Πάνε πλέον δύο χρόνια που έφυγε από κοντά μας ο συγγραφέας του βιβλίου αυτού, αυτός ο σπουδαίος Ιστορικός και επιστήμονας, ένας διανοούμενος από τους λίγους που διέθετε η χώρα. Σαφώς έργα όπως αυτό, ένα κορυφαίο πόνημα και μία αξιοθαύμαστη μελέτη για τον εξέχοντα Έλληνα ποιητή είναι παρακαταθήκη για όλους εμάς που μένουμε πίσω και αξιωνόμαστε αυτήν την σπουδαία διαθήκη γνώσης. Ο Καργάκος συναντά τον Καβάφη και το αποτέλεσμα είναι μεγαλειώδες, είναι μία καταβύθιση στον καβαφικό κόσμο έτσι όπως τον αντιλήφθηκε ο Καργάκος μέσα από την έρευνά του και ο υπότιτλος του βιβλίου η νεώτερη αιγυπτιακή σφίγγα δεν θα μπορούσε να αποτυπώσει καλύτερα την σκέψη, την ψυχοσύνθεση και το πνεύμα του μεγάλου Αλεξανδρινού ποιητή και πεζογράφου γιατί δεν πρέπει να ξεχνάμε και το πεζογραφικό του έργο.
Ένας οικουμενικός και ελληνικός ποιητής
Αξίζει αναφοράς πως ο ίδιος ο συγγραφέας με ταπεινότητα και σεμνότητα αναφέρει κάπου μέσα στο βιβλίο πως οι παραπομπές του ίσως κάνουν το βιβλίο κουραστικό για τους αναγνώστες και για αυτό ζητάει συγγνώμη προκαταβολικά. Κάθε άλλο όμως, το βιβλίο αυτό είναι ένα κόσμημα διότι ενέχει τόσες πολλές παραπομπές και πληροφορίες που ο αναγνώστης που επιθυμεί να διεισδύσει θα βρει απεριόριστο υλικό και άλλες μελέτες για να συμπληρώσει το μωσαϊκό των γνώσεών του. Το βιβλίο αυτό διαβάζεται ως μυθιστόρημα αν και είναι δοκιμιακού χαρακτήρα και αυτό διότι ο συγγραφέας μιλάει σαν να έζησε με τον Καβάφη και ξεδιπλώνει το κουβάρι της ζωής του προσφέροντάς μας πλείστες πτυχές του έργου του, ένα έργο πολυσχιδές ενώ παράλληλα φωτίζει τον Αλεξανδρινό και ελληνικό Καβάφη και όχι κοσμοπολίτη όπως συνηθίζει να λέγεται.
“Όπως ο Θουκυδίδης, όμοια και αυτός, εξετάζει κάποιες πτυχές του κοινωνικού βίου για να βρει την παθολογία του ανθρώπου. Ο χώρος όπου ζη προσφέρεται άλλωστε ως πεδίο έρευνας” θα γράψει ο Καργάκος και πράγματι ο Καβάφης έτσι όπως και ο ίδιος επεξεργάζεται το πολυεπίπεδο έργο του είναι μία προσωπικότητα πολυσχιδής, πολυσυλλεκτική και συγκεντρώνει στο πρόσωπό του όλη την ιστορία του Ελληνισμού αναβιώνει μέσα από την αριστουργηματική του γραφή, μέσα από ποιήματα ικανά να ταξιδέψουν τον νου στα πέρατα του πάλαι ποτέ Ελληνικού κόσμου. Παράλληλα όμως, εδώ ο Καργάκος εστιάζει και στην ιστορικότητα προσώπων που έγραψαν ιστορία όχι μόνο στα τοπόσημα. Η Αλεξάνδρεια είναι η ιδανική πόλη για να κεφαλαιοποιήσει σε λέξεις ό,τι έχει στο μυαλό του με ελευθερία έκφρασης και έμπνευσης δίχως να δέχεται τα βέλη των αντιφρονούντων της Αθήνας που τον αντιμετωπίζουν ως μίασμα και παράταιρο.
Ο Καβάφης, είναι μία αινιγματική σφίγγα όπως τον ονομάζει εδώ ο Σαράντος Καργάκος και αυτό προκύπτει εμφανώς από την όλη δραστηριότητά του στους κύκλους της Αλεξανδρινής διανόησης της εποχής γιατί εκεί ανέπνευσε την ελευθερία της πολυπολιτισμικότητας και του κοσμοπολιτισμού που δεν θα μπορούσε αλλού να λειτουργήσει για εκείνον. Σαν ένας Μέγας Αλέξανδρος του καιρού του καθιέρωσε την καβαφική γραφή ως ένα νέο είδος έκφρασης. Ο Καβάφης δημιούργησε φήμες για τη ζωή του και φήμες για την τέχνη του.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο τρόπος της ομιλίας και η προφορά του, η στάση και η χειρονομία του, η απόκρυψη της ηλικίας και η φαινομενικά ιδιόρρυθμη και σαν αποτραβηγμένη από την κοινωνία ζωή του, από τη μία και από την άλλη, ο παράξενος ιστορισμός του με τα παράξενα θέματα και πρόσωπα που αγκαλιάζει ο στίχος του. Ο Καβάφης λειτούργησε εν ολίγοις σαν ένας ζωγράφος που ξεσκέπαζε τον πίνακα του μόνο όταν ο ίδιος επιθυμούσε γιατί πάντα κρατούσε κλειστές τις κουρτίνες για να προφυλάξει το έργο του και να προφυλαχτεί ο ίδιος από φερέφωνα και εχθρούς που ήταν έτοιμοι να του επιτεθούν και να τον κατασπαράξουν.
Σεμνός, αθόρυβος, εσωστρεφής και μοναχικός άνθρωπος ο Καβάφης εισβάλει με την ποίησή του στους πνευματικούς κύκλους της Αλεξάνδρειας και γίνεται αποδεκτός γιατί δεν βουτάει στην κοσμική ζωή ολόκληρος αλλά μέχρι εκεί που εκείνος επιλέγει να εκτεθεί. Κρατάει τα προσχήματα, τα οποία ξεδιπλώνει με ορμή και ένταση μέσα στα γραπτά του εκεί όπου χρησιμοποιώντας και το αρχαίο στοιχείο υμνεί Θεούς και ήρωες της Αρχαίας Ελλάδας για να εκδηλώσει την δική του εξάρτηση από το ανδρικό σώμα και την ομορφιά που μας περιγράφει. Ο συγγραφέας προσπαθεί σε όλη την διάρκεια του βιβλίου αυτού να απενοχοποιήσει και να παραδώσει έναν Καβάφη που με ορμητήριο την σεξουαλικότητά του μας ανοίγει τις πόρτες μίας άλλης γραφής που διδάσκει ιστορία, επαναφέρει την μυθολογία στο προσκήνιο, ενέχει στοιχεία στωικότητας. «Ο Καβάφης είναι πιστεύω ποιητής του μέλλοντος αιώνος, ποιητής υπερ-μοντέρνος», είχε πει ο ίδιος ο Καβάφης όταν ρωτήθηκε για την άποψη που είχε ο ίδιος για το έργο του.
Ο οικουμενικός και διαχρονικός Καβάφης απέχει πολύ από το να ερμηνευτεί και να κατανοηθεί γιατί το ποιητικό βάθος και ο στοχασμός του ξεπερνούν το ανθρώπινο και αγγίζουν το υπερβατικό και το θείο. Μέσα όμως στον σκοτεινό αυτό θάλαμο του μυστήριου δωματίου που λέγεται Καβάφης, δοκίμια όπως αυτό εδώ καταφέρνουν, παρά το καταιγισμό πληροφοριών πολλές φορές πολύ εξειδικευμένων που κουράζουν το ευρύ κοινό, να διατρανώσουν τον καβαφικό ειρμό και να προσφέρουν την εξοικείωση με την Καβαφική παράδοση που επηρέασε και συνεχίζει να επηρεάζει κινήματα, ανθρώπους και έργα. Συμπερασματικά, ο Καβάφης “κινείται ανάμεσα στην πλήρωση και την στέρηση, τη διάκριση και την απομόνωση, την προβολή και την αφάνεια”. Αυτός ο δισυπόστατος Καβάφης που ακροβατεί ανάμεσα στην ύπαρξη και την ανυπαρξία είναι ένα κεφάλαιο της ελληνικής κληρονομιάς που θα αντέχει στους αιώνες όπως και ο μύθος του Μεγάλου Αλεξάνδρου.
Αποσπάσματα βιβλίου
Η ποίηση υπήρξε η πολιτική πράξη του Καβάφη. Κι επειδή έκανε μεγάλη ποίηση, έκανε και μεγάλη πολιτική
Ο Καβάφης ήθελε την ποίηση του καθρέφτη για μας ͘ όχι γι’αυτόν. Αυτός βρίσκεται πίσω από τον καθρέφτη, μας κοιτάζει ειρωνικά, και συχνά μας χλευάζει.
Διαβάστε επίσης:
Σαράντος Ι. Καργάκος – Κ. Π. Καβάφης: Η νεώτερη αιγυπτιακή σφίγγα