Η Βασιλική Ορχήστρα Κονσέρτχεμπαου του Άμστερνταμ υπό τον Ντανιέλε Γκάττι στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Η Βασιλική Ορχήστρα Κονσέρτχεμπαου του Άμστερνταμ (Royal Concertgebouw Orchestra of Amsterdam-RCO), στο πλαίσιο της περιοδείας της RCO Μeets Europe, θα πραγματοποιήσει μία και μοναδική εμφάνιση την Τετάρτη 26 Οκτωβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.

Στη συναυλία της στην Αθήνα θα ερμηνεύσει, υπό τη μουσική διεύθυνση του φημισμένου μαέστρου Ντανιέλε Γκάττι, αποσπάσματα από τις όπερες του Ρίχαρντ Βάγκνερ, Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης και Το λυκόφως των θεών, το Adagio από τη Συμφωνία αρ. 10 του Γκούσταβ Μάλερ και τα Τρία κομμάτια για ορχήστρα, έργο 6 του Άλμπαν Μπεργκ.

Μάλιστα, η Ορχήστρα, που υλοποιεί το πρόγραμμα Side by Side σε συνεργασία με νεανικά μουσικά σύνολα, θα παρουσιάσει το πρώτο έργο της βραδιάς, το Πρελούδιο των Αρχιτραγουδιστών της Νυρεμβέργης, από κοινού με τη MOYSA–Συμφωνική Ορχήστρα Νέων του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης, η οποία δημιουργήθηκε από τον ΟΜΜΘ με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.

Η μετάκληση της Κονσέρτχεμπαου πραγματοποιείται χάρη στη γενναιόδωρη χορηγία Έλληνα του εξωτερικού, ο οποίος επιθυμεί η δωρεά του να παραμείνει ανώνυμη.

Η περιοδεία RCO meets Europe του ιστορικού ορχηστρικού συνόλου, το οποίο μετρά σχεδόν 130 χρόνια δημιουργικής πορείας στον παγκόσμιο μουσικό χάρτη, άρχισε φέτος τον Αύγουστο, είναι αφιερωμένη στο παρελθόν και το μέλλον της Ευρώπης, θα διαρκέσει τρεις καλλιτεχνικές περιόδους και περιλαμβάνει σταθμούς και στα 28 κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Κονσέρτχεμπαου, μέσα από το πνεύμα του ρεπερτορίου που έχει επιλέξει να παρουσιάσει σε αυτές τις συναυλίες της, στοχεύει στην ανάδειξη των θεμελιωδών ιδεωδών που διαπνέουν την Ευρώπη. Το πρόγραμμα RCO Μeets Europe υλοποιείται υπό την αιγίδα του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν-Κλωντ Γιουνκέρ.

Σε κάθε χώρα-σταθμό της περιοδείας της, η Ορχήστρα, στο πλαίσιο του προγράμματος Side by Side, ερμηνεύει το εναρκτήριο έργο του προγράμματός της, συμπράττοντας με ένα νεανικό σύνολο από τη χώρα που την υποδέχεται, με στόχο να μεταδώσει την πείρα της στις νέες γενιές μουσικών και να ανοίξει τον δρόμο για διαρκείς συνεργασίες με ευρωπαϊκές ορχήστρες νέων.

Το πρώτο μέρος της συναυλίας είναι αφιερωμένο στον Ρίχαρντ Βάγκνερ (1813–1883). Αρχίζει με το Πρελούδιο της όπερας Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης. Το έργο διαδραματίζεται στη Νυρεμβέργη του 16ου αιώνα και διακωμωδεί το αδιέξοδο των Αρχιτραγουδιστών εκείνης της εποχής μπροστά στις επικρατούσες αντιλήψεις –«συνταγές» επί της ουσίας– περί ποίησης και μουσικής. Ο ίδιος ο Βάγκνερ, αναφερόμενος στον αβίαστο τρόπο με τον οποίο εμπνεύστηκε το Πρελούδιο των Αρχιτραγουδιστών, σημειώνει: «Ένα όμορφο δειλινό, κοιτάζοντας από τη βεράντα μου την υπέροχη θέα […], εμφανίστηκε ολοκάθαρα μπροστά μου η Εισαγωγή. Χωρίς να διστάσω στιγμή, έγραψα τη μουσική της στην πλήρη και τελική μορφή της, έτσι όπως ακούγεται σήμερα».

Το πρόγραμμα της βραδιάς θα συνεχιστεί με το Λυκόφως των θεών και τα ορχηστρικά μέρη: Ξημέρωμα, Το ταξίδι του Ζήγκφρηντ στον Ρήνο, Θάνατος του Ζήγκφρηντ και Πένθιμο εμβατήριο. Η συγκεκριμένη όπερα, που βασίζεται σε ποιητικό κείμενο του Ρ. Βάγκνερ, ανήκει στην τετραλογία Το δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ, η οποία έκανε πρεμιέρα το καλοκαίρι του 1876 και περιλαμβάνει επίσης τα μουσικά δράματα Η Βαλκυρία και Ζήγκφρηντ καθώς και το εισαγωγικό έργο ο Χρυσός του Ρήνου. Στόχος του Βάγκνερ, μέσα από αυτό το σπονδυλωτό έργο, ήταν να ασκήσει κριτική στην κοινωνία εκείνης της εποχής, χρησιμοποιώντας ως μέσο την τευτονική μυθολογία. Στα ορχηστρικά επεισόδια που παρουσιάζει η Κονσέρτχεμπαου στη συναυλία της στο Μέγαρο, ο ήρωας Ζήγκφρηντ ταξιδεύει κατά μήκος του Ρήνου, προκειμένου να συναντήσει το πεπρωμένο του. Εν συνεχεία, πέφτει θύμα προδοσίας και θανατώνεται πισώπλατα, γεγονός που εκφράζεται στην παρτιτούρα του Βάγκνερ με ένα από τα διασημότερα εμβατήρια του Ρομαντισμού. Όλα φλέγονται, τα νερά του Ρήνου φουσκώνουν, και το δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ καταλήγει στα βάθη του ποταμού. Η παλαιά τάξη πραγμάτων καταστρέφεται. Απομένει η ελπίδα για έναν νέο, αγνό κόσμο.

Η αρχή του δεύτερου μέρους της συναυλίας ανήκει στον Γκούσταβ Μάλερ (1860–1911) και στο γεμάτο ένταση Adagio από τη Συμφωνία αρ. 10, η οποία παρέμεινε ημιτελής και περιβλήθηκε από τον σχετικό μύθο, καθώς ο συνθέτης είχε αρχίσει να τη γράφει το καλοκαίρι του 1910, αλλά δεν πρόλαβε να την ολοκληρώσει (πέθανε τον Μάιο του 1911). Το Adagio είναι το μοναδικό μέρος που ολοκλήρωσε ο Μάλερ, το οποίο και συχνά ερμηνεύεται αυτοτελώς. Η Δεκάτη συμφωνία, που πρέπει να είχε πέντε μέρη, εκδόθηκε το 1924 από τη χήρα του συνθέτη  Άλμα Μάλερ, ενώ τον Οκτώβριο της ίδιας χρονιάς μέρη της Συμφωνίας παρουσιάστηκαν από τον μαέστρο Φραντς Σαλκ στη Βιέννη και το Άμστερνταμ.

Η συναυλία θα ολοκληρωθεί με τα Τρία κομμάτια για ορχήστρα, έργο 6 του Άλμπαν Μπεργκ (1885–1935), που γράφτηκαν μεταξύ 1913 και 1915. Μέλος της Δεύτερης Σχολής της Βιέννης, ο αυστριακός συνθέτης αφιέρωσε το έργο στον Άρνολντ Σαίνμπεργκ σε ένδειξη ευγνωμοσύνης και αγάπης στον «δάσκαλο και φίλο του», η επιρροή του οποίου είναι εμφανής στη σύνθεση του Μπεργκ, όπως άλλωστε και εκείνη του Μάλερ. Το πρώτο κομμάτι είναι ένα πρελούδιο, το δεύτερο ένας κυκλικός χορός και το τρίτο ένα εμβατήριο. Tα δύο πρώτα παρουσιάστηκαν σε α΄ εκτέλεση το 1923 υπό τη διεύθυνση του συνθέτη και μαέστρου Άντον Βέμπερν.

Ντανιέλε Γκάττι

O αρχιμουσικός της Βασιλικής Ορχήστρας Κονσέρτχεμπαου του Άμστερνταμ και μουσικός διευθυντής της Εθνικής Ορχήστρας της Γαλλίας, γεννήθηκε στο Μιλάνο. Σπούδασε πιάνο και αποφοίτησε από το Ωδείο Βέρντι της γενέτειράς του με πτυχίο στη σύνθεση και στη διεύθυνση ορχήστρας. Έχει διατελέσει μουσικός διευθυντής της Βασιλικής Φιλαρμονικής του Λονδίνου (1996-2009), βασικός αρχιμουσικός στην Όπερα της Ζυρίχης (2009-2012), μουσικός διευθυντής στο Τεάτρο Κομουνάλε  της Μπολόνιας (1997-2007), βασικός αρχιμουσικός της Ορχήστρας της Εθνικής Ακαδημίας της Αγίας Καικιλίας στη Ρώμη (1992-1997) και βασικός προσκεκλημένος αρχιμουσικός στη Βασιλική Όπερα του Λονδίνου (1994-1997).

Ως προσκεκλημένος μαέστρος, διευθύνει συχνά τις Φιλαρμονικές της Βιέννης, του Μονάχου και της Νέας Υόρκης καθώς και τις Συμφωνικές Ορχήστρες του Σικάγου και της Βοστώνης. Έχει ακόμη διευθύνει πολλές νέες παραγωγές στις μεγαλύτερες όπερες του κόσμου και έχει στενούς δεσμούς με τη Σκάλα του Μιλάνου και την Κρατική Όπερα της Βιέννης. Περιλαμβάνεται μεταξύ των λίγων ιταλών μαέστρων που έχουν εμφανιστεί στο Φεστιβάλ του Μπαϋρώυτ, όπου διηύθυνε τον Πάρσιφαλ του Βάγκνερ επί τρία συναπτά έτη (2008, 2009 και 2010). Το 2004, έκανε το ντεμπούτο του στη Μετροπόλιταν Όπερα της Νέας Υόρκης, με μια νέα παραγωγή της Μαντάμα Μπαττερφλλάι του Πουτσίνι. Επέστρεψε στη ΜΕΤ το 2013, όπου διηύθυνε την επίσης νέα παραγωγή του Πάρσιφαλ, η οποία κυκλοφόρησε σε DVD την άνοιξη του 2014.

Ο Ντανιέλε Γκάττι, μετά το επιτυχημένο ντεμπούτο του με την Κονσέρτχεμπαου σε έργα Ρίχαρντ Βάγκνερ και Ρίχαρντ Στράους (2004), συνεργάζεται συχνά με την Ορχήστρα, την οποία και διηύθυνε το 2014 στην παρουσίαση του Φάλσταφ του Βέρντι στην Εθνική Όπερα της Ολλανδίας.

Η Κονσέρτχεμπαου του Άμστερνταμ θεωρείται ένα από τα καλύτερα ορχηστρικά σύνολα σε όλο τον κόσμο. Ο μοναδικός ήχος της έχει αποσπάσει τους επαίνους της διεθνούς κριτικής: ο ήχος των εγχόρδων της έχει χαρακτηριστεί «βελούδινος», των χάλκινων πνευστών της «χρυσός», των ξύλινων «ιδιαίτερα προσωπικός», ενώ τα κρουστά της είναι γνωστά σε όλο τον κόσμο. Στη διαμόρφωση του εξαιρετικής ποιότητας του ήχου της συνέβαλαν σημαντικά οι μεγάλοι μαέστροι που έχουν διευθύνει την Ορχήστρα κατά καιρούς: Bίλλεμ Κες (1888-1895), Βίλλεμ Μένγκελμπεργκ (1895-1945), Έντουαρντ φαν Μπέινεμ (1945-1959), Μπέρναρντ Χάιτινκ (1963-1988), Ρικκάρντο Σαγύ (1988-2004), Μάρις Γιάνσονς (2004-2015). Αρχιμουσικός της από την καλλιτεχνική περίοδο 2016-2017 θα είναι ο Ντανιέλε Γκάττι. Στο πόντιουμ της Κονσέρτχεμπαου έχουν βρεθεί σπουδαίοι συνθέτες όπως, μεταξύ άλλων, ο Γκούσταβ Μάλερ και ο Ρίχαρντ Στράους, ενώ μαζί της έχουν συνεργαστεί και σύγχρονοι δημιουργοί (Λουτοσλάφσκι, Μπέριο, Χέντσε, Μπουλέζ, Άνταμς, βαν ντερ Άα, Γκλάνερτ κ.ά.).

Η Κονσέρτχεμπαου, εκτός από τις 80 περίπου συναυλίες που δίνει κάθε χρόνο στην έδρα της, στο Άμστερνταμ, εμφανίζεται ετησίως σε 40 από τις γνωστότερες συναυλιακές αίθουσες του κόσμου. Έως σήμερα, έχει κυκλοφορήσει περισσότερα από 1.100 LP, CD και DVD, πολλά από τα οποία έχουν κερδίσει διεθνείς διακρίσεις. Από το 2004, η Ορχήστρα έχει τη δική της δισκογραφική εταιρεία που στεγάζεται στην έδρα της και φέρει τον τίτλο RCO Live.

Το 2013, για τον εορτασμό των 125 ετών από την ίδρυσή της, η Κονσέρτχεμπαου περιόδευσε και στις έξι ηπείρους μέσα σε έναν χρόνο. Από το 2016 έως το 2018 θα επισκεφθεί τα 28 κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο πλαίσιο της περιοδείας RCO Μeets Europe.

MOYSA–Συμφωνική Ορχήστρα Νέων του Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης

Δημιουργήθηκε από τον ΟΜΜΘ με δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος, τον Μάρτιο του 2015. Αποτελεί μία κοινότητα νέων μουσικών από τη Θεσσαλονίκη, τη Β. Ελλάδα και άλλες περιοχές και σήμερα αριθμεί περισσότερα από 80 μέλη ηλικίας 8 έως 25 ετών. Σκοπός της είναι η περαιτέρω εκπαίδευση των μελών της στην ορχηστρική τέχνη και σε άλλους συναφείς τομείς, η υποστήριξη της καλλιτεχνικής τους εξέλιξης μέσα από διεθνείς συνεργασίες και η ενδυνάμωση της κοινωνικής ευαισθησίας μέσω της μουσικής.

Οι ακροάσεις για τη σύσταση της Ορχήστρας έγιναν τον Μάρτιο του 2015, και η ανταπόκριση των νεαρών μουσικών ήταν μεγάλη: σε δύο μόλις εβδομάδες συγκεντρώθηκαν 250 περίπου αιτήσεις. Η πρώτη εμφάνιση του συνόλου πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με την Ορχήστρα Νέων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις 19 Απριλίου 2015 στην Αίθουσα Φίλων του ΜΜΘ υπό τη διεύθυνση του νεαρού βραζιλιάνου μαέστρου Γιούρι Αζεβέντου.

Έκτοτε η Ορχήστρα έχει συνεργαστεί με αρχιμουσικούς όπως, μεταξύ άλλων, η Ζωή Ζενιώδη, ο Γεώργιος Βράνος, ο Ντάριους Μικούλσκι, ο Σάμι Μάτους καθώς και με καλλιτέχνες της ελληνικής και διεθνούς μουσικής σκηνής (Βλαντίμιρ Μέντελσον, Γιώργος-Εμμανουήλ Λαζαρίδης, Σίμος Παπάνας κ.ά.). Οι μουσικοί της έχουν εκπαιδευτεί στο πλαίσιο συστηματικών σεμιναρίων από δασκάλους και μέντορες της Ορχήστρας της Ευρωπαϊκής Ένωσης, από μέλη της ΚΟΘ και από ερμηνευτές διεθνών σχημάτων μουσικής δωματίου κ.ά.

H MOYSA έχει συμπράξει με την ΚΟΘ και τη Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης, με νέους μουσικούς από το Ινστιτούτο Πολιτισμού της Ρουμανίας και από τον Οργανισμό Μουσική για την Ειρήνη της Κωνσταντινούπολης κ.ά. Έχει εμφανιστεί στο διεθνές συνέδριο Πολιτισμός και Βιωσιμότητα και στο Κέντρο Επισκεπτών του Κέντρου Πολιτισμού του ΙΣΝ στην Αθήνα καθώς και σε εκδηλώσεις στην περιφέρεια της Θεσσαλονίκης. Έχει επίσης επισκεφθεί σχολεία και ιδρύματα.

Πρόσφατα γυρίστηκε ένα ωριαίο ντοκιμαντέρ για την Ορχήστρα που μεταδόθηκε από την Κρατική Τηλεόραση. Στα άμεσα σχέδιά της MOYSA περιλαμβάνονται το πρώτο Θερινό Μουσικό Σχολείο και η συμμετοχή της στο Grafenegg Festival της Αυστρίας.

Υπεύθυνος για την τακτική προετοιμασία της είναι ο Θοδωρής Παπαδημητρίου.