Το Μουσείο Μπενάκη εγκαινιάζει την έκθεση με τίτλο «James Robertson. Φωτογραφίες Ελληνικών Αρχαιοτήτων, 1853-54» …
τη Δευτέρα 27 Ιουνίου 2011 στις 20:00. Την έκθεση διοργανώνουν τα Φωτογραφικά Αρχεία του μουσείου.
Η γέννηση της φωτογραφίας ανταποκρίθηκε απόλυτα στην έντονη επιθυμία των Ευρωπαίων του 19ου αιώνα να γνωρίσουν μέσα από ακριβείς απεικονίσεις χώρες μακρινές, που έως τότε μόνο με τη φαντασία τους μπορούσαν να προσεγγίσουν βοηθούμενοι από την ταξιδιωτική λογοτεχνία και τις αναπαραστάσεις των περιηγητών ζωγράφων. Αν η «έλξη της Ανατολής», συνυφασμένη με το ενδιαφέρον για τους αρχαίους πολιτισμούς, αποτέλεσε το κίνητρο των πρώτων φωτογράφων που περιόδευσαν στις χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, στην Ελλάδα τους οδήγησε η «δόξα της αρχαιότητας». Ήδη από το 1839 (όταν επίσημα ανακοινώθηκε η εφεύρεση της φωτογραφίας) και ως το τέλος του αιώνα, οι ελληνικές αρχαιότητες, κατά κύριο λόγο της Αθήνας, αποτυπώθηκαν από το φακό διακεκριμένων περιηγητών-φωτογράφων ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται ο James Robertson.
Με καταγωγή από τη Σκωτία, o James Robertson άσκησε αρχικά τη χαρακτική τέχνη. Ως φωτογράφος έκανε την εμφάνισή του στη Κωνσταντινούπολη στις αρχές της δεκαετίας του 1850, όπου είχε εγκατασταθεί μετά από πρόσκληση του Σουλτάνου Abdülmecid προκειμένου να εργαστεί ως αρχιχαράκτης του αυτοκρατορικού νομισματοκοπείου. Από εκεί πραγματοποίησε φωτογραφικές περιοδείες στην Αθήνα το 1853-54 και το 1856, στη Μάλτα το 1856, στους Άγιους Τόπους, στην Αίγυπτο και στη Δαμασκό το 1857, ενώ κάλυψε μαζί με τον διάσημο συνάλδεφό του Roger Fenton τον πόλεμο της Κριμαίας (1855-56) και τα γεγονότα της Σεβαστούπολης (1855-56). Μετά το 1881 έζησε στη Γιοκοχάμα μέχρι το τέλος της ζωής του το 1888.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στην έκθεση «James Robertson. Φωτογραφίες Ελληνικών Αρχαιοτήτων, 1853-1854» παρουσιάζονται 38 πρωτότυπες φωτογραφικές εκτυπώσεις που περιλαμβάνονται στο portfolio “Photographs by Robertson. Αthens and Grecian Antiquities”, δωρεά της αλησμόνητης φίλης του Μουσείου Μπενάκη Ρένας Ανδρεάδη στο Φωτογραφικά Αρχεία του ιδρύματος.
Ως προς την επιλογή των θεμάτων, ο Robertson ακολουθεί την καθιερωμένη διαδρομή των περιηγητών-ζωγράφων του 19ου αιώνα. Αρχίζει με τα μνημεία της Ακρόπολης και συνεχίζει με τους αρχαιολογικούς χώρους της πόλης, η οποία εικονίζεται είτε σε δεύτερο πλάνο είτε ως περίγυρος των αρχαιοτήτων. Η σειρά ολοκληρώνεται με απόψεις των ναών του Ποσειδώνα στο Σούνιο, της Αφαίας Αθηνάς στην Αίγινα και του Απόλλωνα στη Κόρινθο.
Οι φωτογραφικές του συνθέσεις χαρακτηρίζονται από την έντονη παρουσία του ανθρώπινου στοιχείου που παραπέμπει στις αντίστοιχες ζωγραφικές απόψεις της εποχής. Οι φύλακες των μνημείων, οι φουστανελλοφόροι και οι δυτικά ντυμένοι επισκέπτες ποζάρουν ανάμεσα στα μνημεία και διασκεδάζουν τη μονοτονία των ερειπίων.
Ως προς τη τεχνολογία της φωτογραφίας υιοθετεί τη νέα μέθοδο του υγρού κολλοδίου, η οποία ανακαλύφθηκε μόλις το 1851. Οι γυάλινες πλάκες που χρησιμοποιούσε, ίδιου μεγέθους με τις φωτογραφίες, έπρεπε να εκτεθούν στη φωτογραφική μηχανή όσο ακόμη ήταν υγρές. Για τη προετοιμασία τους, λίγο πριν τη λήψη, ήταν υποχρεωμένος να μεταφέρει στο τόπο φωτογράφησης όλο τον απαραίτητο εξοπλισμό. Το αποτέλεσμα βέβαια, ήταν πολύ ανώτερο ως προς την ευκρίνεια των θεμάτων από τις προϋπάρχουσες εκτυπώσεις με την έως τότε επικρατούσα μέθοδο της καλοτυπίας.
Οι φωτογραφίες του James Robertson με θέμα τις ελληνικές αρχαιότητες συνιστούν ένα εξαιρετικό σύνολο από σπάνια δείγματα της πρώιμης φωτογραφικής τέχνης. Παράλληλα αποτελούν ένα μοναδικό αρχείο οπτικών μαρτυριών για τη δραματική κατάσταση που περιήλθαν τα μνημεία από τις λεηλασίες και τους βανδαλισμούς κατά την οθωμανική κυριαρχία. Επιπλέον σήμερα, συμβάλλουν στο δύσκολο έργο της προστασίας τους από τις σύγχρονες απειλές, ως πολύτιμο βοήθημα τεκμηρίωσης.
Η έκθεση που παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης το 1998 συνοδεύεται από κατάλογο με τίτλο \”Φωτογραφίες του James Robertson – Αθήνα και Ελληνικές Αρχαιότητες”, 1853-1854. Από το τμήμα «Φωτογραφικά Αρχεία του Μουσείου Μπενάκη».
Λεζάντες φωτογραφιών: Μέσα 1: Το Μνημείο του Λυσικράτους από βορειοδυτικά, 1853-1854. Μουσείο Μπενάκη, Φωτογραφικά Αρχεία (ΦΑ.1.110) και μέσα 2 και έξω: Ο Ναός της Αθηνάς Νίκης από βορειοανατολικά, 1853-1854 – Μουσείο Μπενάκη, Φωτογραφικά Αρχεία (ΦΑ.1.94)