ΙΑΝΟΣ. Το «σπίτι» που λατρεύεις να επιστρέφεις…
Για αρκετά χρόνια ομολογώ ότι είχα μια άρνηση να επισκεφτώ το χώρο του Ιανού στη Σταδίου.
Περνούσα σχεδόν δύο με τρείς φορές την εβδομάδα έξω από τη μεγάλη γυάλινη βιτρίνα, αλλά το μέγεθος και η φήμη του με φόβιζε. Ένα επαγγελματικό, όμως, ραντεβού που είχα κάποια στιγμή, κάπου στα μέσα ενός περασμένου χειμώνα, στο καφέ που φιλοξενεί, φάνηκε σαν να ζέστανε, μαζί με το ρόφημα σοκολάτας, την επιφυλακτική και αδικαιολόγητα «παγωμένη» άποψη μου.
Από εκείνη τη στιγμή και ύστερα, άνοιξα πολλές φορές την τζαμένια πόρτα της εισόδου, γύρισα την κάθε γωνιά των ορόφων του, εξοικειώθηκα με το χώρο, με τους ανθρώπους του, και για ακόμα μια φορά, χάρηκα με τον εαυτό μου, που δεν άφησε μια παλιά και γρήγορη εντύπωση να του στερήσει την εμπειρία όσων σημαίνει ο Ιανός και όσων προσφέρει στην πόλη μας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Δέκα χρόνια στην πρωτεύουσα, τριάντα στη συμπρωτεύουσα, ο Ιανός κατάφερε χωρίς δυσκολία να συνδυάσει πρώτος όλες τις μορφές τέχνης σε ένα χώρο. Γιατί απλά τέχνη δεν είναι μόνο το βιβλίο. Συναυλίες, παρουσιάσεις δίσκων και βιβλίων, ημερίδες, εκθέσεις, κατάστημα επιλεγμένων δώρων τέχνης, γκαλερί , ένα μοναδικό δισκοπωλείο (που τόσο έλειπε από την πόλη μας), σεμινάρια, εργαστήρια βιβλίου, delicatessen (με ελληνικά βραβευμένα προϊόντα), και φυσικά το «διάσημο» καφέ του Ιανού, που έχει φιλοξενήσει από φοιτητές, περαστικούς και λάτρεις του βιβλίου, μέχρι ιερά τέρατα της τέχνης και του πολιτισμού που εμπιστεύονται και μοιράζονται εδώ τη δουλειά τους και μαζί τον ελεύθερο χρόνο τους… Όλα αυτά συγκεντρωμένα διακριτικά και σε πλήρη αρμονία κάτω από την ίδια στέγη, στον αριθμό 24 της οδού Σταδίου, μόλις δύο λεπτά περπάτημα από τις στάσεις του Μετρό Σύνταγμα και Πανεπιστήμιο.
Περιμένοντας την ώρα να περάσει, πριν ένα ακόμα ραντεβού με έναν αγαπημένο συγγραφέα, χαζεύω -σαν καλεσμένος πλέον- κάθε τι καινούριο που υπάρχει στο χώρο και μου κάνει εντύπωση. Εδώ, όλα μοιάζουν οικεία πλέον στα μάτια μου, και παράλληλα, η κάθε μικρή λεπτομέρεια μου επισημαίνει ότι ο Ιανός είναι όλα όσα ζητάς να δεις σε μια πόλη που έχει, στην κυριολεξία, «διδάξει» τον πολιτισμό. Από τις καλοντυμένες κυρίες μιας παλιάς Αθήνας που δίνουν τα ραντεβού τους εδώ μέχρι τους ψαγμένους νέους που χαζεύουν με ύφος λαγωνικού για το επόμενο τους ανάγνωσμα, όλα δίνουν την αίσθηση ότι αυτός ο χώρος είναι εδώ για να χωρέσει τους πάντες, ήρεμα, διακριτικά, ευγενικά και ισότιμα.
Στο χώρο του ισογείου συναντώ την γλυκύτατη κυρία Χριστίνα Παρασκευοπούλου, που είναι στον Ιανό της Σταδίου από την πρώτη μέρα της λειτουργίας του.
Από τη συνομιλία μας μαζί της καταλαβαίνω ότι πρόκειται για μια γυναίκα με βαθιές γνώσεις και πάθος για τη δουλειά της και τα βιβλία. Τις κάνω ερωτήσεις, θέλω να μάθω, χαίρομαι να την ακούω να μου μιλάει γιατί νιώθω ότι πηγαίνω πίσω στο χρόνο, τότε που οι αληθινές κυρίες είχαν παιδεία, ήθος, ευγένεια και φινέτσα.
«Στον χώρο μας έχουμε ανθρώπους που αγαπούν το βιβλίο. Υπάρχει προσωπικό με γνώσεις. Ο βιβλιοπώλης οφείλει να έχει άποψη και αυτό ισχύει με όλους τους συναδέλφους… Τους ανθρώπους που μας επισκέπτονται τους ξεναγούμε και τους μιλάμε για τα βιβλία. Ενημερωνόμαστε για τις κριτικές, ξέρουμε τι θα κυκλοφορήσει, προσπαθούμε να έχουμε τις γνώσεις που θα καλύψουν τις ερωτήσεις και τις ανάγκες του αναγνώστη».
Περπατώντας ανάμεσα από τους μεγάλους πάγκους συντροφιά με την κυρία Παρασκευοπούλου, κάνουμε μια στάση στο παιδικό κομμάτι του Ιανού, της ζητώ να μας μιλήσει για αυτό και ταυτόχρονα την ρωτώ τι είναι αυτό που διαβάζει περισσότερο το κοινό του Ιανού.
«Το παιδικό μας τμήμα είναι ξεχωριστό. Εδώ γίνονται σχεδόν κάθε Σάββατο παιδικές εκδηλώσεις που «ζεσταίνουν» την ατμόσφαιρα και κάνουν τους μικρούς μας φίλους πολύ χαρούμενους… Αναλόγως με την περίοδο που διανύουμε, ο κόσμος διαβάζει και διαφορετικά πράγματα. Πολλοί αυτή την περίοδο, λόγω των συνθηκών, διαβάζουν βιβλία με θέμα την πολιτική ή την οικονομία. Οι αναγνώστες που θέλουν λίγο να ξεφύγουν από όλο αυτό, διαβάζουν φιλοσοφία είτε λογοτεχνία. Κυρίως κλασσική… Νιώθω ότι ο κόσμος βρίσκει εκεί καταφυγή. Λειτουργούν ως βάλσαμο στη ψυχή του… Στην ποίηση το κοινό είναι πιο εκλεκτικό. Πριν κάποια χρόνια διάβαζαν τους κλασσικούς. Τώρα ζητάνε νέες φωνές…» συμπληρώνει, και αυτή της η πρόταση με κάνει να αισθάνομαι μια κάποια δικαίωση για το πείσμα μου να τολμώ να γράφω ακόμα ποίηση.
Ο χρόνος περνάει πολύ ευχάριστα μιλώντας με έναν τόσο καλλιεργημένο και ενδιαφέροντα άνθρωπο, όμως, από μακριά βλέπω τον Μανώλη Ανδριωτάκη να με πλησιάζει.
Είχε φτάσει η ώρα να πιάσω ξανά στα χέρια μου το καινούριο του βιβλίο «Η Μεγάλη Εικόνα», το βιβλίο που μου έκανε, στην κυριολεξία, υπέροχη παρέα ολόκληρο το καλοκαίρι και με έβαλε ξανά στο παιχνίδι της ανάγνωσης βιβλίων που μετρούν 500 σελίδες και πάνω…
Ένας άντρας εξαφανίζεται αφήνοντας πίσω του ένα μπαούλο γεμάτο αντικείμενα. Το πολύτιμο αυτό περιεχόμενο καταλήγει στα χέρια ενός παλιού του φίλου, ο οποίος σταδιακά ανακαλύπτει ότι οι ιστορίες που αφηγούνται τα κείμενα κρύβουν ένα ιδιαίτερο μήνυμα για αυτόν…
«Η Μεγάλη Εικόνα είναι ένα βιβλίο, που χωρίς να το γνωρίζω, άρχισα να το «γράφω» από την ηλικία των 17. Ένα μυθιστόρημα που έγραφα καθώς ενηλικιωνόμουν» μου εξηγεί ο συγγραφέας. «Θυμάμαι κάποτε, κάποιος μου είπε πως πέθανε ο τάδε… Πέθανε και εγώ δεν έμαθα ποτέ ποιος πραγματικά ήταν… Μέσα από αυτό το μυθιστόρημα λοιπόν θα ήθελα να εμπνεύσω στον αναγνώστη το αληθινό ενδιαφέρον για έναν άλλον άνθρωπο… Από την άλλη ήθελα να μιλήσω για την τόλμη που χρειάζεται ένας δημιουργικός άνθρωπος να ανοιχτεί και να εκθέσει τη δουλειά του μπροστά στο βλέμμα των άλλων. Μόνο έτσι θα μπορέσει να συνδεθεί πραγματικά με τους άλλους… Κρατώντας στο μπαούλο τη δουλειά σου, δεν ανοίγεσαι ποτέ. Είναι χρήσιμο λοιπόν να ανοίξουμε αυτό το μπαούλο, να το εκθέσουμε και να πάμε μπροστά. Η μεγάλη εικόνα είναι η σύνδεση των ιστοριών αυτού που είμαστε και αυτού που μπορούμε να είμαστε…».
Καθώς ο Μανώλης Ανδριωτάκης μιλάει, οι δεύτερες σκέψεις στο μυαλό μου, εντυπωσιασμένες από την ευγένεια και τη θετική του αύρα, μου ψιθυρίζουν ότι αυτός ο άνθρωπος θα μπορούσε με άνεση να είναι ένας από τους αγαπημένους φίλους της παρέας μου. Η απίστευτη ενέργεια ενός ανθρώπου που μοιάζει να έχει βρει το δρόμο του και τι τον κάνει πραγματικά ευτυχισμένο, με οδηγεί στην επόμενη ερώτηση για το αν έγραφε από παιδί, τι χόμπι μπορεί να έχει και αν αγαπά την Αθήνα, μια πόλη που δύσκολα σου επιτρέπει να είσαι τόσο πράος και ταυτόχρονα να μην χάνεις το έξυπνο χιούμορ σου.
«Διάβαζα από μικρός, ξεκίνησα να γράφω στα 16 μου… Όταν πέθανε ο μπαμπάς μου άρχισα να βρίσκω παρηγοριά στα βιβλία. Στην αρχή, σαν έφηβος, άρχισα να γράφω κριτικές κινηματογράφου. Έμενα στην Πατησίων όπου γύρω μου είχαμε πέντε κινηματογράφους. Την πρώτη ώρα λοιπόν του σχολείου κάναμε κριτική των ταινιών που είχαμε δει… Λίγο μετά τα 21 μου, είδα ένα διήγημα μου δημοσιευμένο. Στη συνέχεια, κερδίζοντας σε διάφορους διαγωνισμούς, άρχισα να νιώθω αυτοπεποίθηση… Μετά από ένα μεγάλο διάστημα που αφιερώθηκα στη δημοσιογραφία, συνειδητοποίησα ότι τελικά δεν είχα σταματήσει ποτέ να φλερτάρω με τη λογοτεχνία. Κάπως έτσι φτάσαμε στην Μεγάλη Εικόνα, το έκτο μου βιβλίο… Στον ελεύθερο χρόνο, εκτός από το διάβασμα, με χαλαρώνει πολύ το τρέξιμο και η κηπουρική. Επίσης έχω ένα γάτο, τον Παζ, που μου έχει αλλάξει τη ζωή. Έχω καταφέρει να συντονιστώ με κάτι που δεν ελέγχεται… Αγαπώ την Αθήνα, την συμπονώ για τη βιαιότητα που την διακατέχει και παράλληλα με θυμώνει η κακοποίηση στην οποία υπόκειται. Ψάχνω όμως διεξόδους, ψάχνω τρόπους να την φροντίσω…».
Ο χρόνος για ακόμα μια φορά δεν είναι σύμμαχος. Εγώ πρέπει να ετοιμαστώ για ένα μακρινό ταξίδι και ο Μανώλης Ανδριωτάκης έχει ένα ακόμα ραντεβού.
Οι συναντήσεις είναι πάντα πιο συναρπαστικές για τους ανθρώπους της τέχνης όταν γίνονται σε χώρους που είναι «χτισμένοι» από βιβλία και πολιτισμό. Και ο Ιανός είναι στην κυριολεξία χτισμένος από αυτά τα «υλικά».
Λίγο πριν αποχωριστούμε, ζητώ από τον φιλοξενούμενο συγγραφέα και την σημερινή μας οικοδέσποινα, να διαλέξουν τα δικά τους αγαπημένα βιβλία στο χώρο.
Η κυρία της παρέας, επιλέγει τη «Λέσχη των αθεράπευτα ρομαντικών» του Ζαν –Μισέλ Γκενασιά, από τις εκδόσεις Πόλις, ένα μυθιστόρημα που απέσπασε το βραβείο Γκονκούρ (που απονέμεται από το δύσκολο κοινό μαθητών λυκείων), ένα βιβλίο πικρόγλυκο χρονικό μιας εφηβείας, που περιγράφει την ιστορία του δωδεκάχρονου Μισέλ και μαζί τη γαλλική νεολαία του 60, τα πρώτα σκιρτήματα, την εξέγερση των γονέων, την ανακάλυψη του ροκ-εν-ρολ , το πάθος για το ποδοσφαιράκι και την ανακάλυψη ενός μυστικού που θα αλλάξει για πάντα τη ζωή του…
Ο Μανώλης Ανδριωτάκης επιλέγει «Το βιβλίο της ανησυχίας» του επίσης δικού μου αγαπημένου Φερνάντο Πεσσόα (εδώ με το ψευδώνυμο Μπερνάρντο Σοάρες) από τις εκδόσεις Εξάντας. Ένα βιβλίο που ο Πεσσόα έγραφε σε ολόκληρη την ενήλικη ζωή του, με το ψευδώνυμο Μπερνάρντο Σοάρες, που έμοιαζε να είναι ο δεύτερος εαυτός του, ο ίσκιος του, το ανήσυχο βλέμμα του στον καθρέφτη, καταγράφοντας έτσι τις πραγματικές ανησυχίες, τις φοβίες, την καθημερινότητα των σκέψεων ενός από τους πιο σημαντικούς συγγραφείς του 20ου αιώνα.
Με τη σειρά μου, διάλεξα τη «Νυχτερινή πτήση» του πιλότου και πολυαγαπημένου συγγραφέα του Μικρού Πρίγκιπα, Αντουάν ντε Σεντ – Εξιπερί από τις εκδόσεις Ψυχογιός, απλά γιατί κάποιοι άνθρωποι αγαπούν τόσο πολύ τον ουρανό και τα αστέρια, που κάνουν τα πάντα για να βρεθούν κοντά τους, ακόμα και αν τύχει να μη γυρίσουν ποτέ από εκεί…
Το φθινόπωρο αφήνει δειλά τα πρώτα σημάδια έξω από τη μεγάλη βιτρίνα του Ιανού, και εγώ αβίαστα σκέφτομαι πως το φθινόπωρο ταιριάζει στα βιβλία, και τα βιβλία με τη σειρά τους ταιριάζουν στον Ιανό…
Αν κάτι μου έκανε εντύπωση στην τελευταία μου επίσκεψη εδώ, ήταν η αγάπη με την οποία οι άνθρωποι του Ιανού μιλούσαν για αυτόν το χώρο. Μου έκανε επίσης εντύπωση η αγάπη με την οποία μιλούσαν, όσοι συνάντησα απόψε, για τα βιβλία…
Αφήνοντας πίσω μου τον αριθμό 24 της Σταδίου, ένιωσα όμορφα που νίκησα τους φόβους μου και άνοιξα την αγκαλιά μου στον υπέροχο αυτό χώρο, με τον ίδιο ακριβώς τρόπο που και ο Ιανός άνοιξε την αγκαλιά του σε κάθε βιβλίο, μαζί και στα δύο δικά μου, κάνοντας με να νιώθω με αυτόν τον τρόπο, πως κάθε φορά που τον επισκέπτομαι, είναι σαν να επιστρέφω σπίτι. Γιατί «σπίτι» είναι κάθε τι στο οποίο νιώθεις οικειότητα, ασφάλεια, φροντίδα και αγάπη.
Καλό φθινόπωρο λοιπόν.
Ραντεβού στο «σπίτι».
……………………………………………………………………………………………………………………………………………….
Ευχαριστώ πολύ την Άννα Θεοδόση, υπεύθυνη επικοινωνίας του Ιανού για την άψογη συνεργασία, την κυρία Χριστίνα Παρασκευοπούλου για τις γνώσεις και το ζήλο που μας μετέφερε, τον Μανώλη Ανδριωτάκη για την τόσο όμορφη συνομιλία, τις εκδόσεις Διόπτρα για τη παραχώρηση του βιβλίου και φυσικά τον Ιανό για την τόσο θερμή φιλοξενία και τα όσα προσφέρει στην πόλη μας.