Jonathan Stark: Η σπουδαιότητα του κύκλου “Mozart στο Μουσείο”

Ανυπομονώ να διευθύνω τη συναυλία με τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών στις 2 Απριλίου. Είχα  γνωριμία και στενή φιλία με την ορχήστρα από το 2019. Στο πλαίσιο αυτού του κειμένου, θα ήθελα να σας παρουσιάσω εν συντομία τι μπορείτε να απολαύσετε στη συναυλία στις 2 Απριλίου.

Πρώτα απ’ όλα, θα παίξουμε το έργο “Ο Θάνατος και η Κόρη” του Φραντς Σούμπερτ – όχι στην αρχική έκδοση για κουαρτέτο εγχόρδων, αλλά στη μεταγραφή για ορχήστρα εγχόρδων από τον Γκούσταβ Μάλερ. Είναι ένα από τα κομμάτια που βρίσκονται πιο κοντά στην καρδιά μου, πρώτον επειδή η προσέγγιση του Σούμπερτ στο συναίσθημα είναι τόσο άμεση και δεύτερον επειδή ο Μάλερ δείχνει πώς η παλαιότερη μουσική μπορεί να προσαρμοστεί στις σύγχρονες συνθήκες χωρίς να χάσει τον σεβασμό για τους παλιούς δασκάλους. Επέλεξα αυτό το κομμάτι γιατί ταιριάζει όμορφα με το σύγχρονο ελληνικό κομμάτι που θα παίξουμε δεύτερο: Το Κοντσέρτο Γκρόσο του συνθέτη και μαέστρου Μιχάλη Οικονόμου. Αυτή η σύνθεση είναι απίστευτα καλοφτιαγμένη – όπως συμβαίνει πάντα με τη σύγχρονη ελληνική έντεχνη μουσική – και αναφέρεται και στην παλαιότερη μουσική. Σε αυτή την περίπτωση, στον Γιόχαν Σεμπάστιαν Μπαχ.

Το έργο του Οικονόμου είναι ξεχωριστό για μένα γιατί δεν ξεκίνησα τη μουσική μου καριέρα ως μαέστρος, αλλά ως συνθέτης. Μόλις το 2014, όταν συνεργάστηκα με το Atlas Ensemble στο Άμστερνταμ, “γλίστρησα” στη διεύθυνση ορχήστρας, διότι χρειάστηκε να διευθύνω τις συνθέσεις μου. Από τότε, έχω μεταφέρει την εστίασή μου από τη σύνθεση προς τη διεύθυνση ορχήστρας. Λόγω των μουσικών μου ριζών, η σύγχρονη μουσική είναι, επομένως, πολύ σημαντική για μένα.

Έτσι, στο πρώτο μισό της συναυλίας θα ακούσετε πώς ο Μάλερ αναφέρεται στον Σούμπερτ και πώς ο Οικονόμου αναφέρεται στον Μπαχ. Το δεύτερο μισό της συναυλίας θα περιλαμβάνει τη Συμφωνία αρ. 40 του Μότσαρτ – ένα πολύ ιδιαίτερο κομμάτι. Θα ήθελα να εξηγήσω εν συντομία γιατί:

Οι τρεις τελευταίες συμφωνίες του Μότσαρτ σχηματίζουν – αυτό είναι πλέον αρκετά επιβεβαιωμένο στη μουσικολογία – μια τριλογία. Ο πρώτο που διατύπωσε αυτή τη θεωρία ήταν ο Nikolaus Harnoncourt, o Αυστριακός μαέστρος. Η ίδια η μουσική του Μότσαρτ επιβεβαιώνει πολλά στοιχεία απ’ αυτή τη θεωρία: Η τρίτη από το τέλος συμφωνία (No. 39), για παράδειγμα, δεν έχει πραγματικό κλείσιμο. Η μουσική απλά φαίνεται σαν να μένει ημιτελής. Η προτελευταία συμφωνία, από την άλλη – η αρ. 40, που θα ακουστεί στη συναυλία μας – δεν έχει πραγματική αρχή: το θέμα εμφανίζεται μόνο στο δεύτερο μέτρο. Το πραγματικά μεγάλο (και πολύ διάσημο) φινάλε έρχεται μόνο στο τέλος της τελευταίας συμφωνίας (Αρ. 41 – «του Διός»).

Νομίζω ότι αυτή η διαπίστωση του μουσικού περιβάλλοντος του έργου είναι σημαντική, γιατί μπορείτε στη συνέχεια να ακούσετε τη μουσική με έναν εντελώς διαφορετικό τρόπο. Είναι σημαντικό για μένα να καλλιεργώ και να μεταδίδω ενθουσιασμό για την κλασική μουσική μιλώντας για το περιβάλλον και τις συνθήκες υπό τις οποίες δημιουργήθηκε – το κάνω επίσης στο blog μου, για παράδειγμα.

Το γεγονός ότι η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών αποφάσισε να εκτελέσει τις τέσσερις τελευταίες συμφωνίες του Μότσαρτ ως κύκλο είναι πολύ σπουδαίο. Δίνει στο κοινό την ευκαιρία να διακρίνει αυτό το ευρύτερο μουσικό περιβάλλον σε μια σειρά συναυλιών. Οι τέσσερις συναυλίες της σειράς θα πραγματοποιηθούν από τους τρεις νικητές των προηγούμενων διαγωνισμών της Φιλαρμόνιας, και η τελευταία, τέταρτη, από τον μέντορα του θεσμού Μιχάλη Οικονόμου.

Η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών επιβεβαιώνει μια μουσική ποιότητα που δεν μπορεί πλέον να θεωρηθεί δεδομένη στις μέρες μας, αλλά την οποία θεωρώ απολύτως θεμελιώδη: Οι μακροχρόνιες καλλιτεχνικές σχέσεις γενικά είναι σημαντικές. Είμαι πεπεισμένος ότι αυτό θα εξασφαλίσει μια υψηλή καλλιτεχνική ποιότητα. Ανυπομονώ να σας δω στη συναυλία στις 2 Απριλίου.

Τζόναθαν Σταρκ

O Γερμανός μαέστρος Jonathan Stark συνδυάζει στην τεχνική του ιστορικά ενημερωμένη ερμηνεία και στυλ με τεχνική ακρίβεια. Τη σεζόν 2021/22 κάνει το ντεμπούτο του με τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών και την Λαϊκή όπερα (Volksoper) της Βιέννης.

Τον Μάιο του 2021, ήταν ένας από τους μαέστρους του ημιτελικού στον Διαγωνισμό Διεύθυνσης Ορχήστρας Donatella Flick στο Λονδίνο. Είναι ο νικητής του 1ου Διεθνούς Διαγωνισμού Διεύθυνσης της Φιλαρμόνιας Ορχήστρας Αθηνών το 2019. Ο Jonathan Stark διηύθυνε έργα σύγχρονων συνόλων στο Musikverein της Βιέννης και στο Wien Modern Festival. Ξεκίνησε να δουλεύει ως μαέστρος το 2018 με την οπερέτα του Johann Strauss “Μια νύχτα στη Βενετία”, ενώ ακολούθησαν παραγωγές ως βοηθός στο Schlossfestspiele Langenlois και στην Volksoper της Βιέννης.

Ο Jonathan Stark ολοκλήρωσε την εκπαίδευση διεύθυνσης στη Βιέννη με τον Andreas Stoehr και τη συμπλήρωσε με σεμινάρια με τους Jorma Panula και Μιχάλη Οικονόμου. Τον Αύγουστο του 2020, ο Jonathan Stark ξεκίνησε το StarkConductor Blog, όπου γράφει άρθρα για την κλασική μουσική και έρχεται σε επαφή με το κοινό.

Το Σάββατο 2 Απριλίου θα είναι ο Μαέστρος της βραδιάς  Mozart στο Μουσείο που διοργανώνει η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών στο Μουσείο Μπενάκη.

Διαβάστε επίσης:

Mozart στο Μουσείο: Η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών στο Μουσείο Μπενάκη