Ιωάννης Μητράκας, ο Νεοβυζαντινός: έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη

Το Μουσείο Μπενάκη παρουσιάζει αναδρομική έκθεση του ζωγράφου Ιωάννη Μητράκα μέσα στις αίθουσες της Βυζαντινής και Μεταβυζαντινής Συλλογής του, στο κεντρικό κτήριο του Μουσείου. Η έκθεση εγκαινιάζεται την Τρίτη 16 Φεβρουαρίου 2016 και θα διαρκέσει έως τις 27 Μαρτίου 2016.

Ογδόντα πέντε έργα του Ιωάννη Μητράκα παρουσιάζονται για πρώτη φορά στις αίθουσες του Μουσείου Μπενάκη, σε μια “προκλητική“ έκθεση, όπου το παρόν αναμετριέται με την Ιστορία, τα πινέλα του Μητράκα διασταυρώνονται με τον χρωστήρα του Άγγελου, του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, των Λαμπάρδων, του Κωνσταντίνου Τζάνε και του Θεόδωρου Πουλάκη και πολλών ανωνύμων βυζαντινών και μεταβυζαντινών “πιτόρων” και τεχνιτών που γεφύρωσαν το πέρασμα από τον Ελληνισμό της αρχαιότητας στο νεότερο Ελληνισμό.

Ο Μητράκας γεννήθηκε το 1936, στον Προβατώνα Έβρου από πρόσφυγες γονείς της Ανατολικής Ρωμυλίας και πρωτοεμφανίστηκε στον εικαστικό χώρο το 1970 εκθέτοντας τους Λιγνιτωρύχους, στο “Πρακτορείο Πνευματικής Συνεργασίας” του καβαφιστή Μάριου Βαϊάνου. Ξεκίνησε ως αυτοδίδακτος ζωγράφος με έρεισμα τη βυζαντινή τέχνη και σε μισό αιώνα αδιάλειπτης πορείας μας έδειξε έναν άλλο τρόπο νόησης και αισθητικής διατύπωσης: να μην περιγράφουμε τα συναισθήματα φωτογραφικά αλλά να τα αποδίδουμε ποιητικά.

Τα έργα του “ουρανοκατέβατα” υπάρχουν στο χώρο, σ’ έναν ανοιχτό διάλογο μορφών, θεματογραφίας, αισθητικής και περιεχομένου, ώστε να είναι εμφανής η λεπτή ισορροπία εντυπώσεων, ανάμεσα στη βυζαντινή στερεότητα και τις αιωρούμενες ζωγραφιές του καλλιτέχνη, ανάμεσα στην κατασταλαγμένη ιστορία και το αενάως διαμορφούμενο παρόν.

Από τη βυζαντινή τέχνη, αρχικά υιοθέτησε την τεχνική της αυγοτέμπερας, τη σημασιολογική προοπτική, τη σχηματοποίηση του χώρου και το πλάσιμο των μορφών. Αυτή η πρωτόλεια τεχνική, του επέτρεψε αρχικά να ζωγραφίσει το σεβασμό του προς τον καθημερινό μόχθο των λιγνιτωρύχων του Αλιβερίου Ευβοίας, όπου είχε εγκατασταθεί από το 1965, πριν διορισθεί το 1967 μετά από διαγωνισμό, ως κοινωνικός λειτουργός της ΔΕΗ. Κι επειδή ο σεβασμός στην παράδοση και τη θρησκεία των λαϊκών ανθρώπων χαρακτηρίζει περισσότερο τους ακρίτες των συνόρων μας, στα μάτια του, οι λιγνιτωρύχοι αγιοποιήθηκαν.

Στην πορεία, η βαθιά γνώση για τη λαϊκή τέχνη και τη Θρακική παράδοση, το ενδιαφέρον για την Επιστήμη, ο θαυμασμός για την κληρονομιά του Ελληνισμού και η αγάπη για τον άνθρωπο και ιδίως τα συναισθήματα της προσφυγιάς, του επέτρεψαν να ξανοιχτεί και σε άλλες θεματογραφίες δημιουργώντας ένα προσωπικό πάνθεο ιδεαλιστικών ηρώων, αγιοποιημένων εργατών και πνευματικών μορφών της επιστήμης και της ελληνικής παράδοσης.

Οι ήρωές του: αγιοποιημένοι λιγνιτωρύχοι, λαϊκοί άνθρωποι, αυτοκράτορες, παγανιστικοί θεοί ή άγιοι, μορφοποιημένες ιδέες και έννοιες είναι ενεργές φιλοσοφικές συνειδήσεις, ζωγραφισμένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να δίνουν την εντύπωση, ότι ανήκουν σ’ έναν υπερρεαλιστικό κόσμο, όπου το όνειρο λειτουργεί υποσυνείδητα αποκαλύπτοντας τους μηχανισμούς διαχρονίας του Ελληνισμού.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ

Την έκθεση συνοδεύει μικρό έντυπο με εισαγωγικά κείμενα και επιλεγμένο οπτικό υλικό.

ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ

Επιμέλεια: Ιωάννης Κολοκοτρώνης, Αναπλ. Καθηγητής Ιστορίας της Τέχνης, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης

Συντονισμός: Πανωραία Μπενάτου, Ιστορικός Τέχνης-Βυζαντινολόγος, Μουσείο Μπενάκη

Έργο: Αρμόνια-Σύμπαν (Ποίηση: Μύηση στη γνώση της Φύσης) (Ποίηση: 1983-1985 χρώματα αυγού 100×200 εκ.)