Αυτό το συγκλονιστικό κείμενο λογοκρίθηκε από το καθεστώς και τις μυστικές υπηρεσίες – την προάγγελο της μετέπειτα Κα Γκε Μπε – και όλα τα αντίτυπά της έκδοσης κατασχέθηκαν ήδη από τις πρώτες μέρες της κυκλοφορίας καθώς τα όσα περιγράφονται είναι αντιπροσωπευτικά ενός συστήματος που εξολοθρεύει και εξοντώνει ανθρώπους. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που αυτό το κείμενο εξαφανίστηκε από προσώπου γης καθώς δεν έπρεπε για κανέναν λόγο να προβληθεί τόσο έκδηλα ο μηχανισμός που λειτουργούσε σιωπηλά και ύπουλα με στόχο εκείνους που αποτελούσαν απειλή για το καθεστώς. Συγγραφείς όπως ο Πιλνιάκ αποτελούσαν κόκκινο πανί και ο λόγος τους μπορούσε να επιφέρει συντριπτικά χτυπήματα στο αφήγημα που οι ιθύνοντες ήθελαν διακαώς να χτίσουν, έτσι λοιπόν αποφασίστηκε να εκτελεστεί ώστε να φιμωθεί μια για πάντα.
Όταν ο μηχανισμός εξόντωσης αποφασίζει να εργαστεί με μένος ενάντια στα στηρίγματά του
Πρόκειται σαφέστατα για μαρτυρία μέρους μιας συνολικής καταγραφής της πολυετούς και καταστροφικής μακράς εποχής που αναλώθηκε στην υπεράσπιση της εξουσίας με κάθε κόστος και με κάθε τίμημα ρημάζοντας ζωές. Εκείνο που είναι εκπληκτικά ραδιούργο και ασύλληπτο στον ανθρώπινο νου είναι το μίσος που είχε το καθεστώς για τον μέσο άνθρωπο που τον είχε εμπιστευτεί και ήταν μέλος του κόμματος ενώ στην πορεία θα γινόταν ο νούμερο ένα εχθρός και θα αποτελούσε απειλή. Αν και γρανάζι του ίδιου μηχανισμού τον οποίο με σθένος υπηρέτησε θεωρούνταν κάθε στιγμή εχθρός του ίδιου του κράτους γιατί σε ένα τέτοιο καθεστώς όλοι είναι εν δυνάμει εχθροί και πρέπει να εξολοθρεύονται για να παραμείνει το τότε και μετέπειτα σταλινικό τέρας ζωντανό. Ο πρωταγωνιστής της ιστορίας αυτής είναι ένας διάσημος στρατηγός του Κόκκινου Στρατού, ένα υπαρκτό πρόσωπο που υπό περίεργες και ανεξιχνίαστες συνθήκες πέθανε ξαφνικά και αυτό που περιγράφεται μέσα στο βιβλίο είναι η κάθε στιγμή πριν συμβεί το μοιραίο.
Ο Πιλνιάκ βρίσκει έναν ευφυή τρόπο για να ξεδιπλώσει την ιστορία που επιθυμεί να αφηγηθεί. Διαφέρει τόσο από τον Σαλάμοφ όσο και από τον Γκρόσμαν και αποφασίζει να μιλήσει για τον μυστηριώδη αυτό θάνατο με ένα ύφος ακόμα πιο δεικτικό καθώς είναι οφθαλμοφανές πως σκοπός της όλης σύλληψης της δήθεν εγχείρησης είναι η εξόντωση του στρατηγού και όχι η σωτηρία του. Με σατιρικό τρόπο λοιπόν και πολύ καυστικό δείχνει τους υπαίτιους που οδηγούν τον στρατηγό στον θάνατο σαν να ήταν πρόβατο επί σφαγή. Ο Γκαβρίλοφ απορεί με την απόφαση και δεν έχει τρόπο να αποδράσει ή να την αποφύγει, το σύστημα έχει λάβει όλα τα μέτρα ώστε ο Γκαβρίλοφ να οδηγηθεί στην παντοτινή ανυπαρξία. Και φυσικά όλα αυτά συμβαίνουν χωρίς την θέλησή του σε μια εγχείρηση που δεν είχε κανέναν απολύτως λόγο να πραγματοποιηθεί.
Όπως αναφέρεται στην εξαιρετική εισαγωγή του βιβλίου, ο Πιλνιάκ δεν στέκεται αμέτοχος σε όλο αυτό που συμβαίνει και δρα με το έργο του για να το ξεμπροστιάσει: «Έχει ήδη υπαινιχθεί στο έργο του την αδυσώπητη βία των δυνάμεων που είχε εξαπολύσει η επανάσταση, ετούτη τη φορά όμως βάζει στο προσκήνιο έναν θρυλικό στρατηγό ο οποίος συνεισέφερε προσωπικά στην απελευθέρωση αυτών των δυνάμεων και που πρόκειται να συντριβεί κι ο ίδιος από το σύστημα το οποίο και εκείνος βοήθησε να εγκαθιδρυθεί». Κανείς δεν είναι ασφαλής από το ξέσπασμα της επανάστασης και μετά, όλοι καθίστανται εν δυνάμει ύποπτοι και η συνωμοσιολογία καλά κρατεί με θύματα ανθρώπους που πριν λίγο ήταν στην πρώτη γραμμή της και υπερασπίζονταν την πολυπόθητη επανάσταση. Ο Πιλνιάκ, θύμα ο ίδιος της επανάστασης, γράφει ένα βιβλίο σχεδόν προφητικό για αυτά που θα συμβούν και στον ίδιο με τέτοιο φρικτό τρόπο.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Πιλνιάκ αναφέρεται σε ένα σκληρό και απάνθρωπο σύστημα του οποίου τα γρανάζια, οι άνθρωποι δηλαδή, είναι εν δυνάμει εχθροί ενώ εκτός αυτού είναι ανά πάσα στιγμή έτοιμοι να αντικατασταθούν ή και να εκλείψουν γιατί είναι εκεί προς εκτέλεση μιας αποστολής και το σύστημα το ίδιο αποφασίζει πότε το κάθε άτομο είναι χρήσιμο. Μέρος αυτού του μηχανισμού είναι και ο Γκαβρίλοφ, ο οποίος αντί να εισπράξει την εκτίμηση και την αναγνώριση της προσφοράς στο πρόσωπό του στέλνεται με συνοπτικές διαδικασίες στο εκτελεστικό απόσπασμα ωσάν όλα να σβήστηκαν και τώρα είναι άχρηστος, άρα απορριπτέος. Ο Πιλνιάκ είναι λάβρος κατά της κατάστασης αυτής και η νουβέλα αυτή είναι απόδειξη πως έχει το καλύτερο και πιο ισχυρό όπλο στα χέρια του και αυτό δεν είναι άλλο από τον ίδιο του τον λόγο, έναν λόγο επικίνδυνο για το καθεστώς.
Τα ίδια τα λόγια του Πιλνιάκ, όπως μας τα παρουσιάζει στο επίμετρο η εξαιρετική μεταφράστρια Αλεξάνδρα Ιωαννίδου, αναδεικνύουν την γενναιότητα και το θάρρος του και την άρνηση στον τρόμο που προκαλούσε η άρχουσα τάξη: «Η ζωή και οι πράξεις μου δείχνουν πως όλα αυτά τα χρόνια ήμουν αντεπαναστάτης, εχθρός της υπάρχουσας τάξης πραγμάτων και της υπάρχουσας κυβέρνησης. Και αν η σύλληψη αποδειχτεί για μένα μόνο ένα μάθημα, δηλαδή αν μου μείνει περιθώριο ζωής, θα θεωρώ αυτό το μάθημα σημαντικό και θα το εκμεταλλευτώ για να ζήσω την υπόλοιπη ζωή μου τίμια. Για τον λόγο αυτό θέλω εντελώς ανοιχτά να σας διηγηθώ όλες τις αντεπαναστατικές μου πράξεις». Δυστυχώς, τα όσα περιγράφει ο Πιλνιάκ εδώ θα διογκωθούν ακόμα περισσότερο με την έλευση του αιμοσταγή Στάλιν που θα μετατρέψει την χώρα σε ένα απέραντο νεκροταφείο αθώων.
Απόσπασμα από το βιβλίο «Η νουβέλα της άσβεστης σελήνης»
«Αυτόν τον θάλαμο τον φύλαγαν τόσο επιμελώς οι καθηγητές, επειδή πέθανε ένας στρατάρχης του Κόκκινου στρατού, ένας ήρωας του Εμφυλίου, ένας ήρωας της μεγάλης Ρωσικής Επανάστασης, ένας άνθρωπος θρύλος, αυτός που είχε τη βούληση και το δικαίωμα να στέλνει ανθρώπους να σκοτώνουν ομοίους τους και να πεθαίνουν»
Διαβάστε επίσης:
Η νουβέλα της άσβεστης σελήνης: Βιβλίο με το λογοκριμένο κείμενο του Μπορίς Πιλνιάκ