Συγκεκριμένα το «Η Σιωπή των Άλλων» εστιάζει στον αγώνα για τη διατήρηση της ιστορικής μνήμης και την απόδοση δικαιοσύνης για τα εγκλήματα που διαπράχθηκαν κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Φράνκο (1939-1975).
Η μετάβαση στη δημοκρατία συνοδεύτηκε από τον Νόμο Αμνηστίας του 1977, με τον οποίο απελευθερώθηκαν οι πολιτικοί κρατούμενοι του αυταρχικού καθεστώτος. Η Συμφωνία της Λήθης όμως, προσέφερε αμνηστία τόσο στα θύματα, όσο και στους θύτες, αποτρέποντας την προσαγωγή των υπευθύνων στη δικαιοσύνη. Σαράντα χρόνια καταπίεσης, βασανιστηρίων, δολοφονιών και άλλων φρικαλεοτήτων αποσιωπήθηκαν στο όνομα της κοινωνικής ομόνοιας.
Το ντοκιμαντέρ αναδεικνύει τις μακροχρόνιες επιπτώσεις του νόμου αυτού στα θύματα και τις οικογένειές τους, οι οποίες συνέχισαν να διεκδικούν δικαιοσύνη παρά τα νομικά εμπόδια που συνάντησαν στη χώρα τους. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στη μήνυση που κατατέθηκε το 2010 στην Αργεντινή (!), με βάση την αρχή της οικουμενικής δικαιοδοσίας (που επιτρέπει σε ένα εθνικό δικαστήριο τη δίωξη υπευθύνων για σοβαρές παραβιάσεις του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου διαπραχθείσες σε άλλη χώρα).
Μια ηλικιωμένη γυναίκα, η Ascensión Mendieta, κατορθώνει τον Ιανουάριο του 2016 να αναζητήσει τα οστά του πατέρα της σε έναν ομαδικό τάφο. Μια δημοσιογράφος τη ρωτά «Θα ήθελες να μη χρειαζόταν να ταξιδέψεις 10.000 χιλιόμετρα για να γίνει αυτό;», η γυναίκα της ανταποκρίνεται χαμογελώντας «Το έκανα και ήμουν 88 ετών. Θα το έκανα ξανά αν χρειαζόταν».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Γυρισμένο επί έξι χρόνια το «Η Σιωπή των Άλλων» μας μεταφέρει στις φάσεις αυτού του νομικού αγώνα, εστιάζοντας στους αεικίνητους πρωταγωνιστές του. Η εξαετής αυτή πορεία των γυρισμάτων επέτρεψε στους κινηματογραφιστές να απαθανατίσουν τη σταδιακή εξέλιξη, και διεύρυνση του κινήματος.
Παράλληλα, το ντοκιμαντέρ φωτίζει τις ιστορίες πίσω από τον αγώνα για δικαιοσύνη: ανθρώπους που ζουν δίπλα στους βασανιστές τους, οικογένειες που αναζητούν τους νεκρούς τους σε μαζικούς τάφους, και μητέρες που παλεύουν να μάθουν αν τα παιδιά τους απήχθησαν από το ίδιο το κράτος – και πως μπορούν να τα εντοπίσουν σήμερα (νεογνά απομακρυνόταν από ανύπαντρες μητέρες, φτωχές οικογένειες και αντιφρονούντες, στους οποίους ανακοίνωναν πως τα μωρά είναι νεκρά, ενώ δινόταν σε αρεστές οικογένειες, ή ιδρύματα).
Οι άνθρωποι που εναντιώθηκαν στη «Σιωπή των Άλλων» διερωτήθηκαν: πώς μπορεί, σε μια σύγχρονη δημοκρατία, να συνεχίζεται αυτή η ατιμωρησία και η έλλειψη πρόσβασης στην αλήθεια και τη δικαιοσύνη; O Chato Galante, που επί χρόνια συνέλλεγε στοιχεία για τον δικαστικό αγώνα, γι’ αυτό το λόγο σχολιάζει πως ο αγώνας τους δεν αφορά το παρελθόν, αλλά το μέλλον.
Εν κατακλείδι
Το «Η Σιωπή των Άλλων» συναρπάζει με το θέμα του. Συγκινεί, και έρχεται σαν παρακαταθήκη στα παραδείγματα που οι «από κάτω» κατόρθωσαν αυτό που αρχικά έμοιαζε ακατόρθωτο.
Η κινηματογράφηση γίνεται με εγγύτητα στους πρωταγωνιστές αυτού του πολυπρόσωπου αγώνα. Από τα εναρκτήρια λεπτά, η αφήγηση της Maria Martin, που αφήνει λουλούδια στη δολοφονημένη μητέρα της στην άκρη του δρόμου, μας δίνει το στίγμα: Μια ηλικιωμένη κρατώντας ηλιοτρόπια παλεύει ακόμα για την εκταφή της μητέρας που έχασε όταν ήταν έξι ετών. Αυτή η γυναίκα, που αντί μνήματος έχει την άσφαλτο, στάθηκε για δεκαετίες ενάντια στη διακομματική πολιτική που επινοήθηκε στον απόηχο του θανάτου του Φράνκο το 1975, και συνεχίστηκε για δεκαετίες – η Maria Martin έζησε διεκδικώντας να «πετάξει ο γάιδαρος»!
Η άρτια καλλιτεχνική ποιότητα του ντοκιμαντέρ έρχεται μόνο να ενισχύσει τους λόγους γιατί κανείς αξίζει να δει το «Η Σιωπή των Άλλων».
Μην το Χάσετε!
Προβολές από το CineDoc
Με την υποστήριξη του Ινστιτούτου Θερβάντες της Αθήνας και σε συνεργασία με τις Ομάδες Προφορικής Ιστορίας (ΟΠΙ) έχουν προγραμματιστεί οι προβολές:
Αθήνα
-Γαλλικό Ινστιτούτο | Πρεμιέρα στην Αθήνα: Πέμπτη 20 Φεβρουαρίου, 20.00
Μετά την προβολή, θα ακολουθήσει συζήτηση με τον Δημήτρη Φιλιππή, αναπληρωτή καθηγητή στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο – Πρόγραμμα «Ισπανική Γλώσσα και Πολιτισμός».
-Κινηματογράφος Δαναός | Κυριακή 23 Φεβρουαρίου, 16.00
Θεσσαλονίκη
-Αίθουσα «Σταύρος Τορνές» | Τετάρτη 19 Φεβρουαρίου, 18.45
Την προβολή θα προλογίσει ο Νίκος Μαραντζίδης, Καθηγητής Πολιτικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας.
Βόλος
-Πολιτιστικό Κέντρο Νέας Ιωνίας | Σάββατο 15 Μαρτίου, 20.00
