Από την Κυριακή 1 Μαρτίου 2015, το «Αντιθέατρο Μαρίας Ξενουδάκη» παρουσιάζει για την περίοδο 2015 την αριστουργηματική ταινία του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν «Η Έβδομη Σφραγίδα», σε θεατρική προσαρμογή της Μαρίας Ξενουδάκη.
«Η Έβδομη Σφραγίδα» γυρίστηκε το 1956-57. Ο σκηνοθέτης την αποκαλούσε «ταινία της καρδιάς του». Ο Μπέργκμαν παρουσιάζεται δικαιωματικά σαν ένας τυπικός εκπρόσωπος του αιώνα μας, εποχής που μοιάζει μ’ εκείνη του Αντόνιους Μπλοκ, τον Μεσαίωνα δηλαδή, και στην οποία οι καταστρεπτικοί μύθοι έσπρωχναν τον άνθρωπο στον ενθουσιασμό, τον αγώνα και τελικά τον πόλεμο. Έτσι έχασαν σχεδόν όλα τα θέλγητρά τους και έδειξαν τα αδύνατα σημεία τους. Ο άνθρωπος αναγκάστηκε να ψάξει για μια καινούρια αλήθεια, έστω προσωπική, μεροληπτική, που αργότερα θα μετατρεπόταν σε ακλόνητη πίστη που θα κατέληγε σε καινούριο Μύθο, σε καινούρια συντριβή. Αναζήτηση θλιβερή και εξουθενωτική, αφού τόσοι ψεύτικοι μύθοι καιροφυλαχτούν ακόμα στις γωνίες των δρόμων και τόση υποκρισία, απάτη και κακία έχουν βγει στην επιφάνεια από την εξαφάνιση των ιδεών, που είναι δύσκολο να ξεχωρίσει κανείς τη λίγη ειλικρίνεια που υπάρχει, ενώ ο φόβος φαίνεται να τα παρασύρει όλα σε μια ατμόσφαιρα ταπείνωσης και να απομονώνει τον καθένα σε μια μοναξιά γεμάτη αγωνία…
Ο Αντόνιους Μπλοκ, λέει ο Μπέργκμαν, δεν έχει βρει τη λύση, που να είναι οριστική. Όμως κάτι τέτοιο ίσως να μη μπορεί να το βρει κανείς… Και σίγουρα -συνεχίζει- δεν μπορούν να το βρουν αυτοί που πεισματικά μένουν προσκολλημένοι στους παλαιούς μύθους και στις κλονισμένες πίστεις, την ανεπάρκεια των οποίων συναισθάνονται και γι’ αυτό προσπαθούν ν’ ανανεώσουν. Ούτε μπορούν φυσικά εκείνοι που αρνήθηκαν τα πάντα και δεν είναι σίγουροι παρά για το τίποτα και για την καταδίκη του ανθρώπου στο τίποτα. Όσο γι’ αυτούς που προσπάθησαν να βρουν διέξοδο στον υλικό εαυτό τους και τον προσωπικό τους εγωισμό, μας πείθουν πως η αδιαφορία και ο εγωισμός είναι θανάσιμα ελαττώματα, γιατί διαφθείρουν την ψυχή. Οπότε η αναζήτηση της αλήθειας είναι ανάγκη μοιραία. Αλλά για να γίνει αυτό πρέπει πρώτα η ζωή να ξαναβρεί την αρχική της αξία και, βέβαια, οι κακοποιημένες λέξεις να ελευθερωθούν και να βρουν την πραγματική τους έννοια και έτσι να αποδώσουν νόημα στη ζωή και στα πράγματα.
Στην «Έβδομη Σφραγίδα» ο Μπέργκμαν εξετάζει με μια αγωνιώδη αδιαφορία την «ύπαρξη του Θεού» και της αλήθειας εκείνης που σε βγάζει από το μαρτύριο της επόμενης μέρας, αφού αυτή δεν υπάρχει… και βέβαια ούτε Θεός υπάρχει… Λέει μέσα στο έργο: Η ημέρα της κρίσεως έρχεται. Αλλά δεν υπάρχουν μέρες… Το ένα δεν αναιρεί το άλλο, απλά πιστεύει ή δεν πιστεύει στο ένα ή στο άλλο.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο θάνατος στο έργο αποτελεί τη μία και μοναδική στιγμή: Το Τέλος. Ρωτάει ο Αντόνιους Μπλοκ: Θα μου πεις τα μυστικά σου για την μετά ζωή… Αλλά ο Θάνατος τον σταματά με μια μαύρη κίνηση του χεριού του…
Στην Έβδομη Σφραγίδα, ο άνθρωπος είναι μπροστά στον καθρέπτη, όμως ο καθρέπτης δεν αντανακλά το πρόσωπό του. Η μοναξιά του Ιππότη Αντόνιους Μπλοκ είναι απέραντη, σαν την έρημο των ‘αγίων τόπων’ που περιπλανήθηκε χρόνια και χρόνια. Μόνος, τελείως μόνος, ένα κενό στο τίποτα, ένα μηδέν στο τίποτα… Υπάρχει όμως ένας αγώνας, μια αγωνία, ίσως μια υποχώρηση σ’ αυτήν την άρνηση! Μαρία Ξενουδάκη.
Ο Ίνγκμαρ Μπέργκμαν γεννήθηκε τον Ιούλιο του 1918 στην Στοκχόλμη, Σουηδία. Ο ίδιος λέει χαρακτηριστικά: «Γεννήθηκα άρρωστος και δεν ήξερα αν ήθελα να ζήσω ή όχι. Θυμάμαι την άσχημη μυρωδιά του κορμιού μου, τα υγρά, όλα αυτά τα θυμάμαι, δεν θυμάμαι όμως κανένα φόβο. Ο φόβος ήρθε αργότερα…».
Τι σημαίνει «κάνω ταινίες»: «Το να κάνω ταινίες είναι για μένα μια φυσική ανάγκη, όπως η πείνα ή η δίψα. Άλλοι εκφράζονται γράφοντας βιβλία… κάνοντας ορειβασία, δέρνοντας τα παιδιά τους ή … χορεύοντας. Εγώ εκφράζομαι κάνοντας ταινίες.»
Ταυτότητα της παράστασης
Σκηνοθεσία: Μαρία Ξενουδάκη
Βοηθός σκηνοθέτη: Χάρης Λογγαράκης
Σκηνικά – Κοστούμια: Χάρις Γκέρτσου
Μουσική Επιμέλεια: Κυριάκος Γιακουμίδης
Παίζουν οι ηθοποιοί: Μαρία Ξενουδάκη, Χάρης Λογγαράκης, Αργυρώ Τσιρίτα
