Η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών με έργα Καλομοίρη, Προκόπιεφ, Τσαϊκόφσκι στο Ηρώδειο

Το Φεστιβάλ Αθηνών παρουσιάζει την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών σε μια συναυλία στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού …

με έργα Καλομοίρη, Προκόπιεφ και Τσαϊκόφσκι, στις 28 Ιουνίου 2012. 

Ο Μικρασιάτης Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962) και η μουσική υπόμνηση φορτισμένων στιγμών της νεώτερης ελληνικής ιστορίας. Ο, ουκρανικής καταγωγής, Σεργκέι Προκόφιεφ (1891-1953) και ο αιχμηρός μοντερνισμός του. Ο Ρώσος Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (1840-1893) και η εσωτερική του πάλη. Αντιπροσωπευτικά έργα των τριών μείζονων συνθετών της Ανατολικής Ευρώπης, κορυφαίων εκπροσώπων της ελληνικής και της ρωσικής Εθνικής Σχολής αντίστοιχα, συνδυάζονται γοητευτικά και αναπάντεχα στην, ενταγμένη στο Φεστιβάλ Αθηνών, συναυλία που δίνει η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στις 28 Ιουνίου, στο Ηρώδειο, με σολιστ τον διεθνώς ανερχόμενο, 29χρονο Ελληνα πιανίστα Βασίλη Βαρβαρέσο, υπό την μουσική διεύθυνση του καλλιτεχνικού διευθυντή της Κ.Ο.Α., Βασίλη Χριστόπουλου. Ως φόρος τιμής στην 50η επέτειο από τον θάνατο του Μανώλη Καλομοίρη, το πρόγραμμα ξεκινά με ένα περίφημο συμφωνικό έργο του, το, γραμμένο στη μνήμη του Ελευθερίου Βενιζέλου, Τρίπτυχο για ορχήστρα. Ακολουθούν το Δεύτερο Κοντσέρτο για πιάνο του Προκόφιεφ, ένα από τα απαιτητικότερα αλλά και τα ωραιότερα έργα του πιανιστικού ρεπερτορίου και η δημοφιλέστατη Τέταρτη Συμφωνία του Τσαϊκόφσκι,  έργο-αναφοράς του ρωσικού Ρομαντισμού.

ΔΥΟ ΛΟΓΙΑ ΓΙΑ ΤΑ ΕΡΓΑ

Το Τρίπτυχο για ορχήστρα  του Μανώλη Καλομοίρη είναι άρηκτα συνδεδεμένο όχι μόνον με την νεώτερη ελληνική ιστορία, αλλά και με την ιστορία της ίδιας της Κ.Ο.Α. Η πρώτη εκτέλεση του έργου, στο θέατρο Ολύμπια, μεσούσης της γερμανικής Κατοχής, στις 28 Φεβρουαρίου του 1943, σηματοδοτούσε ουσιαστικά και την πρώτη παρουσίαση της μέχρι τότε Ορχήστρας του Ωδείου Αθηνών με τη νέα της επωνυμία (Κ.Ο.Α.) και ιδιότητα, ως κρατικού οργανισμού που τελούσε υπό την αιγίδα του υπουργείου Παιδείας. Την νεοσύστατη Κ.Ο.Α. είχε διευθύνει εκείνη την βραδιά ο ίδιος ο Καλομοίρης, παρουσιάζοντας το έργο που είχε συνθέσει, συγκλονισμένος από τον θάνατο του Ελευθέριου Βενιζέλου στο Παρίσι, τον Μάρτιο του 1936.
Ο Καλομοίρης είχε υπάρξει δηλωμένος θιασώτης της πολιτικής του Βενιζέλου.
Από ένα περίεργο παιχνίδι της μοίρας, η παρουσίαση του δεύτερου έργου που εμπνεύστηκε ο ιδρυτής της ελληνικής «Εθνικής Σχολής»  από τον Βενιζέλο (είχε προηγηθεί το 1915 η όπερα «Πρωτομάστορας») συνέπεσε με την ημέρα της κηδείας του έτερου πνευματικού του μέντορα, του Κωστή Παλαμά.

Ο Σεργκέι Προκόφιεφ συνέθεσε τα δύο πρώτα πιανιστικά του κοντσέρτα ενώ ακόμη σπούδαζε στο Ωδείο της Αγίας Πετρούπολης. Το Δεύτερο Κοντσέρτο, αφιερωμένο στην μνήμη ενός στενού του φίλου που είχε αυτοκτονήσει, γράφτηκε αρχικά την περίοδο 1912-13. Το χειρόγραφο χάθηκε στην διάρκεια της Οκτωβριανής Επανάστασης  κι ο Προκόφιεφ αναγκάστηκε να το ανασυνθέσει από μνήμης το 1923.

Τον Αύγουστο του 1913, η πρεμιέρα του καινοτόμου έργου που περιορίζει την ορχήστρα σε ρόλο απλού συνοδού, ενώ απαιτεί απ΄τον πιανίστα μια, τεχνικά δυσκολότατη, επίδειξη δεξιοτεχνίας, ήταν επεισοδιακή: Κοινό και κριτικοί είχαν διχαστεί και κάποιοι είχαν αποχωρήσει, μιλώντας απαξιωτικά για «φουτουριστική μουσική». Η ιστορία αποκατέστησε το Δεύτερο Κοντσέρτο του Προκόφιεφ, καταχωρίζοντάς το στα αριστουργήματα του πιανιστικού ρεπερτορίου.

Κομβικό έργο του ρωσικού Ρομαντισμού, έμπλεο πάθους και μελωδικότητας, θεωρείται η Τέταρτη Συμφωνία, την οποία έγραψε ο Τσαϊκόφσκι μεταξύ των ετών 1877-1878, αποτυπώνοντας στην παρτιτούρα την οδύνη που βίωνε σε μία από τις δυσκολότερες περιόδους της ζωής του. ‘Εχοντας αφήσει πίσω του τον αποτυχημένο γάμο που είχε κάνει, σε μία απέλπιδα προσπάθεια να υπερβεί την ομοφυλοφιλία του, ο Τσαϊκόφσκι συνέθεσε την Συμφωνία που αφιέρωσε και έστειλε στην πάμπλουτη ευγενή χορηγό του, Ναντέζνα φον Μεκ, με την επεξήγηση ότι στη μουσική του δεσπόζει «η μοιραία δύναμη που εμποδίζει τον άνθρωπο να κατακτήσει την ευτυχία».

ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ

Γεννημένος στην Θεσσαλονίκη το 1983, ο Βασίλης Βαρβαρέσος άρχισε μαθήματα πιάνου σε ηλικία πέντε ετών. Ως παιδί με ξεχωριστό ταλέντο, έκανε στα εννέα του χρόνια την πρώτη του εμφάνιση στο Gratz της Αυστρίας και στα 14 κέρδισε το α΄ βραβείο στον διαγωνισμό Young Concert Artists (Νέα Υόρκη). Πολυβραβευμένος έκτοτε, υπότροφος των Ιδρυμάτων «Γεωργίου και Μαρίας Βεργωτή», «Τζίνα Μπαχάουερ» και «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης», έκανε  το 2007  το ντεμπούτο του στο Έιβερυ Φίσερ Χολ και μόλις τον περασμένο Μάριο στο Κάρνεγκι Χολ-λίγες μέρες προτού να παίξει για τον Αμερικανό πρόεδρο Μπάρακ Ομπάμα, στον Λευκό Οίκο. Από το 2011, φοιτά στο παρισινό Κονσερβατουάρ  ως ο μοναδικός πιανίστας που επιλέχθηκε για το πρόγραμμα Diplôme d’ Artiste-Interprète.

Καλλιτεχνικός διευθυντής της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών από τον Μάιο του 2011 και κορυφαίος αρχιμουσικός της Φιλαρμονικής της Νοτιοδυτικής Γερμανίας με έδρα την Κωνσταντία (Konstanz) από το 2005, ο Βασίλης Χριστόπουλος γεννήθηκε το 1975 στο Μόναχο. Σπούδασε όμποε και ανώτερα θεωρητικά στο Ωδείο Αθηνών και διεύθυνση ορχήστρας στη Μουσική Ακαδημία του Μονάχου. ‘Εχει κερδίσει τον Διαγωνισμό Μπαντ Χόμπουργκ στην Γερμανία το 2000 και αποσπάσει, μεταξύ άλλων, την ετήσια διάκριση σε νέο μουσικό της Ένωσης Ελλήνων Κριτικών Θεάτρου και Μουσικής, καθώς και το βραβείο του Διεθνούς Διαγωνισμού «Δημήτρης Μητρόπουλος» στην Αθήνα.

Έχει διευθύνει σημαντικές ορχήστρες, όπως π.χ. την Φιλαρμόνια του Λονδίνου, τις Φιλαρμονικές της Βρέμης και του Ντούισμπουργκ, τη Νέα Φιλαρμονική της Ιαπωνίας,  τις Συμφωνικές του Αμβούργου, του Ντύσσελντορφ και της Τσέχικης Ραδιοφωνίας κ.ά.

ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΒΡΑΔΙΑΣ  ΜΕ ΜΙΑ ΜΑΤΙΑ

Μανώλης Καλομοίρης (1883-1962)
Τρίπτυχο για ορχήστρα
Σεργκέι Προκόφιεφ (1891-1953)
Κοντσέρτο για πιάνο αρ. 2, σε σολ ελάσσονα, έργο 16
[Διάλειμμα]
Πιοτρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι (1840-1893)
Συμφωνία αρ. 4, σε φα ελάσσονα, έργο 36

Σολίστ Βασίλης Βαρβαρέσος (πιάνο)

Μουσική διεύθυνση Βασίλης Χριστόπουλος