Η αίθουσα τέχνης αρχεία του μοντέρνου φιλοξενεί την έκθεση Ηθογραφία και εξιδανίκευση – η ελληνική ζωγραφική, από τα μέσα του 19ου αιώνα αναπτύχθηκε, σε μεγάλο βαθμό, ως ηθογραφία.
Η απεικόνιση νοσταλγικών στιγμών της αγροτικής και προ-αστικής εποχής υπήρξε ένα σταθερό θεματικό μοτίβο για τους Έλληνες ζωγράφους. Όσο αναπτυσσόταν στη χώρα μας η αστική τάξη, τόσο αυξανόταν η ζήτηση έργων της ελληνικής ηθογραφίας. άλλωστε για πολλές δεκαετίες οι προτιμήσεις του κοινού εστιαζόταν σ’ αυτήν. Η ηθογραφία δεν είναι ρεαλισμός. Αντίθετα, οφείλουμε να διακρίνουμε σχεδόν απόλυτα τα δύο αυτά ρεύματα. Το ηθογραφικό τοπίο περιγράφει εξιδανικευμένες στιγμές της υπαίθρου, χωρίς διάθεση κριτικής.
Η αχλή της ιδεολογίας σκεπάζει τα πάντα έτσι ώστε ευκολότερα να αποκτήσουν το αιώνιο και «διαχρονικό» χαρακτήρα τους. Η παρούσα έκθεση αποτελεί ένα σχόλιο πάνω στις σταθερές της ελληνικής ηθογραφίας αντιπαραβάλλοντάς την με τη γενιά του τριάντα. Προφανώς αυτή η γενιά δεν κάνει ηθογραφία, ήδη από το μανιφέστο του Γ. Θεοτοκά θα την καταγγείλει, αλλά και σε αυτήν η εξιδανικευμένη ζωγραφική είναι κι εδώ παρούσα. Η γενιά του τριάντα παραμένει μετέωρη ανάμεσα στον μοντερνισμό, την ελληνοκεντρική ιδεολογία αλλά και την ίδια τη θεολογία. Μπορεί να απορρίπτει την ξεπερασμένη ηθογραφία, αλλά η εξιδανίκευση τόσο του φυσικού τοπίου όσο και της ανθρώπινης μορφής είναι κι εδώ παρούσα. Πολλές φορές η ηθογραφική διατύπωση διατηρείται έστω μεταμφιεσμένη και με αυτόν τον τρόπο οι σταθερές της ηθογραφίας παραμένουν ανέγγιχτες.
Παρουσιάζονται έργα των καλλιτεχνών: Γ.Βακαλό, Δ.Γαλάνη, Β.Γερμενή, Έκτωρα Δούκα, Νίκου Εγγονόπουλου, Αντώνη Κανά, Δ.Κόκκορη, Φώτη Κόντογλου, Β Μάγκου, Θ.Μάρκελλου, Μ.Ματσάκη, Γ. Μόραλη, A.Νάκη, M.Ξένου, Ε.Παπαδημητρίου, Κ.Παρθένη, Χ.Ποταμιάνου, Γ.Ροϊλού, Πέτρου Ρούμπου, Π.Τέτση, Φαληρέα, Άννα Φαραντάτου, Θάλειας Φλωρά Καραβία, Ν.Χατζηκυριάκου-Γκίκα.