Το ελληνικό κράτος δημιουργείται το 1828 εκ του μηδενός και αλλάζει ριζικά την ζωή των ανθρώπων που το δημιούργησαν με την φαντασία τους και με την επαναστατική τους πράξη. Τους επιβάλλει την αυθεντία και την νομιμότητά του, την βία και την εξουσία του· ελέγχει την αναμεταξύ τους βία· τέμνει, δικάζει και τιμωρεί· εκπαιδεύει τους νέους και τις νέες, τους μαθαίνει τον νόμο, την τάξη, την υποταγή, τον πατριωτισμό. Και εκείνοι, με την σειρά τους, απορρίπτουν αυτό το κράτος υποκύπτοντας, το στελεχώνουν για να το χρησιμοποιούν εναντίον αλλήλων, το περιβάλλουν με τα εθνικά σύμβολα και το στηρίζουν, το διεκδικούν και εξεγείρονται για να το καταλύσουν και να το θεσμίσουν εξ υπαρχής. Εκείνοι διατυπώνουν τις εθνικιστικές του φαντασιώσεις, εκείνες μεταδίδουν στα παιδιά τους τις αλυτρωτικές του προσδοκίες και, όλοι μαζί, ακολουθούν τις σημαίες του, τροφοδοτούν με φόρους τα ταμεία του και με αίμα τους πολέμους του.
Γράφοντας το βιβλίο αυτό, σκοπός μου δεν ήταν να διηγηθώ «τι έγινε», αλλά να κατανοήσω το «γιατί έγινε». Δεν ήταν να διηγηθώ μια ιστορία, αλλά να την ερμηνεύσω. Να εξηγήσω την Ιστορία της νεότερης και σύγχρονης Ελλάδας με τους Έλληνες να φαντάζονται μιαν από τις πρωιμότερες δημοκρατίες στον κόσμο και να την διαμορφώνουν βυθισμένοι σε εξάρσεις ενθουσιασμού και σε εμφύλια μίση, να παλεύουν με την αστάθεια που τους επέβαλλε η μοίρα της χώρας, η θέση της στο σταυροδρόμι τριών ηπείρων, και να σκορπούν το αίμα τους αντιμετωπίζοντας αυτοκρατορίες και αψηφώντας υπερδυνάμεις.
Και με αυτήν την Ιστορία, ήθελα να μιλήσω όχι μόνο στον ιστορικό, στον ανθρωπολόγο, στον οικονομολόγο, αλλά και στις μαθήτριες και στους φοιτητές και στους γενικούς αναγνώστες, αυτούς που αγαπούν το διάβασμα ή και όσους ακόμη δεν το συνηθίζουν. Είναι τα πρόσωπα που περιδιαβάζουν συνεχώς στην σκέψη του κάθε συγγραφέα και οδηγούν το χέρι και την καρδιά του. Είναι τα πρόσωπα που έχουν από τον συγγραφέα μόνο δύο απαιτήσεις: να μοιραστεί μαζί τους την όποια γνώση του, προσφέροντάς τους και ολίγη ευχαρίστηση. Δύο μόνο απαιτήσεις, αλλά μεγάλες: επιβάλλουν στον συγγραφέα σαφήνεια, απλότητα και καλαισθησία γραφής. Επειδή αυτοί είναι οι μόνοι τρόποι που έχει ένας συγγραφέας για να πλησιάσει πραγματικά τον αναγνώστη, την αναγνώστρια – κοιτάζοντάς τους στα μάτια.
Γ. Β. Δερτιλής
Ο ιστορικός Γ. Β. Δερτιλής, μέλος της Ευρωπαϊκής Ακαδημίας και ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών, έχει εκλεγεί καθηγητής στην ÉHÉSS (Παρίσι, 2000-2010), καθώς και επισκέπτης καθηγητής στο Harvard, στην Οξφόρδη και στο Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Φλωρεντίας. Βιβλία και άρθρα του έχουν δημοσιευθεί σε διάφορες γλώσσες.
