Ιάσων Δεπούντης – Εξαιτίας σου, ποίηση, καίγεται ακόμα η Τροία: Έκθεση αφιερωμένη στον ποιητή στην Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά

Έκθεση αφιερωμένη στον ποιητή, συγγραφέα, παιδαγωγό με αφορμή τη συμπλήρωση 15 χρόνων από το θάνατο του Ιάσονα Δεπούντη, προς τιμήν του σπουδαίου αυτού δημιουργού που συγκαταλέγεται στα κορυφαία ονόματα της ελληνικής μεταπολεμικής ποίησης. Ένα σημαντικό μέρος της έκθεσης επικεντρώνεται στη ζωή και το έργο του Ιάσονα Δεπούντη στην Ελβετία είτε ως εκπαιδευτικός και διευθυντής του Ελληνικού Σπιτιού στο χωριό Pestalozzi (Kinderdorf Pestalozzi) είτε ως ερευνητής και μεταφραστής του έργου σημαντικών προσωπικοτήτων της χώρας, είτε ως συγγραφέας.

«Η ανήσυχη ποίηση ενός ανήσυχου πνεύματος» | Ο Αλέξανδρος Αργυρίου, ιστορικός λογοτεχνίας, για το έργο του Ιάσ. Δεπούντη

Με αφορμή τα 15 χρόνια από τον θάνατο του ποιητή Ιάσονα Δεπούντη η Πολιτιστική Εταιρία ΗΛΙΟΣΤΑΣΙΟ σε συνεργασία με τη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά διοργανώνουν έκθεση για τη ζωή και το έργο του μεγάλου αυτού δημιουργού, που συγκαταλέγεται στα κορυφαία ονόματα της ελληνικής μεταπολεμικής ποίησης.

Ιάσων Δεπούντης

Ο Ιάσων Δεπούντης γεννήθηκε στην Κέρκυρα το 1919. Σπούδασε και εργάστηκε στην Αθήνα μέχρι το 1969, οπότε και εγκατέλειψε λόγω των τότε πολιτικών συνθηκών την Ελλάδα για να ζήσει τα υπόλοιπα χρόνια της ζωής του στην Ελβετία. Πρωτοεμφανίστηκε στα γράμματα το 1944 και παρέμεινε δημιουργικός, αντισυμβατικός και ανήσυχος μέχρι τον θάνατό του, το 2008 στη Ζυρίχη. Ως διανοούμενος, με βαθύ ενδιαφέρον για τις τέχνες και την επιστήμη, συνδέθηκε φιλικά και πνευματικά με τους Μιχάλη Κατσαρό, Νίκο Καρούζο, Νίκο Σπάνια, Νικόλαο Βεντούρα, Αλέξανδρο Αργυρίου, Νικηφόρο Βρεττάκο, Ιάννη Ξενάκη.

Η έκθεση θα παρακολουθήσει το πολυσχιδές έργο του ποιητή ακολουθώντας μία στοιχειώδη χρονολογική σειρά, εισάγοντας θέματα και μοτίβα, όπως αυτά εξελίσσονται μέσα στην πορεία του χρόνου. Ο Δεπούντης προσδιοριζόταν ως ποιητής, παρά το γεγονός ότι ασχολήθηκε εκτενώς με διάφορες μορφές του λόγου και της έκφρασης. Έγραψε μεταξύ άλλων πεζογραφήματα, δοκίμια, μελέτες, έκανε μεταφράσεις και κολάζ, όμως όλες αυτές οι μορφές υποτάσσονται τελικά σε μία μορφή απόδοσης, εκείνη της ποιητικής.

Προθήκες με τεκμήρια από τα Ιστορικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη, όπου φυλάσσεται το έργο του ποιητή, καθώς και το αρχείο της οικογένειας Δεπούντη θα προβάλλουν το ευρύ φάσμα του έργου του Δεπούντη στην έκθεση της Δημοτικής Πινακοθήκης Δήμου Πειραιά και θα συνοδεύονται από εποπτικό υλικό, κατατοπιστικά πάνελ, πίνακες με εικαστικά έργα του ίδιου αλλά και του Νικολάου Βεντούρα (βλέπε παρακάτω), διάφορα προσωπικά αντικείμενα και βίντεο.

Η έκθεση θα αναδείξει μεταξύ άλλων την ιδιαίτερη σχέση του Ιάσονα Δεπούντη με τον χαράκτη Νικόλαο Βεντούρα (του οποίου θα παρουσιαστούν έργα με θέμα τον Πειραιά, που βρίσκονταν στην κατοχή του Ι. Δεπούντη) καθώς και με τον ποιητή και λογοτέχνη Νικηφόρο Βρεττάκο. Ο Βρεττάκος που διετέλεσε και δημοτικός σύμβουλος Πειραιά, έζησε ως πολιτικός πρόσφυγας (1967 1970) στο παιδικό χωριό Πεσταλότσι (Kinderdorf Pestalozzi) στο ελβετικό καντόνι του Άπεντσελ (Appenzell) και στάθηκε αφορμή να αναζητήσει και ο Δεπούντης καταφύγιο στην Ελβετία, όταν εγκατέλειψε την Ελλάδα, το 1969.

Η Ελβετία

Στην εκτενή ιστορική μονογραφία «Ελληνοελβετικοί Συσχετισμοί, Διάλογος με την Ιστορία», που εκδόθηκε το 2021 στη Ζυρίχη, ο συγγραφέας Ιγνάτιος Παπαδέλλης αφιερώνει ένα κεφάλαιο στον Ιάσονα Δεπούντη, συγκαταλέγοντάς τον «στους τρεις “εξέχοντες Έλληνες”, οι οποίοι άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους και τα πνευματικά τους βήματα στην Ελβετία»

Στο τμήμα του βιβλίου με τον τίτλο «Οι τρείς μεγάλοι καταξιωμένοι μας: Γεώργιος Παναγιωτίδης (1883-1975) – Ιάσων Δεπούντης (1919-2008) – Παύλος Τζερμιάς (1925-2016)» ο Ι. Παπαδέλλης γράφει στη συνέχεια: «Και όχι μόνο άφησαν ανεξίτηλα τα ίχνη τους, αλλά συγχρόνως αναγνωρίστηκαν και τοποθετήθηκαν στις συνειδήσεις μας ως “μέγιστοι πνευματικοί οδηγοί”, ως προσωπικότητες διεθνούς εμβέλειας, και ως το “καύχημα των Ελλήνων του εξωτερικού”. Μπορούμε δε να τους χαρακτηρίσουμε ως “Πρεσβευτές της Ελλάδος στην Ελβετία” και ως “αυθεντίες” ο καθένας στον τομέα του. Υπήρξαν ο συνδετικός κρίκος μεταξύ Ελβετίας και Ελλάδος. Εξεπροσώπησαν την πατρίδα μας στην “ξένη γη” με τον πιο αυθεντικό και άριστο τρόπο. Με συνέπεια και ιδιαίτερο ενδιαφέρον. Με “υπερηφάνεια” γιατί υπήρξαν Έλληνες και “ευγνώμονες” προς την δεύτερη πατρίδα τους, την Ελβετία.»  – Ιγνάτιος Παπαδέλλης, «Ελληνοελβετικοί Συσχετισμοί/Διάλογος με την Ιστορία», Ζυρίχη 2021, σ. 320.

Σημαντικό μέρος της έκθεσης θα εστιάζει στη ζωή και το έργο του Ιάσονα Δεπούντη στην Ελβετία:

– Στα 13 χρόνια που έζησε μαζί με τη σύζυγο του Αναστασία και τον γιο τους Δημήτρη εργαζόμενος ως παιδαγωγός, δάσκαλος και διευθυντής του Ελληνικού Σπιτιού στο χωριό Πεσταλότσι και μεγαλώνοντας 40 ελληνόπουλα στους πρόποδες των Άλπεων,

– Στην ενασχόλησή του με το έργο σημαντικών προσωπικοτήτων της Ελβετίας, όπως ο Ανρί Ντυνάν (Henry Dunant), ο Γιόχαν Χάινριχ Πεσταλότσι (Johann Heinrich Pestalozzi), ο Πέτερ Μπίχσελ (Peter Bichsel) ή ο Κουρτ Μάρτι (Kurt Marti) -με τον τελευταίο υπάρχει αλληλογραφία-, έργα των οποίων μετέφρασε ο Δεπούντης στα ελληνικά,

– Στα κείμενά του για την ίδια την Ελβετία (π.χ. «Το κάλεσμα της Δημοκρατίας»), η χώρα που του πρόσφερε τη δυνατότητα να συγγράψει μεγάλο μέρος του έργου του μακριά από την τότε θλιβερή κατάσταση στην Ελλάδα,

– Στην ενεργό συμμετοχή του επί περίπου 20 χρόνια στην ελληνική κοινότητα της Ζυρίχης και τις ποικίλες δραστηριότητες που ανέπτυξε ως διανοούμενος στην ελβετική αυτή πόλη που αποκαλείται και «Αθήνα του ποταμού Λίματ» (Limmat-Athen): Διοργάνωσε εκθέσεις, έδωσε συνεντεύξεις και διαλέξεις κυρίως «διαπολιτισμικού χαρακτήρα» (όπως ο «Ελληνικός περίπατος στην πόλη της Ζυρίχης»), έλαβε μέρος σε ραδιοφωνικές εκπομπές πνευματικού ενδιαφέροντος, δημοσίευσε αναρίθμητα άρθρα σε περιοδικά της ομογένειας, στα οποία μεταξύ άλλων ανέλυσε τα κοινά μεταξύ των δύο λαών. Το 1992 τιμήθηκε από την Ομοσπονδία Συλλόγων και Κοινοτήτων των Ελλήνων Μεταναστών της Ελβετίας.

– Στο ενδιαφέρον που υπήρξε από ελβετικής πλευράς για το έργο του Δεπούντη: Άρθρα σε εφημερίδες και περιοδικά. Πρόσκληση, ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του, να παρουσιάσει το έργο του στη φημισμένη «Λογοτεχνική Εστία» (Literaturhaus) της Ζυρίχης. Πρόσκληση, επίσης ένα χρόνο πριν από τον θάνατό του, σε συνέντευξη μιας ώρας στην ίσως πιο ποιοτική εκπομπή της ελβετικής τηλεόρασης «Sternstunde».

-Τέλος, κάδρο με πορτρέτο, βιογραφικό σημείωμα και ποίημα του Ι. Δεπούντη, αναρτημένο από το 2009 ανάμεσα σε παρόμοια κάδρα αφιερωμένα στους Τόμας Μαν (Thomas Mann), Ρόμπερτ Μουζίλ (Robert Musil), Πάμπλο Νερούντα (Pablo Neruda), Έρμαν Έσσε (Hermann Hesse) στον χώρο της διαρκούς έκθεσης μονίμων εκθεμάτων στο «Σπίτι του Νίτσε» (Nietzsche-Haus) στο χωριό των Άλπεων Σιλς-Μαρία (Sils-Maria). Το ερευνητικό κέντρο «Σπίτι του Νίτσε» θεωρείται ένας ναός της διανόησης της κεντρικής Ευρώπης, που προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες κάθε χρόνο. Το ποίημα του Ιάσονα Δεπούντη στο «Σπίτι του Νίτσε» στη Σιλς-Μαρία. Βρίσκεται απέναντι από την είσοδο της κρεβατοκάμαρας του Νίτσε, η οποία έχει διατηρηθεί στην αυθεντική μορφή της.

Η έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Πειραιά, στην οποία πολλά εκθέματα θα παρουσιαστούν για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό, βασίζεται σε παρουσίαση που διοργάνωσε ο Δήμος Κέρκυρας το 2016 στο ιστορικό Ανάκτορο των Αγίων Μιχαήλ και Γεωργίου.