Η κόρη της καταιγίδος: Οπερέτα από τις Όπερες των ζητιάνων στο Φεστιβάλ Αθηνών

Η εταιρεία μουσικού θεάτρου «Οι όπερες των ζητιάνων» καταπιάνεται φέτος το καλοκαίρι με την ελληνική οπερέτα και παρουσιάζει στο Φεστιβάλ Αθηνών …

την Κόρη της καταιγίδος του Θεόφραστου Σακελλαρίδη.

«Περισσότερα από χίλια έργα γράφτηκαν κατά την ακμή της ελληνικής οπερέτας, ενώ στις μέρες μας έχουν καταλήξει να ανεβαίνουν ελάχιστα, κυρίως μέσα από ένα πρίσμα ψευδονοσταλγίας για το αθηναϊκό αστικό τοπίο της εποχής. Αν και γραμμένη το 1923, η οπερέτα αντιμετωπίζεται από την ομάδα όπως ένα σύγχρονο, κριτικό έργο το οποίο αφορά εμάς τους ίδιους, την κοινωνία του σήμερα και όχι μια άλλη μακρινή κοινωνία αστικής προέλευσης» υπογραμμίζει ο συνθέτης και ιδρυτικό μέλος της ομάδας, Χαράλαμπος Γωγιός. 

Η τρίπρακτη οπερέτα του Θεόφραστου Σακελλαρίδη παρουσιάζεται στο αθηναϊκό κοινό για πρώτη φορά μετά από πενήντα περίπου χρόνια, καθώς –με εξαίρεση δύο ή τρεις οπερέτες – κανένα έργο από την τεράστια παραγωγή της εποχής δεν έχει επιβιώσει στις μέρες μας. Πολυγραφότατος συνθέτης και αρχιμουσικός, ο Θεόφραστος Σακελλαρίδης (1883-1950), δημιούργησε το ιδιαίτερο προσωπικό του ύφος αφομοιώνοντας στοιχεία των δημοτικών τραγουδιών, της καντάδας και της ιταλικής όπερας στα περίπου 103 έργα που συνέθεσε, ανάμεσα τους γύρω στις 80 οπερέτες.

Βασισμένη σε γαλλικά πρότυπα, όπως άλλωστε συνηθίζονταν την περίοδο που γράφτηκε, Η κόρη της καταιγίδος περιγράφει την απίθανη περιπέτεια μιας ελληνικής οικογένειας: Ο Πέτρος παντρεύεται τη Ρίκα Γραικίδου. Η σατανική πεθερά του ωστόσο θα εκμεταλλευτεί διάφορες συμπτώσεις και η ιστορία μας θα εξελιχθεί σε μια τολμηρή φάρσα γεμάτη ανατροπές.

«Προς το κοινόν, το οποίον από τόσων ετών με τόσην καλωσύνην με παρακολουθεί, με χειροκροτεί, με τραγουδεί, με χορεύει, με σφυρίζει και… σας ξεκουφαίνει ενίοτε […] έχω να κάνω τώρα μίαν σύστασιν. Να προσέξη κάπως ιδιαιτέρως το νέον μου έργον \”Η Κόρη της Καταιγίδος\”, το οποίον παρουσιάζω μεθαύριον από της σκηνής του \”Πανελληνίου\”.» Θεόφραστος Σακελλαρίδης

Γιατί οπερέτα; ο Χαράλαμπος Γωγιός και Αλέξανδρος Ευκλείδης μας απαντούν:
«Η οπερέτα είναι είδος κακοπαθημένο, με αρκετές δεκαετίες υποβάθμισης στην πλάτη της. Αψυχολόγητες συρραφές, ψευδονοσταλγία, συντηρητισμός, σεμνοτυφία, είναι ασθένειες που για καιρό έπλητταν την παραστασιολογία του είδους. Η παράστασή μας είναι μια απόπειρα να το αντιμετωπίσουμε ξανά με τον δέοντα σεβασμό, ως κανονικό θέατρο, δηλαδή, και όχι ως αφορμή για νοσταλγικά singalongs.

Σε πείσμα του ιδεολογήματος πως, τάχα, πρόκειται για ξενόφερτο και ‘δεύτερο’ είδος που δεν μας αφορά πραγματικά, η οπερέτα είναι στην πραγματικότητα ανεξάλειπτο κομμάτι της καλλιτεχνικής ιστορίας του αστικού ελληνισμού. Πρόκειται, ουσιαστικά, μαζί με την ελαφρύτερη επιθεώρηση, για το μοναδικό μουσικοθεατρικό είδος που ρίζωσε βαθιά στη νεοελληνική πραγματικότητα, αφήνοντας ογκωδέστατη κληρονομιά. Όσο για τη θεατρική φόρμα της φάρσας, στην οποία βασίζεται και η ‘Κόρη της καταιγίδος’, αυτή δεν έπαψε να ενημερώνει τη λαϊκή δραματική μας παραγωγή ως τις μέρες μας, από το ‘Ρετιρέ’ του Δαλιανίδη ως τους Παπαθανασίου-Ρέππα.

Αυτό που, ωστόσο, καθιστά επιτακτική την αναβίωση ενός έργου όπως ‘Η κόρη της καταιγίδος’ είναι, στην πραγματικότητα, η μουσική δραματουργία, την οποία δεν διστάζουμε να χαρακτηρίσουμε υποδειγματική. Είναι καιρός πια, εκτός από έξοχος τραγουδοποιός, ο Σακελλαρίδης να αποκατασταθεί ως ένας από τους σπουδαιότερους δραματουργούς του μουσικού μας θεάτρου, με βαθιά τεχνογνωσία (η έρευνά μας στα χειρόγραφα το πιστοποιεί) και αίσθηση της δραματικής οικονομίας.» 

Η εταιρεία μουσικού θεάτρου «Οι όπερες των ζητιάνων» ιδρύθηκε το 2002 από το συνθέτη Χαράλαμπο Γωγιό, το σκηνογράφο Κωνσταντίνο Ζαμάνη και την παραγωγό Γαβριέλλα Τριανταφύλλη, με σκοπό την παραγωγή παραστάσεων όπερας και μουσικού θεάτρου χαμηλού κόστους και σύγχρονης αισθητικής σε χώρους έξω από τους συνηθισμένους. Φιλοσοφία της εταιρείας είναι πως, κάθε άλλο παρά θέαμα για «ειδικό κοινό», το τραγουδισμένο θέατρο αποτελεί κατεξοχήν δημοκρατικό είδος θεάτρου, προσβάσιμο σε κάθε λογής θεατρόφιλους, εφόσον προσεγγίζεται με τον κατάλληλο τρόπο: ως θέατρο, δηλαδή, και όχι ως «θέαμα».

Μέχρι σήμερα, η εταιρεία έχει παρουσιάσει: Χαράλαμπου Γωγιού: Η Κοκκινοσκουφίτσα και ο (καλός) λύκος (Θέατρο Ροές, 2005) σε συμπαραγωγή με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, Τζουζέπε Βέρντι: Τροβατόρε (BIOS, 2008), Χαράλαμπου Γωγιού: Πληγή, όπερα σε επτά γεύματα (Φεστιβάλ Αθηνών, 2008) σε παραγωγή του Ελληνικού Φεστιβάλ, Ύμνος του Κράτους του Σαμποτάζ (BIOS-Φεστιβάλ OΠA 0.2 & Art Athina, 2009) σε συμπαραγωγή με το BIOS, Νίκου Κυπουργού: Σιωπή, ο βασιλιάς ακούει (BIOS, 2009–2010) σε συμπαραγωγή με το BIOS, Μπενεντέτο Μαρτσέλλο: Κασσάνδρα (θησείον, ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ, 2010) σε συμπαραγωγή με την εταιρεία συναυλιών Φόρμιγξ, Νίκου Κυπουργού: Σιωπή, ο βασιλιάς ακούει (Θέατρο Χυτήριο, 2011), Aida Preview (Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης, 2011) σε συμπαραγωγή με την Όπερα του Νόικελν και το ΜΜΘ, Βιτάλι Μπουγιανόφσκι: Νυχτερινά τραγούδια (Knot Gallery, 2011).

Μουσική-κείμενο: Θεόφραστος Σακελλαρίδης
Ενορχήστρωση-μουσική διεύθυνση Χαράλαμπος Γωγιός
Σκηνοθεσία Αλέξανδρος Ευκλείδης
Σκηνικό-κοστούμια Κωνσταντίνος Ζαμάνης
Φωτισμοί Μελίνα Μάσχα
Μακιγιάζ Ριούκο Τσούτζι
Hair design Θάνος Σαμαράς

Ερμηνεύουν: Πέτρος Δημήτρης Ναλμπάντης, Ρίκα Βάσια Ζαχαροπούλου, Πλουπλού Έλενα Χατζηαυξέντη, Κος Γκραντίδης Κωστής Ρασιδάκις, Κα Γκραντίδη Ελένη Λιώνα, Κος Ρονσής Άρης Προσπαθόπουλος, Κα Ρονσή Σοφιάννα Θεοφάνους, Νικόλας Ζαφείρης Κουτελιέρης, Μαριγώ Κάθυ Ίντρα, Παντελής Στάθης Κόκκορης

Χορωδία: Αμαλία Ασκορδαλάκη*, Γιάννης Βρυζάκης*, Έλενα Γάτζα*, Δημήτρης Γκογκόσης*, Μαρία Γράμψα*, Μικαέλα Δανά*, Μάριος Δαπέργολας*, Πένυ Δεληγιάννη*, Γιώργος Ζαχαρόπουλος*, Γιώργος Ζερβός*, Μαρία Κακουράκη*, Μαρία Καλογήρου*, Ξένια Καπώνη*, Χριστίνα Καρποδίνη*, Αγάπη Κιλικιάν*, Μαρία Κοτρίδου*, Σίσσυ Κοτσώνη*, Γαρυφαλιά Κουτσογιάννη*, Αγγελική Κρεμπενιού*, Γιάννης Μανιατόπουλος*, Αναστασία Μαντζουράνη*, Σοφία Μαυρίκου*, Λητώ Μεσσήνη*, Θοδωρής Μπιράκος*, Σταμάτης Πακάκης*, Αντώνης Παπαντωνίου*, Αλεξάνδρα Πολίτη*, Γιώργος Φράντζι*, Μπέττυ Χαρλαύτη*

Ηθοποιοί: Παναγιώτης Βασιλείου*, Μαρίκα Θεοδωροπούλου*, Παναγιώτης Καραμίχαλος*, Ευθύμης Ξυπολητάς*, Γιώργος Παπανδρέου*, Άρτεμις Πιτταρά*

Κώστας Τζέκος κλαρινέτο, Αντώνης Λαγός κόρνο, Θοδωρής Βαζάκας κρουστά, Χρήστος Σακελλαρίδης πιάνο, Χρήστος Ζερμπίνος ακκορντεόν, Διονύσης Βερβιτσιώτης βιολί, Άγγελος Λιακάκης βιολοντσέλο, Βασίλης Λιαρμακόπουλος κοντραμπάσο

Μουσική προετοιμασία-διεύθυνση χορωδίας: Χαράλαμπος Γωγιός
Βοηθός μουσικού προετοιμαστή: Ιωάννα Φόρτη
Βοηθοί σκηνοθέτη: Αγγέλα Σαρόγλου, Τίνα Σκόδρα*
Βοηθός σκηνογράφου: Μαρία Παπαδοπούλου
Βοηθός ενδυματολόγου: Κυριακή Mπούσκα
Βοηθός φωτιστή: Σοφία Αλεξιάδου
Φροντιστής: Νικολέττα Δημοπούλου
Κατασκευή κοστουμιών: Ελένη Μελισάρη, Κυριακή Μπούσκα
Κατασκευή σκηνικού: Θανάσης Θαλασσινός
Ζωγράφος σκηνικού: Ντάριο Στεφάνου
Μάγειρας: Νικολέττα Ζαμάνη*

Αποκατάσταση μουσικού υλικού: Χαράλαμπος Γωγιός, Ιωάννα Φόρτη

* εθελοντής