Η καρδιά των πραγμάτων – Γκράχαμ Γκρην: Κριτική βιβλίου

Γνωστός για την ευαισθησία του σε κοινωνικά, πολιτικά και θρησκευτικά θέματα που τον οδήγησαν στην συγγραφή πολλών μυθιστορημάτων, ο πολυταξιδεμένος και αποδέκτης πολλών ερεθισμάτων Γκράχαμ Γκρην, εντάσσει στις ιστορίες του ανθρώπους που ακροβατούν ανάμεσα στην από Θεού συγχώρεση και την προσωπική τους θυσία εις το όνομα του Πατρός. Εγγεγραμμένος σε ένα πλαίσιο αυτολύτρωσης από τα δεινά που τον μαστιγώνουν ως άνθρωπο τον ίδιο, ο Γκρην μεταθέτει τις ανησυχίες του στα πρόσωπα που περιγράφει και ντύνει τους χαρακτήρες του με την αγωνία του Θείου δράματος που κάθε φορά εκφράζεται διαφορετικά στο πρόσωπο του καθενός. “Στην καρδιά των πραγμάτων“, ο Γκρην επιφυλάσσει μια ιστορία ποτισμένη με όλα εκείνα τα στοιχεία που τον χαρακτηρίζουν: δικαιοσύνη, μετάνοια, διαφθορά και πίστη. Ο πρωταγωνιστής του με τα χέρια του μέσα στον βούρκο της ταλαιπωρημένης συνείδησής του για την ζωή εν γένει χαίρει ταυτόχρονα της συμπάθειας αλλά και του οίκτου του αναγνώστη/θεατή, μιας και όλο το σκηνικό που στήνει ο συγγραφέας θυμίζει θεατρικό έργο.

“Ω, Θεέ μου, σκεφτόταν, τι αποφάσεις επιβάλλεις στους ανθρώπους, έτσι ξαφνικά, χωρίς να τους δίνεις χρόνο να σκεφτούν”. Ο αστυνόμος Σκόμπι βρίσκεται αντιμέτωπος με χίλιες δυο προκλήσεις, υποθέσεις που καλείται να εξιχνιάσει, να βρει ενόχους και να βγει ο ίδιος αλώβητος και καθαρός. Ένας βρώμικος κόσμος κάτω από τα πόδια του μπορεί και να του κοστίσει την ίδια του την ζωή. Μέσα σε όλα αυτά, η συζυγική του ζωή πνέει τα λοίσθια, ερωτεύεται μιαν άλλη, ο εαυτός του καταρρέει υπό το βάρος των καθολικών του πεποιθήσεων και της ανάγκης του να εξομολογηθεί τις πολλές του αμαρτίες, τα πάθη του, τα λάθη του, τους ενδόμυχους φόβους του. Συντελείται μία πανδαισία αρνητικών εξελίξεων, οδηγείται όλο και περισσότερο σε αδυναμία να ελέγξει την καθημερινότητά του και απειλείται από τους διάφορους “εχθρούς”, πραγματικούς και φανταστικούς. Η καρδιά των πραγμάτων δεν είναι άλλη από όλη αυτή την βαριά ατμόσφαιρα που σαν ταφόπλακα σκιάζει το βιος του και είναι φανερό πως αδυνατεί να απαγκιστρωθεί από όλα αυτά τα οδυνηρά, τα τόσο κρίσιμα γεγονότα. Ο ρόλος του στην διαλεύκανση υποθέσεων σε μία συγκυρία δύσκολη – βρισκόμαστε εν μέσω Β’ Παγκοσμίου πολέμου και με τις ισορροπίες να κρέμονται από μια κλωστή στην ευρύτερη περιοχή – είναι καίριος καθώς εκπροσωπεί ως δύναμη αποικιοκρατική μια δυτική αντίληψη επιβολής του ηθικού και του ορθόδοξου σε έναν χώρο, αυτόν της Δυτικής Αφρικής όπου κατά βάση επικρατεί η παρανομία, η ασυδοσία, η διαφθορά και η εγκληματική δράση. Ο βρετανικός τρόπος θέασης των πραγμάτων και αποκατάστασης της τάξης περνάει μέσα και από τα δικά του χέρια, τα θεωρητικά αμόλυντα και αγνά αλλά ποιος εγγυάται πως τα χέρια του είναι καθαρά, ποιος θα ξεκαθαρίσει πως δεν είναι πουθενά αναμεμειγμένος και δεν ανήκει σε κανενός είδους σύστημα, πως θα πείσει πως δεν συμμετείχε σε καμία είδους ανήθικη πράξη και μπορεί να είναι άξιος εμπιστοσύνης;

Μέσα σε όλο αυτόν τον πυρετό και την ασταθή κατάσταση, μέσα στην δική του ανικανότητα να τιθασεύσει τις εσωτερικές του ανησυχίες, να ηρεμήσει, να απολαύσει την ζωή του και να εξασφαλίσει την ομαλότητα στις σχέσεις του, όποιες και αν είναι αυτές βυθίζεται όλο και περισσότερο στις κατακόμβες του και σαν έξοδος κινδύνου είναι ο διάλογος με τον εξομολογητή του. Όταν εκείνος δεν μπορεί να του παρέχει πια αξιόλογη βοήθεια δεν μένει παρά εκείνος και ο Θεός να συνομιλούν και το βάρος να γίνεται για τον ίδιο ασήκωτο, ένας Σταυρός που του καταπλακώνει την ψυχή, του καίει τα σωθικά έτσι που οδηγείται να δηλώσει χωρίς άλλο κουράγιο και δύναμη ψυχής: “Πιστεύω πως είμαι καταδικασμένος στους αιώνες των αιώνων – εκτός κι αν συμβεί κανένα θαύμα. Είμαι αστυνομικός. Ξέρω τι λέω. Αυτό που έκανα είναι απείρως χειρότερο από φόνο – ο φόνος είναι μια πράξη, ένα χτύπημα, μια μαχαιριά, ένας πυροβολισμός. Γίνεται και τελειώνει, εγώ όμως κουβαλάω τη διαφθορά μου μέσα μου συνέχεια. Είναι ο υμένας που καλύπτει το στομάχι μου. Δεν μπορώ να του ξεφύγω”. Θα ψάξει να βρει τρόπο διαφυγής ώστε να πάψει να αποτελεί το βάρος του ίδιου του Θεού του, θα ξεκλειδώσει την πόρτα της ελευθερίας της ψυχής του για να απελευθερώσει και να απελευθερωθεί ή θα συνεχίσει να ζει με τις ενοχές πως υπάρχει στη Γη δημιουργώντας έτσι στον Θεό που πιστεύει ένα άλυτο πρόβλημα, αυτό να τον υπομένει; Τελικά μοιάζει να αγαπάει πάρα πολύ για να αντέξει να βασανίζει Αυτόν που τόσο αγαπά.

“Η αγάπη ήταν η επιθυμία να κατανοήσεις, και κάποια στιγμή, με τη διαρκή αποτυχία, η επιθυμία πεθαίνει, και ίσως πεθαίνει και η αγάπη, ή αλλιώς μεταμορφώνεται σ’ εκείνη την οδυνηρή στοργή, σε αφοσίωση, σε οίκτο…”

“Όλοι είμαστε υποταγμένοι στον θάνατο, στη ζωή μόνο δεν υποτασσόμαστε”

To βιβλίο του Γκράχαμ Γρην, Η καρδιά των πραγμάτων, κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Πόλις.