Πρώτη εμφάνιση στα ελληνικά του εξαιρετικού παρωδού πεζογράφου, καρικατουρίστα, δημοσιογράφου, στυλίστα και δοκιμιογράφου Μαξ Μπήρμπομ (1872-1956). Η νουβέλα Ήνοχ Σόουμς είναι η πιο γνωστή της συλλογής Seven Men (1919) όπου πρωταγωνιστούν έξι (αργότερα οκτώ, στην έκδοση του 1950) φανταστικοί Άγγλοι πεζογράφοι του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ού αιώνα.
Ένας ελάσσων Άγγλος ποιητής της δεκαετίας του 1890, κουρασμένος από τις ανεπιτυχείς προσπάθειες να κατακτήσει τη λογοτεχνική σκηνή της Αγγλίας, υπογράφει συμβόλαιο με τον ίδιο τον Διάβολο. Ως ανταπόδοση, η σατανική μεγαλειότητά του συμφωνεί να μεταφέρει τον δυστυχή Ήνοχ Σόουμς στο μέλλον, έναν αιώνα αργότερα, ώστε να επισκεφθεί το αναγνωστήριο της Βρετανικής Βιβλιοθήκης και να αναζητήσει στις καρτελοθήκες της ίχνη της υστεροφημίας του. Αλίμονο, το σύντομο αυτό ταξίδι στο χρόνο, προς εκείνο το τότε μακρινό ακόμα απόγευμα του 1997, αποδεικνύει ότι οι μελλοντικές γενιές θα τον θυμούνται μόνο ως ήρωα μιας «ιστορίας» κάποιου Mαξ Μπήρμπομ…
Ταξίδι στο χρόνο, συμφωνία με τον Διάβολο και παρωδία της στάσης και του τρόπου ζωής των αισθητιστών, η νουβέλα είναι «μια μεταμοντέρνα μυθοπλασία γραμμένη πριν από την εποχή της», η οποία, φυσικά, δεν διέφυγε της προσοχής του Χόρχε Λουίς Μπόρχες, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι τη μιμήθηκε ο Ρεϋμόν Κενώ και τη λάτρεψε ο Ρομπέρτο Μπολάνιο.
Αγνοώντας το υπερφυσικό, τον Καθολικό διαβολισμό (!), το ταξίδι στο Χρόνο, τη φιλολογική εμβρίθεια στην αναπαράσταση της εποχής και μιας ολόκληρης θαυμαστής γενιάς, το κείμενο μπορεί να διαβαστεί και ως μια ελεγειακή διαχρονική αποτύπωση της εικόνας των ανθρώπων των γραμμάτων, όπως τους ξέρουμε και σήμερα. Πίσω από το ευφάνταστο σκηνικό και τις λεπτομέρειες, διακρίνεται το πάθος του διαρκούς αγώνα των ελασσόνων ενάντια στο χρηματιστήριο των λογοτεχνικών αξιών και τη βία της λογοτεχνικής ιστορίας.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο συγγραφέας
Ο Mαξ Μπήρμπομ (Sir Henry Maximilian Beerbohm, Λονδίνο 1872 – Ραπάλλο 1956 ) ήταν Άγγλος δανδής, συγγραφέας και γελοιογράφος, o οποίος με τα χιουμοριστικά βιβλία του, τα άρτια σκίτσα και τις καρικατούρες του απέδωσε με μοναδικό τρόπο, και συνήθως χωρίς κακεντρέχεια, οτιδήποτε υποκριτικό, επιτηδευμένο ή παράλογο διέκρινε ανάμεσα στους συγχρόνους του. Ο Τζωρτζ Μπέρναρντ Σω τον αποκαλούσε «ο ασύγκριτος Μαξ». Η πρώτη λογοτεχνική συλλογή του The Works of Max Beerbohm και το πρώτο βιβλίο του με σκίτσα συγχρόνων του Caricatures of Twenty-five Gentlemen κυκλοφόρησαν το 1896. Το 1898 διαδέχτηκε τον Σω στην κριτική θεάτρου για το Saturday Review.
Από την αρχή της καριέρας του έγινε τακτικός συνεργάτης του Yellow Book, του περιοδικού που εξέδιδε ο Ώμπρεϋ Μπήρντσλυ. Η γοητευτική του παραβολή The Happy Hypocrite εκδόθηκε το 1897, και το μοναδικό του μυθιστόρημα Zuleika Dobson, παρωδία της οξφορδιανής ζωής, το 1911. Το The Christmas Garland (1912) είναι μια συλλογή ιστοριών με θέμα τα στυλιστικά ελαττώματα αρκετών γνωστών συγγραφέων, ιδιαίτερα του Χένρυ Τζέημς. Η συλλογή διηγημάτων Seven Men (1919), που περιλαμβάνει τον Ήνοχ Σόουμς, θεωρείται το αριστούργημά του.
Το 1910 ο Μπήρμπομ παντρεύτηκε την αμερικανικής καταγωγής Βρετανίδα ηθοποιό Φλόρενς Καν και μαζί εγκαταστάθηκαν μόνιμα στο Ραπάλλο της Ιταλίας, όπου τον επισκέπτονταν διακεκριμένοι συγγραφείς, που απολάμβαναν τις εύθυμες και ευφυείς συζητήσεις και τις διασκεδαστικές ιστορίες του για τον συγγραφικό και καλλιτεχνικό κόσμο της ύστερης βικτωριανής και της εδουαρδιανής Αγγλίας. Οι παρωδίες του κινούνταν πάντα σε πολιτισμένο πλαίσιο και σπάνια στοχοποιούσαν τα πρόσωπα που απεικόνιζαν. Παρότι ευχαριστιόταν ιδιαιτέρως να σχεδιάζει γελοιογραφίες της βασιλικής οικογένειας, χρίστηκε ιππότης το 1939. Μόνο δύο στόχους χτύπησε ανελέητα: τον βρετανικό ιμπεριαλισμό –στη μορφή του σατιρικού χαρακτήρα John Bull– και τον Ράντγιαρντ Κίπλινγκ.
Θεωρείται αξεπέραστος χιουμορίστας. Μετά το θάνατο της γυναίκας του το 1951, ο Μπήρμπομ έζησε με την ισόβια γραμματέα-σύντροφό του Ελίζαμπεθ Γιάνγκμαν, την οποία παντρεύτηκε λίγες εβδομάδες προτού πεθάνει, στα 84 χρόνια του.