Ιράντ Μάλκιν – Ένας μικρός ελληνικός κόσμος: Βιβλίο που φωτίζει «Τα δίκτυα στην αρχαία Μεσόγειο»

Ο ελληνικός πολιτισμός γεννήθηκε όταν οι αρχαίοι Έλληνες άρχισαν να μεταναστεύουν, να διασκορπίζονται και να ιδρύουν νέες κοινότητες σε παράκτιες περιοχές. Αυτές οι κοινότητες, οι αποικίες, λειτουργούσαν ως αποκεντρωμένα δίκτυα γύρω από ένα εικονικό κέντρο, τη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα ― μια οπτική αντίστροφη από τη ρωμαϊκή θέαση του mare nostrum. Θα ήταν εύλογο άραγε να εκφράσει κανείς τον θαυμασμό του για τους Έλληνες, που δημιούργησαν έναν τέτοιο πολιτισμό παρά τη σταθερά αυξανόμενη απόσταση ανάμεσα στα σημεία εγκατάστασής τους, τα συνεχώς διευρυνόμενα δίκτυά τους και την απουσία όμορων εδαφών;

Στην εποχή μας η έννοια του δικτύου κυριαρχεί (δίκτυα τηλεοπτικά, μεταφορών, ηλεκτροδότησης, διαδίκτυο κ.λπ.) και είμαστε περισσότερο ανοιχτοί σε έναν διαφορετικό τρόπο προσέγγισης τέτοιων ιστορικών ερωτημάτων. Στην προσπάθειά μας να εξετάσουμε τον σχηματισμό των αρχαίων δικτύων, μέσω των οποίων αναδεικνύονταν και διαδίδονταν τα κυριότερα κοινά χαρακτηριστικά του πολιτισμού και της ταυτότητας των Ελλήνων, το μοντέλο του «μικρού κόσμου» και οι νέες ιδέες της θεωρίας των δικτύων μάς προσφέρουν μια πανοραμική θέαση του πανελλήνιου ιστού, με τους «κόμβους», τους «δεσμούς» και τις «ροές» του, φωτίζοντας σημαντικές πτυχές της αρχαϊκής κοινωνίας.

Ο Ιράντ Μάλκιν (Irad Malkin) είναι ομότιμος καθηγητής Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας και Μεσο­­γειακής Ιστορίας και Πολιτισμών στο Πανε­πιστήμιο του Τελ Αβίβ, ενώ μεταξύ άλλων δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής και στο Τμήμα Κλασικών Σπουδών του Πανε­πιστημίου της Οξφόρδης (2017–2022). Το 2014 του απονεμήθηκε για το επιστημονικό του έργο το Βραβείο Ιστορίας του Ισραήλ. Έχει επιμεληθεί ή συνεπιμεληθεί οκτώ συλ­­λογικούς τόμους, έχει γράψει πλήθος άρθρων, βιβλιοκρισίες και εγκυκλοπαιδικά λήμματα, καθώς και έξι μονογραφίες, όπως: Myth and Territory in the Spartan Mediterranean (1994), The Returns of Odys­seus: Colonization and Ethni­city (1998), Drawing Lots: From Egalitarianism to Democracy in Ancient Greece (με τη Josine Blok, 2024). Το 2019 η Ακαδημία Αθηνών τον εξέλεξε ως ξένο εταίρο της, στην Τάξη των Γραμμάτων και των Καλών Τεχνών.

Χάρτης εξωφύλλου: Thierry, «Γεωγραφία στοιχειώδης των Ελλήνων, 1831. Αρ. 2: Ησίοδος, Όμηρος, Ορφέας· Τα ταξίδια των Αργοναυτών και του Οδυσσέα, 9ος αι. π.Χ.». Από την έκδοση: M. Malte-Brun, Atlas complet du précis de la géographie universelle, Παρίσι: Aimé André, 1837 (ηλεκτρονική συλλογή: ). | Πηγή εικόνας: David Rumsey Map Collection, David Rumsey Map Center, Stanford Libraries. | Σχεδίαση εξωφύλλου: Βάσω Αβραμοπούλου