεοδωράκη, στο φεστιβάλ Έξοδος: Άνοιξη κ.ά. Στο πλαίσιο του θεσμού «Όλη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός» (ΥΠΠΟΑ) το σύνολο έκανε την πρώτη του περιοδεία στην Ελλάδα (2020), ενώ παρουσίασε τη μουσική παράσταση ΕΞΙ σε μουσική Μάρθας Μαυροειδή (2021).
Στη συναυλία αυτή θα ερμηνεύσουν επώνυμες και ανώνυμες συνθέσεις λατρευτικού περιεχομένου από διαφορετικά μέρη του κόσμου (γκόσπελ, spiritual, σουαχίλι κ.ά.).
Μουσική Στρατού Ξηράς
Διοικητής Τχης (ΜΣ) Διονύσιος Μεντές
Αρχιμουσικός Τχης (ΜΣ) Ιωάννης Μανιάτης
Αφετηρία: Διονυσίου Αρεοπαγίτου (Αγία Σοφία)
Στάση: Είσοδος Ακρόπολης
Τερματισμός: Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου
Μ. Τρίτη 19 Απριλίου 2022
Στις 21.45
Το βράδυ της Μεγάλης Τρίτης, η Μουσική Στρατού Ξηράς (ΣΜΣ/ΑΣΔΥΣ «ΘΗΣΕΑΣ») θα ξεκινήσει από τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου (Αγία Σοφία) και, με μια στάση στην είσοδο της Ακρόπολης, θα τερματίσει στο Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου. Θα ερμηνεύσει το Πένθιμο εμβατήριο (Pathetic) του Λούντβιχ βαν Μπετόβεν, το εμβατήριο Πάθος (Ντολόρε, άγνωστου συνθέτη), το εγκώμιο του Επιταφίου «Αι γενεαί πάσαι», αλλά και τον ύμνο «Ίνα τι εφρύαξαν» από τον Β΄ Ψαλμό του Δαβίδ, σύνθεση του Ιωάννη Πλανήτερου [ενοργ. Ανθστής (ΜΣ) Σπυρίδων Περατινός].
Η ιστορία της Στρατιωτικής Μουσικής Φρουράς Αθηνών ξεκινά σχεδόν ταυτόχρονα με την ιστορία του μετεπαναστατικού Τακτικού Ελληνικού Στρατού. Το 1824 συγκροτήθηκε στις τάξεις του νεοσύστατου «τακτικού» Στρατού, από τον φιλέλληνα Γάλλο Συνταγματάρχη και Βαρόνο Κάρολο Φαβιέρο (1782-1855), η πρώτη Στρατιωτική μπάντα στο Ναύπλιο, την τότε πρωτεύουσα της Ελλάδας. Το 1856 συνίσταται Ειδική Στρατιωτική Μουσική Φρουράς Αθηνών. Από το 1919 έως το 1922, έλαβε μέρος στην εκστρατεία της Μικράς Ασίας. Με τη λήξη της εκστρατείας στη Μικρά Ασία, αναδιοργανώνεται και πάλι στην Αθήνα με την ονομασία Μουσική Φρουράς Αθηνών.
Το 1940, με την έναρξη του Ελληνοϊταλικού Πολέμου, ανασυγκροτείται και ακολουθεί το Στρατηγείο του Α΄ Σώματος Στρατού στην Αλβανία. Στην Αθήνα παραμένει Τμήμα Στρατιωτικής Μουσικής ενισχυμένο από εφέδρους μέχρι το 1941 και την είσοδο των γερμανικών δυνάμεων κατοχής στο ελλαδικό χώρο, οπότε και διαλύεται. Μετά τα παραπάνω πολλοί μουσικοί κατέφυγαν στη Μέση Ανατολή. Το 1945, με την ανασυγκρότηση όλων των Στρατιωτικών Μουσικών, η Μουσική των Αθηνών ονομάζεται Α΄ Στρατιωτική Μουσική, ενώ το 2011 παίρνει τη σημερινή της ονομασία, Στρατιωτική Μουσική ΑΣΔΥΣ «ΘΗΣΕΑΣ» (ΣΜΣ/ΑΣΔΥΣ «ΘΗΣΕΑΣ»). Η ΜΣ/ΑΣΔΥΣ «ΘΗΣΕΑΣ» από τη συγκρότησή της μέχρι σήμερα έχει λάβει μέρος σε πολλές εορταστικές εκδηλώσεις στην Ελλάδα και έχει συμμετάσχει σε διεθνή φεστιβάλ στρατιωτικών μουσικών στο εξωτερικό.
Καταλόγι
Για φωνή και κουιντέτο εγχόρδων και πνευστών
Μουσική Μάρθα Μαυροειδή
Μουσείο Ελληνικών Λαϊκών Μουσικών Οργάνων «Φοίβος Ανωγειανάκης» – Κέντρο Εθνομουσικολογίας [Χωρητικότητα έως 160 άτομα]
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 20΄)
Το έργο είναι βασισμένο στο Μοιρολόι της Παναγίας, ένα μακροσκελές ποίημα λόγιας προέλευσης που συνδυάζει στοιχεία από την εκκλησιαστική υμνογραφία και τη μεσαιωνική ποίηση, και έχει ως κεντρικό χαρακτήρα την Παναγία που θρηνεί. Το αφηγηματικό αυτό ποίημα αφομοιώθηκε στην προφορική παράδοση και τραγουδιέται σε δεκάδες παραλλαγές σε όλη την Ελλάδα, τη νύχτα της Μεγάλης Πέμπτης μέσα στις εκκλησίες, από γυναίκες που «ξενυχτούν» το νεκρό σώμα του Χριστού.
Το Καταλόγι σταχυολογεί αποσπάσματα του κειμένου και ενσωματώνει μελωδίες στις οποίες τραγουδιέται το Μοιρολόι της Παναγίας, απηχώντας παράλληλα την τελετουργική φύση του λαϊκού δρώμενου. Μέσα από έναν αργό μουσικό μετασχηματισμό, το έργο περνάει από μελωδίες που ακούγονται μονοφωνικά σε μέρη που συνδυάζουν διαφορετικά είδη πολυφωνίας, αλλά και σε ελεύθερα ηχοτοπία που συμπληρώνουν την αφήγηση με αφαιρετικό τρόπο. Αξιοποιώντας τα εργαλεία της επανάληψης και της παραλλαγής, το έργο εστιάζει στην υπερβατική εμπειρία του χρόνου που εσωκλείει κάθε θρησκευτικό τελετουργικό.
Συμμετέχουν οι μουσικοί: Στρατής Ψαραδέλλης (λύρα), Χάρης Λαμπράκης (νέυ), Νίκος Παραουλάκης (νέυ), Γιώργος Ταμιωλάκης (τσέλο), Γιώργος Βεντουρής (κοντραμπάσο), Μάρθα Μαυροειδή (φωνή).
Μάτια μου, μάτια
Ερήνη
Μουσείο Παύλου και Αλεξάνδρας Κανελλοπούλου [Χωρητικότητα έως 30 άτομα]
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Για τον άνθρωπο ανέκαθεν τα μάτια είχαν (και) συμβολική σημασία. Συνδέονται με το φως, τον ήλιο και το πνεύμα, ενώ θεωρούνται ο «καθρέφτης της ψυχής». Εκθειάζονται μέσω των τραγουδιών και της ποίησης, αποτελούν πύλη του έρωτα, της λατρείας, του πόνου, της χαράς και της ομορφιάς. Επιπλέον και μεταξύ άλλων, το μάτι χρησιμοποιείται ως σύμβολο σε διάφορες θρησκείες. Στη Βίβλο συμβολίζει την παντογνωσία και την άγρυπνη προστασία του πανταχού παρόντος Θεού, ενώ στην Αίγυπτο είναι σύμβολο γονιμότητας, πίστης και τύχης αλλά και αναγνώρισης του ατόμου στη μεταθανάτια ζωή. Στην Ελλάδα, στη λαϊκή θυμοσοφία, μας προστατεύει από το «κακό μάτι», ενώ αρκετοί το φέρουν πάνω τους για καλή τύχη και προστασία.
Η διεθνής ερμηνεύτρια Ερήνη, συνοδευόμενη από διακεκριμένους σολίστ, τη Σοφία Ευκλείδου στο τσέλο και τον Γιώργο Κοντογιάννη στη λύρα, παρουσιάζει ένα πρόγραμμα τραγουδιών από τη Μικρά Ασία, την Κρήτη και άλλες περιοχές της Ανατολικής Μεσογείου, με επίκεντρο τον συμβολισμό των ματιών στην ιστορία της ανθρωπότητας. Οι τρεις καλλιτέχνες παρουσιάζουν το συγκεκριμένο πρόγραμμα για πρώτη φορά, ενώ συμπράττουν με διάθεση αυτοσχεδιαστική, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα μυσταγωγίας.
Dies iræ – Υπέρβαση και λατρεία στον Μεσαίωνα
Δημήτρης Κούντουρας, Κέντρο Παλαιάς Μουσικής Ωδείου Αθηνών
Φετιχιέ Τζαμί (Ρωμαϊκή Αγορά) [Χωρητικότητα έως 50 άτομα]
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 17.00, 18.00 και 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Ένα πασχαλινό αφιέρωμα στη μεσαιωνική λατρευτική μουσική με άξονα την τόσο χαρακτηριστική για την εποχή σεκουέντσα Dies iræ (Ημέρες οργής) σε κείμενο εμπνευσμένο από την Αποκάλυψη του Ιωάννη. Πιο γνωστό ως μέρος του Ρέκβιεμ διαφόρων συνθετών, το Dies iræ εμφανίστηκε κατά τον Μεσαίωνα και ως τραγούδι παρωδικού ύφους αποκτώντας έναν πιο δημώδη χαρακτήρα. Λατρευτικοί ύμνοι μιας υπερβατικής έκφρασης πίστης ολοκληρώνουν το πρόγραμμα με μουσική της Χίλντεγκαρντ φον Μπίνγκεν και μουσική αφιερωμένη στην Παναγία.
Το Κέντρο Παλαιάς Μουσικής του Ωδείου Αθηνών παρουσιάζει θεματικά προγράμματα εν πολλοίς άγνωστου ρεπερτορίου του Μεσαίωνα, της Αναγέννησης και του Μπαρόκ υπό τη διεύθυνση του Δημήτρη Κούντουρα, ενώ ως στόχο έχει τη μελέτη και διάδοση της Παλαιάς μουσικής. Στη μέχρι τώρα πορεία του έχει παρουσιάσει και ηχογραφήσει προγράμματα για το Γ΄ Πρόγραμμα (Κοσμική μουσική του Γκυγιώμ ντε Μασώ, Φλωρεντινή Αναγέννηση), το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, την Εθνική Λυρική Σκηνή κ.ά.
Ερμηνεύουν οι Δημήτρης Κούντουρας (μουσική διεύθυνση, μεσαιωνικά φλάουτα), Ειρήνη Μπιλίνη-Μωραΐτη (τραγούδι, βιέλα), Βάσω Καριώτη, Σοφία Κετεντζιάν, Ίριδα Σκολίδη (τραγούδι).
15 Εσπερινοί
Μάνος Χατζιδάκις
Μουσείο Ακρόπολης (προαύλιος χώρος) [Χωρητικότητα έως 1.000 άτομα]
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 17.00 και στις 18.00 (Διάρκεια: περ. 40΄)
Στους 15 Εσπερινούς (1964) ο Μάνος Χατζιδάκις διασκευάζει ισάριθμα δημοφιλή τραγούδια του και ορχηστρικά θέματα για μικρό σύνολο πέντε οργάνων.
Ο σπουδαίος Έλληνας συνθέτης σημείωνε στην πρώτη έκδοση του δίσκου (1965): «Εσπερινός σημαίνει ευλάβεια Ήλιου, καθώς γυρίζει ευαίσθητος μέσα στην πόλη, γεμάτος από τις αναμνήσεις των ετών, που τέλος γέρνει στο πλάι ν’ αποκοιμηθεί, αφήνοντας τριγύρω του ηχώ φωτός, αποκαλυπτικές διαθέσεις και μια λεπτότατη ευωδιά αγάπης. Με Δεκαπέντε Εσπερινούς συλλέγω τη σκορπισμένη ευαισθησία μου και σας την παραδίδω έτσι όπως γεννήθηκε, στ’ αληθινό της βάθρο, εκεί που οι έμποροι δε θα μπορούν να της χαλάν την όψη. Όλοι οι Εσπερινοί χαρίζονται στο γιο μου, που αρχίζει τώρα να μετράει τον κόσμο».
Ερμηνεύουν οι μουσικοί: Γιώργος Μουλουδάκης (κιθάρα), Χάρης Κανελλίδης (κιθάρα), Γωγώ Ξαγαρά (άρπα), Νίκος Τσουκαλάς (κοντραμπάσο), Θοδωρής Τζοβανάκης (πιάνο).
Απαστράπτουσα ψυχή
Voci Contra Tempo
Καλλιτεχνική επιμέλεια, μουσική διεύθυνση: Σοφία Γιολδάση
Μουσείο Ακρόπολης (ισόγειο) [Χωρητικότητα έως 200 άτομα]
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 18.00 και στις 19.00 (Διάρκεια: περ. 20΄)
Η ίδια η φύση της λέξης «ψυχή» δηλώνει κάτι άχρονο, άυλο, ατέρμονο… Μια μαγική υπόσταση που δεν χωράει στα στενά πλαίσια του νου. Η «Απαστράπτουσα ψυχή», δανεισμένη σε μετάφραση από το έργο του Λορέντζο Ντονάτι Anima raggiante, είναι η ψυχή του Ιησού. Είναι η φωνή της αλήθειας που κλαίει μόνη, στη σιωπή, για τα δεινά αυτού του κόσμου (Piange la voce… sola… nel silenzio). Ο Ντονάτι παντρεύει το σπαρακτικό κείμενο του Γκαμπριέλε Ντ’ Ανούντσιο με τους Θρήνους του Τζοβάννι Πιερλουίτζι ντα Παλεστρίνα, δημιουργώντας ένα κράμα παλαιάς και νέας μουσικής γλώσσας. Πάνω σε αυτό το δίπολο είναι δομημένο και το υπόλοιπο πρόγραμμα της συναυλίας, με κείμενα που χάνονται στα βάθη των αιώνων, αλλά που η μουσική τους εκφράζεται μέσα από το πρίσμα σύγχρονων τεχνικών συνθετικής χορωδιακής γραφής.
Ο Ούγγρος συνθέτης Μίκλος Κότσαρ, ο δικός μας Χριστόδουλος Χάλαρης και ο μόλις 29χρονος πολυβραβευμένος Σλοβένος συνθέτης Τίνε Μπετς δίνουν πνοή στο Θείο Πάθος, τον θρήνο και τον θάνατο. Στις δύο τελευταίες συνθέσεις του προγράμματος, ο επίσης Σλοβένος, έμπειρoς συνθέτης Αμπρός Τσόπι μάς υπενθυμίζει ότι μετά τον θάνατο προσμένεται καρτερικά η Ανάσταση, γι’ αυτό και αξίζει πάσα ευγνωμοσύνη, «εν χορδαίς και οργάνοις», για το δώρο της ανθρώπινης ζωής.
Το γυναικείο φωνητικό σύνολο Voci Contra Tempo δημιουργήθηκε το 2017. Λειτουργεί με τη μορφή μιας project choir και η συμμετοχή στo σύνολο προϋποθέτει είτε μακρόχρονη ενασχόληση με τη φωνή είτε πολυετή χορωδιακή εμπειρία. Ανάμεσα στους σκοπούς του συνόλου είναι η ανάδειξη έργων για γυναικεία χορωδία με έμφαση στη μουσική δημιουργία του 19ου, 20ού και 21ου αιώνα. Επιπλέον, το ρεπερτόριο του συνόλου περιλαμβάνει και άλλα μουσικά είδη, όπως το παραδοσιακό τραγούδι διαφόρων λαών.
Θρήνος και μεταφυσικό στοιχείο στη μουσική του 20ού αιώνα
Έργα για δύο σολίστ, βιόλα, τσέλο και πιάνο
Σύλληψη Νίκος Βασιλείου
Μουσείο Ιστορίας Πανεπιστημίου Αθηνών [Χωρητικότητα έως 50 άτομα]
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 18.00 και στις 19.00 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Συνθέσεις κορυφαίων συνθετών του 20ού αιώνα από τη δεκαετία του 1930 ως και του 1990 που, παρά τις ετερόκλητες καταβολές τους, σημάδεψαν τη μουσική δημιουργία με τις ιδιαίτερα προσωπικές φωνές τους, άρρηκτα συνδεδεμένες με το μεταφυσικό στοιχείο, όπως στην περίπτωση του αινιγματικού Ιταλού αυτοεξόριστου Τζατσίντο Σέλζι, μελετητή των αρχαίων πολιτισμών και προσωπικού φίλου του Γιάννη Χρήστου, του Βρετανού Τζων Τάβενερ, ο οποίος ασπάστηκε το ορθόδοξο δόγμα, που διαπότισε έκτοτε όλη του τη μουσική δημιουργία, και του επίσης Βρετανού Πήτερ Μάξουελ Ντέιβις, η σκοτσέζικη καταγωγή του οποίου αποτυπώνεται στην αβανγκάρντ γραφή του με τη χρήση του «σκοτεινού» –gothic– στοιχείου, αλλά και τη συνεχή σύνδεση με τη σχολή της πολυφωνίας και τα μουσικά της ιδιώματα.
Κοντά τους ο Γεωργιανός Γκίγια Καντσέλι, ένας ιδιαίτερος εκπρόσωπος του νεομινιμαλισμού, ο οποίος χρησιμοποιεί σπαράγματα των βιβλικών κειμένων ως «ήχους ανάμεσα σε σιωπές του αέρα», όπως λέει χαρακτηριστικά ο ίδιος. Επίσης, ο κορυφαίος Γερμανός Πάουλ Χίντεμιτ, οπαδός, ανάμεσα σε άλλα, της άμεσης χρηστικότητας (μουσική για συγκεκριμένη χρήση), με το θρυλικό έργο του Πένθιμη μουσική [Trauermusik], γραμμένο για τον θάνατο του βασιλιά Γεωργίου Δ΄ της Αγγλίας στα όρια της μοτσάρτειας δημιουργικής πνοής και μέσα σε λίγες μόνο ώρες.
Ερμηνεύουν οι υψίφωνοι Μυρσίνη Μαργαρίτη, Χρύσα Μαλιαμάνη, και οι μουσικοί Αλέξανδρος Μποτίνης (τσέλο), Αγγέλα Γιαννάκη (βιόλα), Βικτωρία-Φιοράλμπα Κιαζίμη (πιάνο).
ΜεῙΖοΝ Ensemble
Μουσική διεύθυνση Αγαθάγγελος Γεωργακάτος
Μητροπολιτικός-Καθεδρικός Ναός Αθηνών [Χωρητικότητα έως 150 άτομα]
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 21.30 (Διάρκεια: περ. 40΄)
Το ανδρικό φωνητικό σύνολο ΜεῙΖοΝ Ensemble παρουσιάζει α καπέλλα [a cappella, χωρίς συνοδεία οργάνων] χορωδιακά έργα Ελλήνων και ξένων συνθετών του 20ού αιώνα στο πνεύμα των ημερών. Συγκεκριμένα θα ακουστούν συνθέσεις του Ούγγρου Χόρβατ Μάρτον Λεβέντε, της Ουκρανής Γκαλίνας Γκριγκόριεβα, του Νορβηγού Όλα Γιάιλο, αλλά και του Εσθονού Άρβο Παιρτ, ο οποίος συγκαταλέγεται στους σημαντικότερους εν ζωή συνθέτες θρησκευτικής μουσικής. Επιπλέον, το σύνολο θα ερμηνεύσει θρησκευτικές συνθέσεις του Λαμπαδάριου Κώστα Κλάββα και του Θεμιστοκλή Πολυκράτη, ο οποίος υπήρξε συνθέτης και φιλόλογος, αλλά και ο παραγωγικότερος Έλληνας συνθέτης πολυφωνικής εκκλησιαστικής μουσικής.
Το ανδρικό φωνητικό σύνολο ΜεῙΖοΝ Ensemble δημιουργήθηκε το 2018 από μια μικρή ομάδα φίλων με κοινό ενδιαφέρον για το a cappella χορωδιακό τραγούδι. Στόχοι του είναι η συναυλιακή παρουσίαση και η ηχογράφηση χορωδιακών έργων a cappella από το παγκόσμιο ρεπερτόριο του είδους, αλλά και η ανάδειξη ελληνικών χορωδιακών συνθέσεων.
Μουσική Πολεμικού Ναυτικού
Αρχιμουσικός Αντώνης Καραγουδάκης, Πλωτάρχης (Ε)
Αφετηρία: Πλατεία Μητροπόλεως
Στάση: Ιερός Ναός Παμμεγίστων Ταξιαρχών και Παναγίας Γρηγορούσας
Τερματισμός: Πλατεία Μοναστηρακίου
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 22.15
Το βράδυ της Μεγάλης Τετάρτης, η Μουσική του Πολεμικού Ναυτικού θα ξεκινήσει από την Πλατεία Μητροπόλεως και με μια στάση στον Ι. Ν. Παμμεγίστων Ταξιαρχών και Παναγίας Γρηγορούσας θα τερματίσει στην Πλατεία Μοναστηρακίου. Θα ερμηνεύσει το Αντάτζιο σε σολ ελάσσονα του Τομάζο Αλμπινόνι, το Πένθιμο εμβατήριο του Φρεντερίκ Σοπέν, το εμβατήριο Καυτά δάκρυα [Calde lacrime] του Τσέζαρε ντε Μικέλις, το πένθιμο εμβατήριο Πάθος (Ντολόρε, άγνωστου συνθέτη), αλλά και το Πένθιμο εμβατήριο, έργο 103 του Φέλιξ Μέντελσον.
Η ιστορία της Μπάντας του Πολεμικού Ναυτικού ξεκινά τον Απρίλιο του 1879. Είκοσι οκτώ εθελοντές μουσικοί που επιβαίνουν στο πολεμικό πλοίο «Ελλάς» πραγματοποιούν την πρώτη εμφάνιση της Μπάντας του Πολεμικού Ναυτικού στην πρωτεύουσα της Μάλτας, τη Βαλλέττα. Μετά από 17 χρόνια και έχοντας αυξήσει το δυναμικό της, η Mπάντα συμμετέχει στους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 1896. Τον Σεπτέμβριο του 1911 ο Ναύαρχος Παύλος Κουντουριώτης, κυβερνήτης του Θωρηκτού «Αβέρωφ» εγκαθιστά την Μπάντα πάνω στο πλοίο, εμψυχώνοντας έτσι το πλήρωμά του κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων στους Βαλκανικούς πολέμους του 1912-1913.
Με την πάροδο του χρόνου, η Μπάντα αποκτά αξιοζήλευτη δυναμική και αυτό δεν αργεί να αποτυπωθεί στην πράξη, παρουσιάζοντας σχηματισμούς ακριβείας για πρώτη φορά στην Ελλάδα γύρω στο 1926. Έκτοτε η Μουσική του Πολεμικού Ναυτικού έχει εμφανιστεί σε κορυφαία φεστιβάλ της Ευρώπης, αποσπώντας τις καλύτερες κριτικές. Επιπλέον, έχει συμμετάσχει στην ταινία Φαίδρα με τη Μελίνα Μερκούρη, αλλά και στην ταινία Η Αλίκη στο ναυτικό. Η σπουδαιότερη στιγμή στη σύγχρονη ιστορία της Μπάντας του ΠΝ είναι αναμφισβήτητα η συμμετοχή στην Τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων – Αθήνα 2004. Στη συνέχεια συμμετείχε στην Τελετή έναρξης των Special Olympics (Παναθηναϊκό Στάδιο, 2011). Έχει επανειλημμένα εμφανιστεί στην τηλεόραση εισπράττοντας εξαιρετικές κριτικές, αλλά και την ιδιαίτερη αγάπη του ευρύτερου κοινού. Ας σημειωθεί ότι η Μπάντα του Πολεμικού Ναυτικού πρωτοεμφανίστηκε με μεγάλη επιτυχία στην Εθνική Λυρική Σκηνή τον Φεβρουάριο του 2020 στo έργο Η εποχή της Μελισσάνθης του Μάνου Χατζιδάκι.
Παπαδιαμάντης – Μνήμη δικαίου μετ’ εγκωμίων
Βυζαντινός Χορός Τρόπος
Μουσική διεύθυνση: Κωνσταντίνος Αγγελίδης, Πρωτοψάλτης
Ιερός Ναός Αγίου Ελισαίου – Μουσείο Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού (προαύλιος χώρος) [Χωρητικότητα έως 250 άτομα]
Μ. Τετάρτη 20 Απριλίου 2022
Στις 22.30 (Διάρκεια: περ. 30΄)
Ο Βυζαντινός Χορός Τρόπος, υπό τη διεύθυνση του Πρωτοψάλτη και δασκάλου της ψαλτικής τέχνης Κωνσταντίνου Αγγελίδη, ερμηνεύει εκκλησιαστικούς ύμνους που συνδέονται με τη μορφή του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και τη βαθιά σχέση του με την ορθόδοξη παράδοση.
Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης (1851-1911) υπήρξε ένας από τους σημαντικότερους Νεοέλληνες λογοτέχνες. Έμεινε γνωστός ως «ο άγιος των ελληνικών γραμμάτων» λόγω της βαθιάς του θρησκευτικότητας, η οποία αποτυπώνεται στα έργα του. Μεγαλωμένος μέσα στην ησυχαστική παράδοση των Κολλυβάδων Αγιορειτών μοναχών που είχαν καταφύγει στη Σκιάθο την εποχή εκείνη, αντλεί την έμπνευσή του από την ορθόδοξη πίστη και την ελληνική παράδοση. Ο ίδιος γράφει: «Το επ’ εμοί, ενόσω ζω και αναπνέω και σωφρονώ, δεν θα παύσω πάντοτε […] να υμνώ μετά λατρείας τον Χριστόν μου, να περιγράφω μετ’ έρωτος την φύσιν και να ζωγραφώ μετά στοργής τα γνήσια ελληνικά ήθη».
Ο Παπαδιαμάντης κατά την περίοδο διαμονής του στην Αθήνα ως ψάλτης συνδέθηκε με το εκκλησάκι του Αγίου Ελισαίου στην Πλάκα. Στις ακολουθίες και κυρίως στις αγρυπνίες, ιερουργούσε συχνά ο άγιος παπα-Νικόλαος ο Πλανάς και έψαλλε ο Παπαδιαμάντης με τον ξάδερφό του, επίσης λογοτέχνη, Αλέξανδρο Μωραϊτίδη. Το σοβαρό, κατανυκτικό και μυσταγωγικό τους ψάλσιμο προσείλκυε φιλόμουσους και φιλακόλουθους Αθηναίους.
Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι, εκτός από τα γνωστά του διηγήματα, ο Παπαδιαμάντης έγραψε εκκλησιαστικούς ύμνους και ποιήματα, από τα οποία σώζονται μέχρι τις μέρες μας τέσσερις ενότητες: α. Κανών ικετήριος εις την Υπεραγία Θεοτόκο την Γοργοεπήκοο, με ακροστιχίδα «Νήφων, Αλέξανδρός τε τη μεσιτρία», β. Κανών ικετήριος εις τον όσιο Διονύσιο τον εν Ολύμπω, με ακροστιχίδα «Ωδήν προσάξω τήνδε Διονυσίω», γ. Τέσσερα προσόμοια, απόστιχα του Μικρού Εσπερινού του προφήτη Ηλία, δ. Ακολουθία του αγίου ιερομάρτυρα Αντίπα, επισκόπου Περγάμου.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Chores_φωτο-Βαλέρια-Ισάεβα
