Η ιστορία των βρώσιμων βιβλίων και άλλα διηγήματα – Συλλογικό

Τα τέσσερα διηγήματα που αποτελούν τούτη τη συλλογή είναι αυτοαναφορικά• είναι όμως, ταυτόχρονα, κατά τρόπο ανησυχητικό, φαύλοι κύκλοι: περιγράφουν καταστάσεις κατά τις οποίες η επίλυση ενός προβλήματος οδηγεί στη δημιουργία άλλου το οποίο με τη σειρά του μας οδηγεί, φευ, πάλι στο αρχικό. Ο αναγνώστης αισθάνεται (απειλητικά;) την αδυναμία των «ηρώων» να εξελιχθούν. Όλα έχουν (ξανα)γίνει, όλα μοιάζουν μάταια, όλα είναι αδιάκοπη επιστροφή σε μια αρχή που είναι… τέλος.

Απόσπασμα από το επίμετρο:

Δημιουργός (αυτό)δημιουργούμενος Είτε μέσω του αφηγητή είτε μέσα από τη «φωνή» των ηρώων του, ο συγγραφέας, πρόσωπο με σάρκα και οστά, δεν λείπει ποτέ από το έργο του, από το λογοτεχνικό του σύμπαν ‒ αν θέλουμε να καταφύγουμε σε κοσμογονικές παρομοιώσεις που ανάγουν τους συγγραφείς (και, κατ’ επέκταση, οποιονδήποτε δημιουργό ενός έργου τέχνης) σε θεούς, μικρούς ή μεγάλους, που κινούν κατά το δοκούν τα νήματα της ύπαρξης των δημιουργημάτων τους. Υπάρχουν, όμως, περιπτώσεις –οι επαΐοντες κάνουν λόγο για «αυτοαναφορική λογοτεχνία»– που ο συγγραφέας επιθυμεί να κάνει ακόμα πιο εμφανή την παρουσία του μέσα στα πεπερασμένα (;) όρια του λογοτεχνικού του έργου, είτε γιατί θέλει να αποκαλύψει τα μυστικά «γρανάζια» που κινούν τη διαδικασία της γραφής είτε γιατί ζηλεύει την αθανασία των ηρώων του (όταν εκείνη θα είναι ακόμα εδώ, εγώ θα έχω φύγει, έλεγε, μέσες άκρες, ο Φλομπέρ για τη Μαντάμ Μποβαρί του) και επιθυμεί να γίνει και εκείνος, έστω και περιστασιακά, χάρτινος ήρωας.

Τα τέσσερα διηγήματα που αποτελούν τούτη τη συλλογή είναι αυτοαναφορικά, ασχολούνται όλα, δηλαδή, με το μεγαλείο και τις πικρίες της λογοτεχνικής γραφής, εμπλέκοντας σε κάποια από αυτά, με τρόπο εμφανή ή συγκεκαλυμμένο, τον ίδιο τον συγγραφέα• είναι όμως, ταυτόχρονα, κατά τρόπο ανησυχητικό, φαύλοι κύκλοι: περιγράφουν, ούτως ειπείν, καταστάσεις κατά τις οποίες η επίλυση ενός προβλήματος οδηγεί στη δημιουργία άλλου το οποίο με τη σειρά του μας οδηγεί, φευ, πάλι στο αρχικό.

Η ισπανόφωνη λογοτεχνία γενικά και, ειδικότερα, το είδος του διηγήματος έχουν δώσει ευφυή δείγματα τέτοιων αδιέξοδων καταστάσεων με προεξάρχοντα τον Χόρχε Λουίς Μπόρχες. Στα τέσσερα διηγήματα της μικρής αυτής συλλογής, ο αναγνώστης αισθάνεται (απειλητικά;) την αδυναμία των «ηρώων» να εξελιχθούν. Όλα έχουν (ξανα)γίνει, όλα μοιάζουν μάταια, όλα είναι αδιάκοπη επιστροφή σε μια αρχή που είναι… τέλος.

Τέσσερις συγγραφείς, τέσσερις ιστορίες, που καταργούν τα, έτσι και αλλιώς ασαφή, όρια πραγματικότητας και μυθοπλασίας, δημιουργού και (αυτό)δημιουργούμενου. Κωνσταντίνος Παλαιολόγος Αθήνα, καλοκαίρι 2016