Η Καμεράτα με όργανα εποχής στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Ο Γιώργος  Κουμεντάκης, ο Περικλής Κούκος και ο Δημήτρης Παπαδημητρίου συνομιλούν με τον Lully, τον Rameau και τον Gluck…

στη συναυλία της Καμεράτας με όργανα εποχής που θα πραγματοποιηθεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών το Σάββατο 10 Νοεμβρίου 2012.

Ποιά θα ήταν η αντίδραση των θρυλικών συνθετών του 18ου αιώνα αν άκουγαν στα όργανα της εποχής τους μουσική γραμμένη από το μέλλον ;

Τι κοινό μπορεί να έχει το λαμπερό μπαρόκ Παρίσι του 18ου αιώνα με τη σύγχρονη ελληνική μουσική δημιουργία; Συνδυάζονται άραγε ο Lully με τον Γιώργο Κουμεντάκη, ο Rameau με τον Περικλή Κούκο, ο Gluck με τον Δημήτρη Παπαδημητρίου;

Αυτά και άλλα πολλά καλείστε να ανακαλύψετε, το Σάββατο 10 Νοεμβρίου στις 20.30 το βράδυ, στην αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος σε μία τολμηρή συναυλία με την Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής (σε όργανα εποχής), την πρώτη του κύκλου “Μετατροπίες” για τη νέα σεζόν στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Η συναυλία πραγματοποιείται σε συμπαραγωγή του Μεγάρου με την ΕΡΤ.

Τρεις εντυπωσιακές χορευτικές σουίτες από όπερες των J. B. Lully, J. P. Rameau και C.W. Gluck που παρουσιάστηκαν στη γαλλική πρωτεύουσα τη χρυσή εποχή της μπαρόκ όπερας συνδιαλέγονται μοναδικά, με τρία νέα έργα που έγραψαν μέσα στο 2012, ειδικά για την Καμεράτα σε όργανα εποχής, τρεις κορυφαίοι έλληνες συνθέτες: ο Γιώργος Κουμεντάκης, ο Περικλής Κούκος και ο Δημήτρης Παπαδημητρίου. Τα έργα είναι παραγγελία της Στέγης Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση.

Την Καμεράτα, Ορχήστρα των Φίλων της Μουσικής που ερμηνεύει σε όργανα εποχής, διευθύνει ο βραβευμένος με Echo Klassik αρχιμουσικός Γιώργος Πέτρου. Σε ρόλο σολίστ στο έργο του Κούκου εμφανίζεται ο διακεκριμένος έλληνας κόντρα τενόρος Νίκος Σπανός.

Χορηγός του ετήσιου κύκλου «Μετατροπίες» του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με την Καμεράτα, που από το 2010, οπότε και ξεκίνησε, μας έχει συνηθίσει σε εξαιρετικά ενδιαφέροντα, εναλλακτικά μουσικά προγράμματα, είναι το ΔΗΜΕΡΓΟΝ Ίδρυμα Πολιτισμού και Ανάπτυξης Δασκαλόπουλου.

Μέγας χορηγός της Καμεράτα, Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής για την περίοδο 2011-2013 είναι το Κοινωφελές Ίδρυμα Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης.

Το πρόγραμμα που έχουν επιλέξει να παρουσιάσουν στη συναυλία αυτή η Καμεράτα και ο νέος καλλιτεχνικός της διευθυντής Γιώργος Πέτρου, φανερώνει τις καλλιτεχνικές ανησυχίες της ορχήστρας, καθώς συνδυάζει εντυπωσιακές χορευτικές σουίτες από σπουδαία οπερατικά έργα μεγάλων συνθετών του μπαρόκ, με μουσικές τριών κορυφαίων σύγχρονων ελλήνων συνθετών. Έργα που αν και φαινομενικά ετερόκλιτα, έχουν κοινό παρανομαστή: τα όργανα εποχής της Καμεράτα.

Όπως αναφέρει ο Γιώργος Πέτρου στο σημείωμά του «Οι ιδιαιτερότητες των οργάνων εποχής, οι περιορισμοί τους και οι δυνατότητές τους είναι το κίνητρο για εξερεύνηση νέων ηχοχρωμάτων και νέων συνδυασμών. Δεν είναι όμως μόνο τα ηχοχρώματα που ορίζουν το ‘νέο’, αλλά και η πολύτιμη γνώση του ύφους και των πρακτικών του παρελθόντος, που ανοίγουν στους μεν εκτελεστές νέους ορίζοντες ερμηνείας με συνδυασμό πολλών διαφορετικών στυλ, στους δε συνθέτες τη δυνατότητα εξερεύνησης ενός νέου ηχητικού πεδίου πέρα από τα συμβατικά πλέον σύγχρονα όργανα της ‘τυπικής’ ορχήστρας. Μπορούμε άραγε να φανταστούμε ποια θα ήταν η αντίδραση του Λουλύ, του Ραμώ και του Γκλουκ αν άκουγαν στα όργανα της εποχής τους, μουσική γραμμένη στο μέλλον;».

Στο ξεκίνημα τη βραδιάς η Καμεράτα ερμηνεύει τη μεγαλειώδη Σουίτα μπαλέτου από την όπερα Φαέθων (Phaeton) του κορυφαίου εκπροσώπου της γαλλικής μπαρόκ όπερας, Ζαν Μπαπτίστ Λουλύ (1632-1687). Γραμμένη το 1683 σε λιμπρέτο του Φιλίπ Κινώ (Philippe Quinault), η όπερα ‘Φαέθων’ αναφέρεται στην πτώση του Φαέθοντα, γιού του μυθικού βασιλιά Ήλιου που έπεσε στην προσπάθειά του να οδηγήσει το άρμα του πατέρα του.

Το έργο του Γιώργου Κουμεντάκη Πέντε ακόμη βήματα μέχρι να κοιμηθείς για ορχήστρα σε όργανα εποχής, επηρεασμένο από τη μουσική παράδοση της αγαπημένης του Κρήτης απ’ όπου και η καταγωγή του, ντύνει ένα νανούρισμα και ένα πεντοζάλι με τους ήχους ενός τσέμπαλου, ενός φορτεπιάνο, μιας θεόρβης και δύο ζευγαριών από μπαρόκ όμποε και φλάουτι τραβέρσι σε μια υπέροχη σολιστική συνομιλία, δημιουργώντας μια συγκινησιακά φορτισμένη ατμόσφαιρα.

Στον σημαντικότατο γάλλο συνθέτη, αλλά και σπουδαίο θεωρητικό της μουσικής της εποχής του μπαρόκ, Ζαν Φιλίπ Ραμώ (1683-1764), ανήκει η εντυπωσιακή χορευτική Σουίτα από την όπερα Les Indes Galantes (λιμπρέτο: Louis Fuzelier) που ακολουθεί  στη συνέχεια.

Την εξωστρέφεια της μουσικής του Ραμώ ‘συναγωνίζεται’ ο Δημήτρης Παπαδημητρίου με τις λαμπερές Μάσκες, ένα έργο γεμάτο χορευτικές εικόνες, αλλά και πολύ χιούμορ που αναμειγνύει στοιχεία της παλιάς μουσικής του 17ου και 18ου αιώνα με ήχους από Ελλάδα, από βαλς, ή από ταγκό δημιουργώντας μια εντελώς νέα πολυσυλλεκτική μουσική εικόνα.

Μεταγενέστερος συνθέτης των Λουλύ και Ραμώ, ο Κρίστοφ Βίλιμπαλντ Γκλουκ (1714-1787) χειρίζεται το δραματικό στοιχείο στις όπερες του με πιο λιτές μελωδικές γραμμές, όλο φρεσκάδα, όπως διαπιστώσει κανείς στη ερμηνεία της Σουίτας μπαλέτου από την τρίπρακτη όπερα Ιφιγένεια εν Αυλίδι.

Η βραδιά θα κλείσει με “Το παιχνίδι των σκιών” από την όπερα-μπαλέτο Όνειρο θερινής νύχτας του Περικλή Κούκου που είναι γνωστή στο αθηναϊκό κοινό από παλαιότερες παρουσιάσεις. Η συνάφεια της μουσικής του έργου με στοιχεία αναγεννησιακά και μπαρόκ, οδήγησαν το συνθέτη στη δημιουργία ενός νέου, μαγικού ηχοχρωματικού κόσμου που αποκτά ακόμα πιο ιδιαίτερο χαρακτήρα μέσα από τη φωνή του κόντρα τενόρου, Νίκου Σπανού.

Ο κόντρα τενόρος Νίκος Σπανός σπούδασε τραγούδι αρχικά με την Ελένη Λιώνα και τον Άρη Χριστοφέλλη και στη συνέχεια στο Πανεπιστήμιο του Μέρυλαντ με τη Linda Mabbs ως υπότροφος του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής» και του Πανεπιστημίου, απ’ όπου αποφοίτησε με Master’s Degree στον τομέα φωνή/ ερμηνεία όπερας Voice/ Opera Performance. Υπήρξε ενεργό μέλος σεμιναρίων με επιφανείς καθηγητές (Κουρτ Έκουιλουτς, Ντελόρες Τσίγκλερ, Άννα Τόμοβα-Σίντοφ, Μάικλ Τσανς). Έχει διακριθεί για τη συμμετοχή του σε όπερες, ορατόρια και ρεσιτάλ. Έχει συνεργαστεί επανειλημμένα ως σολίστ με την ΕΛΣ, το ΜΜΑ, το ΜΜΘ, το Εθνικό Θέατρο, την ΚΟΑ, την ΚΟΘ, την Ορχήστρα των Χρωμάτων, την Καμεράτα, τη Δημοτική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, τα Μουσικά Σύνολα της ΕΡΤ, τη Venice Baroque Orchestra, την Bach Sinfonia (ΗΠΑ) καθώς και με μικρότερα σύνολα παλιάς μουσικής στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ. Από το 2002 είναι τακτικός συνεργάτης των ελληνικών μπαρόκ συνόλων Ex Silentio και Latinitas nostra, καθώς και του Pandolfis Consort Wien. Το Νοέμβριο του 2002 βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής ως ο «Καλύτερος νέος τραγουδιστής της χρονιάς» για την ερμηνεία του ως Αρσαμένη στον Ξέρξη (ΕΛΣ), ενώ το φθινόπωρο του 2006 πήρε το α΄ βραβείο στον πανελλήνιο διαγωνισμό λυρικού τραγουδιού της ΤΕΧΝΗΣ. Έχει συμμετάσχει σε ηχογραφήσεις όπερας του Χαίντελ (Ορέστης, 2004 και Ταμερλάνος, 2006) για τη δισκογραφική εταιρεία MDG, καθώς και σε δίσκο της Venice Baroque Orchestra με άριες από μπαρόκ όπερες με θέμα τους Ολυμπιακούς Αγώνες (2011) για τη NAIVE. Από το 2010 ζει και εργάζεται στη Βιέννη.