Ισοτροπία: Έκθεση του Αστέριου Τόρη στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Η έκθεση αυτή έχει την εξής ιδιαιτερότητα: από τα πρωτότυπα έργα του καλλιτέχνη που παρουσιάζονται, θα συνεκτεθούν και έργα του που προκύπτουν από μάκρο-φωτογράφιση (2mm) περιοχών των πρωτότυπων έργων του. Η ενότητα αυτών των έργων, την οποία ο καλλιτέχνης ονομάζει “details – phenomena” είναι 1/1 – άλλα είναι εκτυπωμένα σε χαρτιά μεταξοτυπίας και άλλα με μεταξοτυπική εκτύπωση πάνω σε μέταλλο. Λόγω της συμπυκνωμένης γραφής των πρωτοτύπων έργων του καλλιτέχνη, τα details τα οποία μπορούν να προκύψουν από ένα και μόνο πρωτότυπο πίνακα είναι, στην ουσία, άπειρα και μοναδικά.

Ή έκθεση είναι εμπνευσμένη από τις αρχές τις Κοσμολογικής αρχής. Όπως η ύλη είναι κατανεμημένη με ομοιογενή και ισότροπη διασπορά στο υπόλοιπο σύμπαν, έτσι και σε αυτήν την έκθεση εξετάζεται η περιοχή σαν σύνολο αλλά και οι επιμέρους μικρότερες περιοχές αυτής, που λειτουργούν αυτόνομα αλλά με τον ίδιο τρόπο.

Κριτικό σημείωμα 1:

«Asterios Toris: Γαλαξιακός Εξπρεσιονισμός»

Στις μέρες μας, έχουμε εξοικειωθεί με τα μορφότυπα του Εξπρεσιονισμού και διαρκώς βαθαίνουμε τις εμπειρίες και τις γνώσεις μας στην Πληροφοριακή. Έναν αιώνα πριν, οι Γερμανοί εξπρεσιονιστές είχαν αντιδράσει με την ιδέα ότι είναι παιδιά της μηχανής και ανέδειξαν την αισθητική της ασχήμιας (Ernst Ludwich Kirchner), τη μορφική και συναισθηματική παραμόρφωση που υφίσταται ο άνθρωπος ανίκανος να αντιδράσει μπροστά στη ραγδαία εκβιομηχάνιση. Στην νιτσεϊκή τραγικότητα της γερμανικής αισθητικής, την περίοδο του ψυχρού πολέμου, οι Αμερικανοί αφηρημένοι εξπρεσιονιστές ανακάλυψαν και αντιπαράβαλαν μια γοητευτική γραφή για να περιγράψουν τη δελεαστική κενότητα του σύμπαντος (Jackson Pollock), τη μαγική δύναμη του αρχέγονου (William de Kooning) και τη δυναμική των καλλιγραφικών σημείων (Franz Kline). Διάστημα, εθνολογία και σημειολογία άρχισαν να μονοπωλούν το καλλιτεχνικό ενδιαφέρον και να διευρύνουν σε περιεχόμενο τη θεματογραφία του Εξπρεσιονισμού με νέα μορφοπλαστικά στοιχεία.

Από τότε και μέχρι του σημείου οι νεοεξπρεσιονιστές της δεκαετίας του’80, να φέρουν στο προσκήνιο το διαπολιτισμικό διάλογο των λαών την εποχή της παγκοσμιοποιημένης αγοράς, μια πληθώρα καλλιτεχνικών ομάδων επεξεργάστηκε πλήθος περιεχομένου διαφορετικών εικόνων που σχετιζόταν με τη μετάβαση του κόσμου σε μια νέα εποχή, αυτή της Πληροφοριακής και της Εικονικής και Επαυξημένης Πραγματικότητας. Είτε σαν το ύφος μιας εποχής, είτε σαν μια ψυχολογική διαδικασία εξερεύνησης του ατομικού υποσυνείδητου, μέσω της εξπρεσιονιστικής χειρονομίας αναπτύχθηκε μια μεθοδολογία πάνω στο μουσαμά με την οποία ο δημιουργός επιχειρεί να προσδιορίσει τη σχέση ανάμεσα στη νόηση και τα συναισθήματα σ΄έναν κόσμο που διαρκώς μεταβάλλεται τεχνολογικά αλλάζοντας τη ζωή των ανθρώπων.

Σε μια μετασχηματισμένη εποχή λογισμικών, αυτοματισμού, προσομοίωσης, τηλε-εργασίας, σωματοδικτύων και όλων αυτών που συνιστούν τη διασύνδεση του ανθρώπου με τη μηχανή, φαινόμενο το οποίο ανέλυσε και περιέγραψε ο Μιχάλης Δερτούζος στο βιβλίο του, Τί Μέλλει Γενέσθαι (1998), με τον όρο “Ανθρωπο-Μηχανή”, ο Asterios Toris έπιασε το νήμα εκείνο που οδηγεί τη χειρονομιακή ζωγραφική στο επόμενο στάδιο. Εφόσον η εμπειρία και η μνήμη προϋπάρχει στα μουσεία, αγνόησε τις δεσμεύσεις και τα ταμπού του ιστορικού εξπρεσιονισμού και επαναξιολόγησε τα χρώματα, ως οπτικά εφέ του γαλαξιακού χώρου. Αφαιρώντας την ασχήμια της παραμόρφωσης, ο Toris πειραματίζεται με τη χειμαρρώδη ροή των χρωμάτων που περιγράφουν λεπτομέρειες του μικρόκοσμου, αόρατου στο ανθρώπινο μάτι. Αυτές οι λεπτομέρειες του απειροελάχιστου, τα μόρια που περιέγραψε ο Δημόκριτος, και τα οποία συνθέτουν την ύλη και τη δομή του Σύμπαντος, σε μεγέθυνση δημιουργούν μια νέα οπτική εμπειρία που προσομοιάζει με την εμπειρία του γαλαξιακού χώρου.

Δεν είναι ανάγκη να κοιτάμε τον ουρανό για να ζωγραφίσουμε ασυνείδητα αστρικά πλέγματα αλά Matta ή να αναζητάμε το χωροχρονικό συνεχές από τη στιγμή που σαν υπάρξεις, το βιώνουμε. Αυτοματοποιημένη ροή των χρωμάτων πάνω στο μουσαμά και στη συνέχεια χειραγωγημένη και ελεγχόμενη από τον Toris ικανοποιεί τις συνθήκες και ολοκληρώνει μια ολιστική αντιμετώπιση του κόσμου. Χωρίς να σβήνει η φλόγα της έμπνευσης, ο Toris δημιουργεί σαγηνευτικές εικόνες συνεχόμενων χρωματικών εκρήξεων για να μας δείξει, ότι ο αόρατος μικρόκοσμος δεν αυτονομείται από την ορατή πραγματικότητα ούτε από τα απειρόριθμα γαλαξιακά συστήματα που η Αστροφυσική είναι σε θέση να ερευνήσει και το Χόλιγουντ να μετατρέψει σε κινηματογραφικές ταινίες επιστημονικής φαντασίας. Καθώς το ανθρώπινο φαντασιακό μέσω της διαδικτύωσης υφίσταται ισχυρές αλλαγές και μπορεί με ασφαλέστερη επιστημονική γνώση να ερευνήσει ανεξιχνίαστες εκδοχές του μακρόκοσμου, ώστε το “Σύμπαν να συμπυκνώνεται σ’ ένα καρυδότσουφλο” όπως έγραψε ο Στήβεν Χώκινγκ, σίγουρα καλλιτέχνες σαν τον Toris, θα μεταθέτουν τα όρια της ζωγραφικής σε ανεξιχνίαστες εκδοχές της αισθητικής.» – Γιάννης Κολοκοτρώνης

Κριτικό σημείωμα 2:

Ο Αστέριος Τόρης από τα τρία στάδια της καλλιτεχνικής πορείας- τη δημιουργία στο ατελιέ και την διακίνηση των έργων χάρη στην επιχειρηματική νοοτροπία του καλλιτέχνη, προτιμάει τη στιγμή της έκθεσης: τη χαρά της συνομιλίας του με τον θεατή. Είναι μια χαρισματική στιγμή έντονης εσωτερικής επικοινωνίας.

Όταν μιλά για τη ζωγραφική του αναφέρεται σε « τομές ακτινογραφίας, σε νευρώνες, σε αιφνιδιασμούς.» Η έκφραση γι αυτόν είναι «το σύνολο των εντολών του DNA». Η δομημένη σκέψη του, οι χαρακτηρισμοί του, η ευαίσθητη στάση του στη σφαίρα των αισθήσεων αποκαλύπτουν ένα πνεύμα εναργές, κινητικό και μοντέρνο.

Οι πίνακες του υπογραμμίζουν τούτη την ιδιαιτερότητα. Έντονα χρώματα, παχιά υλικά, φόρμες υπαινικτικές, ευρηματικές… Στιγμές παραγωγικότητας, δονήσεις, κατολισθήσεις, εκρήξεις. Ένας κόσμος σε αέναη κίνηση που γοητεύει με τις έντονες αντιθέσεις, τις υφές, την αίσθηση υγρασίας και ρευστότητας. Εικόνες που τραβούν ακατανίκητα το βλέμμα και προβληματίζουν τη νόηση.

Αν έπρεπε κανείς να τις κατατάξει σε κάποια Σχολή θα έπρεπε ίσως να αναφερθεί στον αφηρημένο αμερικανικό εξπρεσιονισμό ο οποίος κατάκτησε την διεθνή καλλιτεχνική σκηνή μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, μια εποχή που η τέχνη όφειλε να δημιουργήσει κάτι το απόλυτα νεωτεριστικό που θα διοχέτευε στην οικουμένη ελπίδα και θρίαμβο. Ο Τόρης χρωστά σίγουρα πολλά στους τενόρους αυτής της καθαρτήριας τάσης, τον Πόλλοκ, τον Ντε Κούνιγκ, τον Κλίφορντ Στιλ: μια τέχνη χειρονομιακή με πρωτόγονα υλικά παρμένα από τον βιομηχανικό κόσμο. Φόρμες που παρήχθησαν από μια αυτόματη γραφή στην απόλυτη κορύφωσή της.

Σήμερα, σε μια εποχή που η τέχνη, συχνά ανερμάτιστη, στρέφεται νοσταλγικά στο παρελθόν προσπαθώντας να αυτοπροσδιοριστεί, τα έργα του Τόρη μέσα στην ευοίωνη και αισιόδοξη έκρηξή τους μας βεβαιώνουν πως δεν είναι μόνο η παράσταση και ο ακαδημαϊσμός που μπορούν να εκφράσουν το ελληνικό ταμπεραμέντο. Ένα ιδίωμα σαν το δικό του, πολύ πιο ελεύθερο, που ερεθίζει τη φαντασία, βάζει σε κίνηση αντιστάσεις και προβληματισμούς, διοχετεύει αισιοδοξία, μπορεί να καλύψει θαυμάσια τις ανάγκες μας. – Ευριδίκη Τρισόν – Μιλσανή

Κείμενα έκθεσης:

Γιάννης Κολοκοτρώνης
Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Τμήμα Αρχιτεκτόνων Μηχανικών-Δ.Π.Θ.

Ευριδίκη Τρισόν – Μιλσανή
Διδάκτωρ Ιστορίας της Τέχνης του Πανεπιστημίου της Σορβόνης και μέλος της ΑΙCA