Οι αφίσες που παρουσιάζονται, αντανακλούν την ιστορία της γκαλερί και των σημαντικών εκθέσεων που πραγματοποίησε τα 52 χρόνια συνεχούς λειτουργίας της· από τα πρώτα χρόνια, τη δεκαετία του 1960, με τη συμμετοχή του Αλέξανδρου Ιόλα, μέχρι και τις πιο σύγχρονες συνεργασίες με διεθνείς γκαλερί όπως οι Denise René, Leo Castelli, Beyeler, Gemini G.E.L., Marian Goodman κ.ά. Περιλαμβάνονται σημαντικά δείγματα αφισών από εκθέσεις που φιλοξενήθηκαν στη Γκαλερί Ζουμπουλάκη στην Αθήνα, καθώς και στις γκαλερί του Αλέξανδρου Ιόλα.
Ανάμεσα τους βρίσκουμε δείγματα από την Les Nouveaux Réalistes με επιμέλεια του Pierre Restany, την τελευταία έκθεση του Andy Warhol με το Μυστικό Δείπνο το 1987, τις εκθέσεις σπουδαίων καλλιτεχνών όπως οι: Giorgio De Chirico, Max Ernst, Man Ray, Lucio Fontana, Matta, Chryssa, Γ. Τσαρούχης, Γ. Μόραλης, Ν. Νικολάου, Ν. Κεσσανλής, κ.ά. αλλά και αφίσες ειδικά σχεδιασμένες από καλλιτέχνες (π.χ. Jean Tinguely, Les Lalanne, Takis, Φασιανού κ.ά.) για την έκθεσή τους.
Οι αφίσες αυτές σχεδιάστηκαν με την επιμέλεια της Γκαλερί Ζουμπουλάκη και του Αλέξανδρου Ιόλα σε συνεργασία με τους καλλιτέχνες και τους τυπογράφους Graphic Olimpia στο Μιλάνο και του Βασίλη Κατούφα στην Αθήνα, μεταξύ άλλων. Η γκαλερί συντηρεί ένα πολύτιμο αρχείο με 321 αφίσες και πολλαπλά, εφήμερα αντικείμενα όπως προσκλήσεις, δελτία τύπου, φωτογραφίες, καταλόγους κτλ. Στο παρελθόν έχουν παρουσιαστεί στη γκαλερί τρεις εκθέσεις αφισών: 100 Αφίσσες (1971-1985), 20 χρόνια Αφίσσας (1988), και Έκθεση Αφισσών (1968-1991).
Ανάρτηση στο δρόμο
[Η αφίσα] πρέπει να είναι σαν πυροτέχνημα, και η εντύπωση που προκαλεί πρέπει να εξαρτάται, σαν του πυραύλου, από την ορμητική πτήση της κίνησής του, και την λαμπρή, αν και στιγμιαία, έκπληξη της έκρηξής του.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Charles Matlack Price
H αφίσα γεννήθηκε και μεγάλωσε στον εμπορικό και πολυσύχναστο δρόμο. Ο πρωταρχικός της ρόλος ήταν καθαρά ενημερωτικός. Αποτελεί αντιπροσωπευτική τέχνη της δημόσιας σφαίρας και της μεγάλης πόλης, καθώς κυριάρχησε ως εμπορικό έντυπο για να διαφημίσει ένα γεγονός, μια παράσταση, ένα προϊόν. Τα μηνύματά στις αφίσες είναι απλά και άμεσα, και όσο πιο λιτός είναι ο σχεδιασμός τους, τόσο πιο πετυχημένο το αποτέλεσμα. Είναι ίσως τα ισχυρότερα εργαλεία της διαφήμισης και της προπαγάνδας, όμως και της αφύπνισης, λόγω της χρήσης τους για την μετάδοση πολιτικών ιδεών και κοινωνικών μηνυμάτων. Οι αφίσες υπάρχουν στην καθημερινότητά μας και συνήθως τις προσπερνάμε βιαστικά, χωρίς να τους δίνουμε κάποια ιδιαίτερη σημασία. Δικαιούνται, όμως την προσοχή μας, καθώς αποτελούν σπουδαία εφήμερα αντικείμενα με ιδιαίτερη ιστορική και αισθητική αξία.
Οι αφίσες αναρτούνταν στο δρόμο (από την εποχή του Shakespeare περίπου) για να πληροφορήσουν τους περαστικούς για παραστάσεις και θεατρικά έργα, καθώς και για πολιτικά και κοινωνικά νέα. Στην Αγγλία και τη Γαλλία, οι θεατρικές αφίσες (playbills) ήταν διαδεδομένες ήδη από τον 17ο αιώνα. Πριν την εμφάνισή τους, η δημόσια πληροφόρηση γινόταν προφορικά με ανακοινώσεις.
Η τεχνική της χρωμολιθογραφίας, στο τέλος του 19ου αιώνα, ανέδειξε τις αφίσες ως καλλιτεχνικά αντικείμενα. Πρώτα στο Παρίσι, και ύστερα στο Λονδίνο και στη Νέα Υόρκη, κυριάρχησαν οι έγχρωμες αφίσες στους δρόμους των μεγαλουπόλεων. Σταδιακά, κατάφεραν να ξεφύγουν από τον αμιγώς ενημερωτικό τους χαρακτήρα και να επιδείξουν δείγματα γραφιστικής καινοτομίας και πειραματισμού ως αυτόνομα έργα τέχνης. Η αφίσα είναι ένα πολλαπλό αντικείμενο, με μαζική, συνήθως, παραγωγή. Το γεγονός αυτό, όμως, δεν απέτρεψε εικαστικούς να πειραματιστούν με το μέσο και το φορμάτ της και να δημιουργήσουν νέα έργα (όπως στις περιπτώσεις των Toulouse Lautrec, Alphonse Mucha, John Heartfield, El Lissitzky, Guerrilla Girls, Daniel Burren, κ.ά.).
Ανάρτηση στο διαδίκτυο
Σήμερα, η ηλεκτρονική πληροφόρηση έχει κυριαρχήσει έναντι της έντυπης, με αποτέλεσμα να υπάρχουν πλέον περιορισμένα χειροπιαστά τεκμήρια. Οι ανακοινώσεις αναρτώνται πλέον ψηφιακά στις ιστοσελίδες και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Η οικονομία που προσφέρει το ηλεκτρονικό μέσο το καθιστά σαφώς πιο δημοφιλές. Στον τομέα των εκθέσεων οι αφίσες έχουν πια περιοριστεί σημαντικά. Αντίστοιχα, η τεχνική παραγωγής (όπως της φωτογραφίας και των οπτικοακουστικών μέσων) έχει μεταμορφωθεί με τη χρήση των υπολογιστών, όπου πλέον προσφέρονται οικονομικοί, απλοί, γρήγοροι και DIY τρόποι σχεδίασης και πολλαπλής αναπαραγωγής.
Κατά συνέπεια, οι αφίσες αλλάζουν σταδιακά χαρακτήρα και η χρήση τους ως ενημερωτικά μέσα περιορίζεται. Ήδη, βλέπουμε τη μεταμόρφωσή τους από στατικές εικόνες τυπωμένες σε χαρτί, σε κινούμενες αναρτήσεις που προβάλλονται μέσα από banners και οθόνες.
Οι αφίσες περασμένων εκθέσεων γίνονται εν τέλει πολύτιμα ιστορικά τεκμήρια και αντικείμενα συλλογών, που εκτός από την αισθητική και ιστορική τους σπουδαιότητα, πολλές φορές έχουν και σημαντική οικονομική αξία. Τα εφήμερα αυτά αντικείμενα και έργα τέχνης – που σπανίως φυλάσσονται – αποτελούν, επίσης, ένα πλούσιο αρχειακό υλικό για τους ερευνητές της τέχνης και της ιστορίας των εκθέσεων.
Η ιστορία της γκαλερί Ζουμπουλάκη ξεκινά το 1912, όταν ο Θεόδωρος Α. Ζουμπουλάκης ανοίγει στην Αθήνα το γνωστό παλαιοπωλείο με σπάνια έργα τέχνης και αρχαιότητες. Το 1960 η οικογένεια Ζουμπουλάκη επεκτείνει τις δραστηριότητές της στην οδό Κριεζώτου 3, όπου παρουσιάζουν τη δουλειά τους σπουδαίοι καλλιτέχνες. Το 1966 ο Τάσος με την Πέγκυ Ζουμπουλάκη ανοίγουν στον ίδιο δρόμο (Κριεζώτου 7) την πρώτη γκαλερί σύγχρονης τέχνης και ξεκινούν τη συνεργασία τους με τον Αλέξανδρο Ιόλα. Σημαντικοί καλλιτέχνες όπως οι: Giorgio De Chirico, Les Lalanne, Robert Rauschenberg, Max Ernst, Man Ray, René Magritte και άλλοι νεότεροι όπως οι: Φασιανός, Takis, Chryssa, Ακριθάκης, Pavlos, Κεσσανλής κ.ά. εκθέτουν για πρώτη φορά στην Ελλάδα. Το 1973 η γκαλερί επεκτείνεται στην πλατεία Κολωνακίου 20.
Οι καλλιτέχνες έχουν πια έναν μεγάλο χώρο με σύγχρονες προδιαγραφές για να παρουσιάσουν τα έργα τους σε ευρύτερη κλίμακα και διάσταση. Εκεί, ο Αλέξανδρος Ιόλας παρουσιάζει εξαιρετικούς καλλιτέχνες που συνεργάζονται με τις διεθνείς γκαλερί του στη Νέα Υόρκη, το Παρίσι, τη Γενεύη, τη Ρώμη, το Μιλάνο και τη Μαδρίτη. Η γκαλερί φιλοξένησε ιστορικές πλέον θεματικές εκθέσεις όπως την Les Nouveaux Réalistes με επιμέλεια Restany, την Mirrors of the Mind που επιμελήθηκε ο Νικόλαος Κάλας και πολλές ακόμη σπουδαίες εκθέσεις.
Στα μέσα της δεκαετίας του 1990, η γκαλερί αποκτά ακόμα έναν εκθεσιακό χώρο στην οδό Πειραιώς. Το 2000, η Δάφνη Ζουμπουλάκη αναλαμβάνει τη διεύθυνση της γκαλερί στην πλατεία Κολωνακίου και παράλληλα με το σχήμα «ZONE D» διοργανώνει εκθέσεις με στόχο την παρουσίαση νέων τάσεων της διεθνούς σύγχρονης τέχνης. Ενώ, στην οδό Κριεζώτου 6, άλλος ένας καινούργιος χώρος το Art-Design-Antiques παρουσιάζει έργα και αντικείμενα πρωτοποριακού design σε συνεργασία με διεθνείς οίκους όπως την Established & Sons, την Astier De Villatte, την Magis κτλ.
Σήμερα η Γκαλερί Ζουμπουλάκη στην πλατεία Κολωνακίου εγκαινιάζει τη νέα της μορφή, που επιμελήθηκε το αρχιτεκτονικό γραφείο του Θοδωρή Ζουμπουλάκη (Zoumboulakis Architects), με μια έκθεση αφιερωμένη στις αφίσες και στην ιστορία της.
Την επιμέλεια της έκθεσης ανέλαβαν η Ειρήνη Μαρινάκη και ο Κωνσταντίνος Στεφανής, σε συνεργασία με τον Γιάννη Καρλόπουλο και τη Δάφνη Ζουμπουλάκη.
***
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης, οι επισκέπτες θα έχουν τη δυνατότητα να αγοράσουν επιλεγμένες αφίσες από παλαιότερες εκθέσεις της Γκαλερί Ζουμπουλάκη.