Η μαύρη γραμμή, έκθεση του Γιάννη Λασηθιωτάκη στην Πινακοθήκη Λέφα

Η Δημοτική Πινακοθήκη Λέφα στο Ψυχικό εγκαινιάζει τον Ιανουάριο την ατομική έκθεση ζωγραφικής του σύγχρονου Έλληνα εικαστικού Γιάννη Λασιθιωτάκη με τίτλο «Η Μαύρη Γραμμή».

H σειρά των έργων που θα εκτεθούν είχε αφορμή, και αφετηρία, δυο πίνακες της ατομικής του έκθεσης με τίτλο «Πρόσωπα» στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο της Αθήνας το 2012, οι οποίοι απεικόνιζαν αξιωματικούς και είχαν τοποθετηθεί ως φύλακες άγγελοι στην κεντρική αίθουσα του Μουσείου.

Στην πορεία η εν σπέρματι αυτή θεματολογία άρχισε να αρθρώνεται σε πιο αφαιρετικές φόρμες, να αποκτά στοιχεία μεταφυσικά και μαζί μια «θρησκευτικότητα», χάρις στην υπερβατική αίσθηση που απέπνεαν τα έργα με το φως τους, την έλλειψη χαρακτηριστικών των μορφών που απεικόνιζαν (φιγούρες φευγαλέες, ακίνητες, κυριαρχικές –υποταγμένες και ταυτόχρονα ανυπότακτες) και των τοπίων που τις πλαισίωναν…

Πάνω στην ίδια λογική, ακολούθως, ο εικαστικός ξεκίνησε μία σειρά ζωγραφικών έργων που απεικόνιζαν άνδρες και γυναίκες με χαρακτηριστικές ανατολίτικες ενδυμασίες, ανακαλύπτοντας – όχι δίχως έκπληξη και ο ίδιος – μια υπόγεια σχέση ανάμεσα στην προηγούμενη ενότητα και σε αυτήν. Μία σχέση η οποία εστιάζεται στο καθήκον, στη θρησκεία, στο «άνω σχώμεν», στο επέκεινα…

Γράφει η Πέγκυ Κουνενάκη (Σεπτέμβριος, 2013): «…Ο καλλιτέχνης χρησιμοποιώντας τεχνικές της υδατογραφίας, της νωπογραφίας, του ρεαλισμού και του φωτορεαλισμού, δουλεύει τις αλλεπάλληλες στρώσεις του χρώματος πάνω στον βρεγμένο καμβά, για να δημιουργήσει ανδρικές ή γυναικείες φιγούρες που κυριαρχούν στον ζωγραφικό χώρο. Οι σχηματοποιημένες, στατικές, σχεδόν μνημειακές, χωρίς χαρακτηριστικά φιγούρες, λειτουργούν ως δραματικά σύμβολα μιας αλήθειας – πραγματικής και καλλιτεχνικής – που ο ίδιος επιδιώκει να προσεγγίσει με ποικίλους, έμμεσους τρόπους. Τα φωτεινά μέρη στις φόρμες είναι συνήθως αποχρώσεις του λευκού χρώματος που συχνά αναμειγνύονται με το μαύρο.

Επεξεργάζεται τη χρωματικότητα του μαύρου για να δημιουργήσει μια άλλη σχέση με τα κυρίως χρώματα, λιγότερο κραυγαλέα και περισσότερο μεταφυσική ή μυστικιστική. Στόχος του να «ντύσει» το ιδεατό με «αντιληπτή μορφή», να συνδέσει το συνειδητό με το ασυνείδητο, να συνταιριάξει τον ρεαλισμό με τη μεταφυσική, μεταφέροντας έτσι στον καμβά όψεις της θολής πραγματικότητας που ελλοχεύει στην κοινωνική ζωή όλων μας…»

Εδώ, ωστόσο, το ενδιαφέρον του Λασηθιωτάκη επικεντρώνεται περισσότερο στην πίστη ως πνευματικό και επαναστατικό ταυτόχρονα στοιχείο, στην ενδοσκόπηση, στην μοναχικότητα, στην ενδόμυχη επικοινωνία με το σύμπαν, στο άγνωστο. Ο Άνθρωπος που, νιώθοντας αδιέξοδος και προδομένος, προσπαθεί να επικοινωνήσει με τον Θεό, ως μοναδική του, τελευταία, ελπίδα. Το γήινο παίρνει τη μορφή υπέργειου, η ύλη σχεδόν εξαϋλώνεται σε ένα δισταγμό μεταξύ φθαρτού και άφθαρτου, εφήμερου και αιώνιου.

Κυρίαρχοι σε όλη αυτή τη σιωπηλή, υπερβατική συστράτευση είναι οι άγγελοι. Ασαφείς, απροσδιόριστοι, σαν σκιές μπρος σε αόριστα, μεταφυσικά τοπία, όπως αυτά στην «Παναγία των Βράχων» και στην « La Gioconda» του Leonardo Da Vinci.

Οι άγγελοι λειτουργούν σαν αυτοπροσωπογραφίες του καλλιτέχνη, που δεν κατέχει τίποτα άλλο παρεκτός την βεβαιότητα του χρέους και του δέους καθώς βαδίζει σαν εντεταλμένος από «άνωθεν» προς την αποστολή του.

Η έκθεση οργανώνεται από τον «Οργανισμό Κοινωνικής Αλληλεγγύης – Προστασίας Πολιτισμού και Αθλητισμού» του Δήμου Φιλοθέης – Ψυχικού (Ο.Κ.Α.Π.Α.)

Επιμέλεια Έκθεσης: Ελίζα Γερολυμάτου, Ιστορικός Τέχνης