«Η πιο πολύτιμη πραμάτεια»: Ο θησαυρός της ζωής που δίνει ζωή

«Εκεί όπου μέχρι χτες επικρατούσαν ακόμα το χιόνι, οι μπότες και τα μαστίγια των πηληκίων με τις νεκροκεφαλές ξαναφύτρωνε χλόη παχιά και πυκνή, κατάσπαρτη από ένα σωρό λευκά ανθάκια. Τότε ήταν που άκουσε ένα πουλί να κελαηδάει δυνατά τον ύμνο της επιστροφής στη ζωή». Αυτή είναι η αντίθεση της ζωής με τον θάνατο, του τρόμου με την ηρεμία, της χαράς με την λύπη. Η φύση η ίδια φροντίζει να επουλώσει τις πληγές που οι άνθρωποι προκαλούν στους ίδιους και την φύση την οποία και οφείλουν να σέβονται. Το μυθιστόρημα είναι ένα παραμύθι άκρως διδακτικό, είναι μια ελεγεία στην ανθρωπιά που κάποτε χάθηκε από προσώπου γης και ο συγγραφέας εξυφαίνει μια ιστορία βγαλμένη από τα σπλάχνα της ανθρώπινης τραγωδίας του Β’ Παγκοσμίου πολέμου με έναν τέτοιο τρόπο που κανείς δεν μένει ασυγκίνητος.

Μια πραγματική ιστορία που εμπνέει

Ο συγγραφέας, ο παππούς και οι γονείς του οποίου υπήρξαν θύματα αυτού που ονομάζουμε σήμερα Ολοκαύτωμα, με μοναδικό οδηγό την ανάγκη να εξιστορήσει όσα συνέβησαν και να αποτίσει φόρο τιμής χαρίζει σε όλους μας αυτή την σύντομη αλλά τόσο περιεκτική σε μηνύματα ιστορία. Πρόκειται για ένα βιβλίο που αξίζει να διαβαστεί από μικρούς και μεγάλους γιατί οι εικόνες όσο σκληρές και αν είναι αποδίδουν τα όσα συνέβησαν σε αυτόν τον φρικτό πόλεμο που τόσο κόσμο άφησε να πεθάνει από την πείνα, τα βασανιστήρια και τις κακουχίες, είναι ένα βιβλίο που αποκαθιστά αλήθειες. Και όμως μέσα σε αυτήν την ανείπωτη φρίκη που έλαβε χώρα ένα λουλούδι, όμοιο με αυτό των χαρακωμάτων στο βιβλίο Η Ζωή εν τάφω του δικού μας Ηλία Βενέζη, μοιάζει να ξεπροβάλλει. Αυτό το λουλούδι δεν είναι άλλο από το μικρό κορίτσι.

Στο αίμα και την θλίψη, στον σατανικό τρόπο εξόντωσης των ανθρώπων και την εξολόθρευση κάθε ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ο συγγραφέας απαντά με μία αφήγηση που αγγίζει εκείνα τα παραμύθια που διαβάζαμε μικροί γιατί μπορεί και εναλλάσσει με δικό του μοναδικό ύφος την σκληρότητα με την τρυφερότητα, την αγάπη με το μίσος, την δυστυχία με την ευτυχία, την παγωνιά με την ζεστασιά. Είναι ένα ζεστό διάλειμμα έμπνευσης, είναι ένεση ευδαιμονίας και πηγαίας αγάπης το βιβλίο αυτό όταν όλα μοιάζουν σκοτεινά και ψυχρά, όταν νιώθουμε πως όλα είναι κατεστραμμένα και νιώθουμε απεγνωσμένοι. Η φτωχή ξυλοκόπος θα φροντίσει σαν δικό της παιδί το μωρό που οι απελπισμένοι γονείς του μέσα στο τρένο της φρίκης πέταξαν από το τρένο για να το σώσουν, είναι η πιο πολύτιμη ανάσα της, η πιο πολύτιμη πραμάτεια της.

Ο κόσμος της γυναίκας αυτής είναι τώρα το παιδί αυτό, αφιερώνεται ολοκληρωτικά σε αυτό και δεν έχει άλλη αποστολή από το να το μεγαλώσει, να το αναθρέψει, να του δώσει να φάει, όλα τα θυσιάζει στον βωμό αυτής της ύπαρξης, είναι ο λόγος που υπάρχει και την προστατεύει από κάθε κακό. Ο άντρας της, ξυλοκόπος και αυτός είναι πολύ φειδωλός, είναι υπέρ της άποψης πως αυτό το παιδί έχει την μοίρα των άκαρδων που δίκαια διώκονται και κυνηγιούνται. Ωστόσο, η δύναμη της αγάπης που το παιδί εκπέμπει μοιάζει με το φως του Ρέμπραντ που διαθέτει στους πίνακές του κοντά σε πρόσωπα Αγίων. Έτσι και εδώ το παιδί λάμπει και εκπέμπει φως αγνότητας και καθαρότητας και κανείς δεν μπορεί να του αντισταθεί ακόμα και ο άνθρωπος με το σκαμμένο πρόσωπο που δίνει στο τέλος τροφή και στέγη στην γυναίκα δίχως να περιμένει κάτι.

Ένα παραμύθι που γοητεύει και σπέρνει ελπίδα

Ο συγγραφέας ολοκληρώνει το βιβλίο με μία φράση συγκλονιστική, μέσα στο όνειδος και τις πράξεις αποτροπιασμού το καλό βγαίνει νικητής και υπερτερεί έναντι του κακού που δεν κατάφερε ποτέ να το εξουσιάσει. Ο συγγραφέας αφηγείται ενώ στοχάζεται, το παραμύθι αυτό δεν είναι μία απλή ιστορία, είναι ο καθρέφτης μίας αισχρής περιόδου για την ανθρωπότητα δοσμένη τόσο για τον ενήλικα όσο και για τον έφηβο, είναι μια κάποια απάντηση στην άποψη πως όσα έγιναν τότε έχουν μείνει στο τότε. Η ιστορία δυστυχώς επαναλαμβάνεται και ο Grumberg καταθέτει τον εσωτερικό του, αυτά που έχει ανάγκη να εξωτερικεύσει, όσα βίωσε δηλαδή ο ίδιος μέσα από εικόνες και αφηγήσεις ως απόγονος μιας ταλαιπωρημένης οικογένειας.

Το ζευγάρι του γιατρού που δεν πρόλαβε να τελειώσει τις σπουδές του και αναγκάστηκε να θυσιάσει το παιδί του, το κορίτσι που σώθηκε αλλά δυστυχώς να χάσει το άλλο του παιδί και την γυναίκα του είναι μία παράλληλη ιστορία που συνδέεται με την άλλη. Αυτός ο άνθρωπος είναι ένας ανώνυμος επώνυμος σύγχρονος μάρτυρας σαν αυτούς που συναντούμε στα τρίπτυχα πρώιμων και ύστερων Αναγεννησιακών ζωγράφων, είναι η προσωποποίηση του ανθρώπου που τον ρίχνουν κάτω και αυτός με θάρρος και κουράγιο σηκώνεται και ορθώνει ανάστημα. Είναι ένας ακούραστης αθλητής της ζωής που πέρασε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του σε στρατόπεδο συγκέντρωσης αλλά δεν λύγισε ακόμα και όταν έχασε τα πάντα και έπρεπε να ξαναβρεί τον εαυτό του, καταδικάστηκε και κυνηγήθηκε μόνο και μόνο επειδή ήταν διαφορετικός.

«Ορίστε, αυτό είναι το μόνο πράγμα που αξίζει να υπάρχει στις ιστορίες και στην αληθινή ζωή. Η αγάπη, η αγάπη που δίνουμε στα παιδιά, τα δικά μας και των άλλων. Η αγάπη που κάνει, παρ’ όλα όσα υπάρχουν και δεν υπάρχουν, η αγάπη που κάνει τη ζωή να συνεχίζεται» να το απόσπασμα που περικλείει όλη την ουσία της ζωής. Αυτό είναι το δικό μήνυμα αισιοδοξίας του συγγραφέα μέσα από την ηρωίδα του, την γυναίκα ξυλοκόπο που έχοντας πολύ λίγα μέσα φροντίζει να μην φάει η ίδια για να ταΐσει ένα βρέφος που έχει ανάγκη. Πρόκειται για ένα κλείσιμο που ορίζει την αλήθεια της ανθρώπινης φύσης έτσι όπως θα έπρεπε να είναι για έναν κόσμο που μπορεί να βαδίσει με οδηγό το καλό. Και όλοι ελπίζουμε αυτή η κατακλείδα φράση να βρει μιμητές και στην κανονική ζωή!

Αποσπάσματα

«Ξεχείλιζε από γάλα, αγάπη και εμπιστοσύνη. Είναι δυνατόν ο Θεός να έδωσε ζωή σ’ αυτά τα δύο χερουβείμ χωρίς να είχε σκοπό να τα βοηθήσει να μεγαλώσουν;»

«Ν’ αντέξουμε, ν’ αντέξουμε, ν’ αντέξουμε, αυτό το πράγμα, δεν μπορεί, κάποτε θα τελειώσει»

«Δεν μπορεί κανείς να κερδίσει τίποτα σ’ αυτή τη ζωή αν δεν δεχθεί να χάσει κάτι τις, ακόμη κι αν αυτό είναι η ζωή ενός αγαπημένου ανθρώπου ή η δική του»

Διαβάστε επίσης:

Jean-Claude Grumberg – Η πιο πολύτιμη πραμάτεια, Ένα παραμύθι