Το 1789 είναι χρονιά ορόσημο για τη Γαλλία, εκείνη την χρονιά πραγματοποιείται η πολυπόθητη Γαλλική Επανάσταση, η οποία είχε προετοιμαστεί χρόνια πριν από τους Γάλλους πολίτες. Εκείνη η χρονιά λοιπόν και τα χρόνια που θα ακολουθήσουν θα καταστούν πεδίο κοινωνικών και πολιτικών ζυμώσεων με απανωτές επαναστάσεις και διαδηλώσεις, φυλακίσεις βασιλικών, εκδηλώσεις ενθουσιασμού για τη νέα εποχή που ανοίγεται μπροστά. Πολλές φορές όμως αυτή η ξέφρενη γιορτή ανεξαρτησίας και αποτίναξης του ζυγού θα οδηγήσει σε συνεχόμενες καταχρήσεις αυτής της κατακτημένης ελευθερίας, απόρροια ίσως της πίεσης αιώνων. Και έπειτα όμως η σταδιακή αποσυμπίεση από τις συνθήκες ανελευθερίας και η ολοένα και αυξανόμενη ελευθερία έκφρασης που επικρατούσαν μετά την Επανάσταση θα οδηγήσουν και θα διαμορφώσουν ένα θετικό κλίμα ανάπτυξης συγγραφής κειμένων, που αντιμετωπίζονται με μεγαλύτερη δημοκρατική ευαισθησία και δεν εκδίδονται παράνομα όπως συνέβαινε κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της μοναρχίας.
Πόσοι και πόσοι δημιουργοί, συγγραφείς, μουσικοί, ζωγράφοι και ποιητές δεν έχουν υμνήσει με τα έργα τους το κοσμοϊστορικό γεγονός που ονομάζεται Γαλλική Επανάσταση. Ο Ντελακρουά μέσα από τον πίνακά του, “Η Ελευθερία οδηγεί τον λαό”, ο Βίκτωρ Ουγκό με το εμβληματικό μυθιστόρημά του «1793» και πόσοι άλλοι σύγχρονοι δημιουργοί εξύψωσαν αυτή την θεμελιώδη στιγμή στην Ιστορία της Ευρώπης και του κόσμου. Η Γαλλική Επανάσταση αποτελεί αδιαμφισβήτητα ένα από τα σημαντικότερα γεγονότα στην ιστορία της ανθρωπότητας. Έχουν λεχθεί και έχουν γραφτεί πολλά για το κατά πόσο η Επανάσταση ήταν πράγματι μία ή περισσότερες αλλά η ουσία είναι πως το έτος 1789 σήμανε την αρχή του τέλους μιας ολόκληρης εποχής μη δημοκρατικών καθεστώτων που είχαν εδραιωθεί από τους Ρωμαϊκούς χρόνους μέχρι και την Αναγέννηση. Ο κόσμος μετά τη Γαλλική Επανάσταση δεν θα ήταν ποτέ ο ίδιος, συμπαρασύροντας και άλλα κράτη στην ανάγκη για ελευθερία, ανεξαρτησία και ανθρώπινα δικαιώματα.
Η ιστορία μιας αιώνιας αντιπαράθεσης για δημοκρατία, ενός πολέμου που ποτέ δεν σταμάτησε
Αυτόν λοιπόν τον κόσμο και την κατάσταση μετά τα κρίσιμα γεγονότα περιγράφει ο Τσαρλς Ντίκενς σε αυτό το αριστούργημά του στο οποίο καταγράφει όλη την μετεπαναστατική κατάσταση σε δύο χώρες, σε Αγγλία και Γαλλία. Η αριστοκρατική τάξη βρίσκεται σε ένα κρίσιμο και επικίνδυνο σταυροδρόμι στη Γαλλία, καθώς αντιμετωπίζεται ως ένοχη για τα όσα συνέβησαν τα προηγούμενα χρόνια και δεκαετίες, μα και αιώνες, στη χώρα. Η τάξη αυτή βρισκόταν αναμφίβολα κοντά στην βασιλική αυλή και απολάμβανε τα προνόμια μιας καθεστηκυίας τάξης και ζούσε μια ζωή πολύ άνετη χωρίς να έχει καμία σκέψη για τα δεινά του λαού. Είναι λοιπόν εύλογο τώρα που ο λαός πήρε στα χέρια του την εξουσία να την κατηγορεί για ασυδοσία και αδιαφορία, για κατάχρηση εξουσίας και για παράβλεψη της ακραίας φτώχειας και ανέχειας που είχε πλήξει τον απλό λαό. Οι πρωταγωνιστές της ιστορίας, αριστοκράτες στην τάξη, φοβούνται και όχι άδικα για τη ζωή τους και μάλιστα η μετάβαση στο Λονδίνο γίνεται για αυτόν τον λόγο, επειδή η κατάσταση στη Γαλλία είναι επισφαλής και άρα απειλούνται με φυλάκιση και θάνατο. Στιγμές αγωνίας εκτυλίσσονται και βρίσκονται υπ’ ατμόν για να προλάβουν το κακό.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Ντίκενς, όπως και άλλοι συγγραφείς, έχοντας ακούσει και διαβάσει από πρώτο χέρι για τα όσα τραγικά συνέβησαν εκείνα τα χρόνια, αποφασίζει να γράψει, όπως και ο σύγχρονός του Ουγκώ, ένα βιβλίο που αφορά και τις δύο όχθες, να ξεδιπλώσει μέσα από μια ερωτική ιστορία το κουβάρι των όσων συνέβησαν και στις δύο χώρες. Ο λαός της Γαλλίας θεωρούσε, και όχι άδικα, τους Άγγλους υπεύθυνους για υπόθαλψη εγκληματιών και τους θεωρούσε εχθρούς για όλα αυτά τα κακώς κείμενα. Αυτή η συγκυρία βέβαια, αυτή η σφόδρα αντιπαράθεση μεταξύ των δύο λαών ήταν αποκύημα του παρελθόντος καθώς οι δύο λαοί τόσο σε επίπεδο γλώσσας αλλά και κυριαρχίας της ευρύτερης περιοχής είχαν αντιπαρατεθεί στον πόλεμο των εκατό χρόνων και οι συγκρούσεις ήταν μάλλον κάτι σύνηθες. Υπήρχε αυτό το μίσος, το οποίο βρήκε τώρα το αποκορύφωμά του μέσα από έναν διαρκή υπόγειο πόλεμο, που είχε για δεκαετίες καλλιεργηθεί.
Ο Ντίκενς σε μια αποστροφή του λόγου του αναφέρει χαρακτηριστικά και δίνει το στίγμα της πολιτικής αστάθειας που επικρατεί στη χώρα αλλά και το εχθρικό κλίμα ενάντια στους εχθρούς της δημοκρατίας. Είναι η λαϊκή οργή που μαίνεται και εκείνος μας μεταφέρει αυτή την ατμόσφαιρα: “Τον κάθισαν σε μια μεγάλη καρέκλα που είχαν μαζί τους, και που την είχαν πάρει είτε απ’ το ίδιο το Δικαστήριο είτε από ένα απ’ τα δωμάτια ή τους διαδρόμους του. Πάνω απ’ την καρέκλα είχαν ρίξει μια κόκκινη σημαία και στη ράχη της είχαν δέσει μια λόγχη μ’ έναν κόκκινο σκούφο στην κορυφή. Ούτε καν τα παρακάλια του γιατρού δεν μπορούσαν να εμποδίσουν τη μεταφορά του σε τούτο το όχημα του θριάμβου ως το σπίτι του στους ώμους αντρών, με μια ταραγμένη θάλασσα από κόκκινους σκούφους να φουσκώνει γύρω του…”.
Ο κόσμος δεν θα ήταν ποτέ πια ο ίδιος μετά από την Γαλλική Επανάσταση, που άλλαξε άρδην την τάξη πραγμάτων στην Ευρώπη και άρχισε το κράμα της δημοκρατίας να χύνεται στις κοινωνίες, περιθωριοποιώντας αυτή την βασιλική ασύδοτη εξουσία που είχε οδηγήσει τους λαούς σε θλιβερή φτώχεια και καταδυνάστευση. Οι πόλεις και τα χωριά γεμάτα θύματα, αιματοβαμμένοι δρόμοι, χήρες και ορφανά, κατακρεουργημένοι άνθρωποι, η Γαλλία βίωνε έναν εμφύλιο πόλεμο και η οργή ξεχείλιζε σε κάθε γωνιά. Η πάλη των τάξεων έλαβε χώρα με αμέτρητα θύματα, μα με φωτιά και με μαχαίρι ο κόσμος προχωρεί όπως έχει πει και ο δικός μας ποιητής Νίκος Γκάτσος. Η έκδοση εμπεριέχει και ένα επίμετρο από έναν άλλο κορυφαίο του είδους που ακούει στο όνομα Γκ. Κ. Τσέστερτον, ενώ τη μετάφραση την έχει επιμεληθεί επάξια ο συγγραφέας Μιχάλης Μακρόπουλος. Ο Ντίκενς με την αφηγηματική του δεξιοτεχνία και το μοναδικό του λόγο καταφέρνει να αιχμαλωτίσει τον αναγνώστη και να του μεταδώσει όλο το κλίμα της εποχής σαν ο ίδιος να το είχε ζήσει. Για αυτό άλλωστε και το μυθιστόρημα αυτό παραμένει επίκαιρο και διαχρονικό εις το διηνεκές.
Αποσπάσματα από το βιβλίο:
“Είχε χρόνο να ολοκληρώσει αυτές τις επιστολές προτού σβήσουν τα φώτα. Όταν ξάπλωσε στο αχυρόστρωμά του, πίστευε πως είχε τελειώσει με τούτον τον κόσμο”.
“Όποιος συλλαμβάνεται σήμερα ίσως καταδικαστεί σε θάνατο αύριο”.